هول مطلع: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۴ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۰۹

سؤال

هول مطلع چیست؟

درگاه‌ها

هَوْل مُطَّلَع تعبیری در دعاها و روایات است که مراد از آن را وحشت قبر دانسته‌اند. عده‌ای نیز هول مطلع را مکانی بالا معرفی کرده‌اند که گویا بر همه کارهای انسان از بالا اشراف و احاطه وجود دارد. برخی نیز دیدن ملک الموت هنگام قبض روح را «هول المطلع» معنا کرده‌اند یعنی ترس از ملک الموت و فرشتگان. امام علی(ع) مردم را توصیه می‌کرد که خود را برای هول مطلع آماده کنند. در برخی دعاها نقل شده «يَا رَبِّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ هَوْلِ الْمُطَّلَع‏؛ خدایا، از هول مطلع، به تو پناه می‌برم.» ابوذر غفاری در زمان به خاک سپردن فرزندش گفت: «اگر هول مطلع نبود، دوست داشتم به جای تو بودم.»

در روایات به زیارت قبر امام حسین(ع) و روزه گرفتن آخر ماه رجب برای رفع ترس از هول مطلع سفارش شده است.

مفهوم‌شناسی

هول: لغت‌شناسان «هَوْل» را به معنای ترس از چیزی دانسته‌اند که نمی‌داند چگونه به او هجوم خواهد آورد. ^[۱] ^[۲] برخی نیز هول را ترس از چیز بزرگ معنا کرده‌اند.^[۳] و «مُطَّلَع» را به جایگاهی بلند که از بالای آن به چیزی آگاهی حاصل شود، معنا کرده‌اند.^[۴]

مطلع: در لغت به معنای جهت و جانب كار، جاى كسب اطلاع از بلندى به گودى، چشم انداز است.^[۵] برای اصطلاح «هول مطلع» روایات چند معنا ذکر شده است:

وحشت قبر: ترس عذاب قبر، سوال در قبر و سختی‌های بعد از آن.^[۶] «هَوْلِ‏ الْمُطَّلَعِ‏» یعنی آنچه بعد از مرگ در انتظار انسان است و بر آن اشراف و احاطه دارد.^[۷] ^[۸]

این معنا در روایتی از سلمان فارسی نقل شده است.^[۹]

مکانی بالا: به مکانی گفته می‌شود که فرد آگاه در مکانی بالا به پایین اشراف داشته باشد. «مطلع» به چیزی که از بالا اشراف دارد، تشبیه شده است، گویا بر همه چیز احاطه دارد.^[۱۰] ^[۱۱] به نظر می‌رسد این معنا برگرفته از معنای لغوی است و «لام» «مطلع» را با کسره خوانده‌اند که در آن صورت به معنای آگاهی داشتن خواهد شد.^[۱۲] به مکانی بالایی گفته می‌شود که بر پایین اشراف دارد و منظور احوالات انسان در قیامت است که خدا بر همه اعمال او آگاهی دارد.^[۱۳]
دیدن ملک الموت: برخی «مطلع» را به معنی دیدن ملک الموت دانسته‌اند که انسان با دیدن آن به ترس می‌افتد.^[۱۴] برای همین برخی گفته‌اند یعنی ترسیدن از ملائکه‌ای که برای قبض روح انسان‌ها می‌آیند و به آنها خبر داده می‌شود.^[۱۵]

امام صادق(ع):

«اللَّهُمَّ أَعِنِّي عَلَى هَوْلِ‏ الْمُطَّلَعِ‏؛

خداوندا، مرا در مقابل هول مطلع يارى كن.»^[۱۶]

هول مطلع در روایات

امام علی(ع) مردم را انذار می‌داد که خود را برای هول مطلع آماده کنند.^[۱۷]
امام صادق(ع) فرمود: «اللَّهُمَّ أَعِنِّي عَلَى هَوْلِ‏ الْمُطَّلَعِ‏ وَ وَسِّعْ عَلَيَّ ضِيقَ الْمَضْجَعِ؛ خداوندا! يارى ده مرا از ترس موضع اطّلاع، و فراخى ده بر من تنگى خوابگاه را.»^[۱۸]
در برخی دعاها نیز آمده «يَا رَبِّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ هَوْلِ‏ الْمُطَّلَعِ‏؛ خدایا، از هول مطلع، به تو پناه می‌برم.»^[۱۹]
در روایات به زیارت قبر امام حسین(ع) برای رفع ترس از هول مطلع سفارش شده است.^[۲۰] همچنین به روزه گرفتن آخر ماه رجب نیز برای رهایی از هول مطلع توصیه گردیده است.^[۲۱]

منابع

↑ فراهيدى، خليل بن أحمد، كتاب العين، قم، نشر هجرت، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۸۶.
↑ صاحب بن عباد، إسماعيل بن عباد، المحيط في اللغه، بيروت، عالم الکتاب، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۶۲.
↑ طريحي، فخر الدين بن محمد، مجمع البحرين، تهران، مرتضوی، چاپ سوم، ۱۳۷۵ش،ج۴، ص۴۴۴.
↑ طريحي، فخر الدين بن محمد، مجمع البحرين، تهران، مرتضوی، چاپ سوم، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۵۰۱.
↑ بستانى، فؤاد افرام، فرهنگ ابجدى، تهران، انتشارات اسلامي‏، چاپ دوم، ۱۳۷۵ش، ص۸۳۵.
↑ مجلسى، محمدتقى بن مقصودعلى، روضه المتقين في شرح من لا يحضره الفقيه، قم، مؤسسه فرهنگى اسلامى كوشانبور، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۴۷۵.
↑ مجلسى، محمدتقى بن مقصودعلى، روضه المتقين في شرح من لا يحضره الفقيه، قم، مؤسسه فرهنگى اسلامى كوشانبور، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۶۹۷.
↑ مازندرانى، محمد صالح بن احمد، شرح الكافي-الأصول و الروضه، تهران، المكتبه الإسلاميه، چاپ اول، ۱۳۸۲ق، ج۱۰، ص۳۰۸.
↑ کفایه الموحدین، ج۳، ص۲۲۵.
↑ مجلسى، محمدتقى بن مقصودعلى، روضه المتقين في شرح من لا يحضره الفقيه، قم، مؤسسه فرهنگى اسلامى كوشانبور، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۶۹۷ق.
↑ مازندرانى، محمد صالح بن احمد، شرح الكافي-الأصول و الروضه، تهران، المكتبه الإسلاميه، چاپ اول، ۱۳۸۲ق، ج۱۲، ص۲۱۱.
↑ مجلسى، محمدتقى بن مقصودعلى، روضه المتقين في شرح من لا يحضره الفقيه، قم، مؤسسه فرهنگى اسلامى كوشانبور، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۴۷۵. ج۲، ص۶۹۷.
↑ فيض كاشانى، محمد محسن بن شاه مرتضى، الوافي، اصفهان، كتابخانه امام أمير المؤمنين على عليه السلام‏، چاپ اول، ۱۴۰۶ ق، ج۳، ص۷۵۴.
↑ مازندرانى، محمد صالح بن احمد، شرح الكافي-الأصول و الروضه، تهران، المكتبه الإسلاميه، چاپ اول، ۱۳۸۲ق، ج۱۲، ص۲۱۱.
↑ مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، مرآه العقول في شرح أخبار آل الرسول، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق، ج۱۲، ص۳۱۳.
↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۳۹.
↑ شريف رضي، محمد بن حسين، نهج البلاغة (للصبحي صالح) - قم، نشر هجرت، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، خطبه۱۹۰، ص۲۸۰.
↑ كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۳۹.
↑ ابن طاووس، على بن موسى، إقبال الأعمال، تهران، دار الكتب الإسلاميه‏، چاپ دوم، ۱۴۰۹ ق، ج۱، ص۳۷۶.
↑ ابن قولويه، جعفر بن محمد، كامل الزيارات، نجف اشرف، دار المرتضوية، چاپ اول، ۱۳۵۶ش، باب۶۰، ص۱۴۹.
↑ ابن بابويه، محمد بن على، الأمالي، تهران، کتابچی، چاپ ششم، ۱۳۷۶ش، ص۱۵.

[1] فراهيدى، خليل بن أحمد، كتاب العين، قم، نشر هجرت، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۸۶.

[2] صاحب بن عباد، إسماعيل بن عباد، المحيط في اللغه، بيروت، عالم الکتاب، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۶۲.

[3] طريحي، فخر الدين بن محمد، مجمع البحرين، تهران، مرتضوی، چاپ سوم، ۱۳۷۵ش،ج۴، ص۴۴۴.

[4] طريحي، فخر الدين بن محمد، مجمع البحرين، تهران، مرتضوی، چاپ سوم، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۵۰۱.

[5] بستانى، فؤاد افرام، فرهنگ ابجدى، تهران، انتشارات اسلامي‏، چاپ دوم، ۱۳۷۵ش، ص۸۳۵.

[6] مجلسى، محمدتقى بن مقصودعلى، روضه المتقين في شرح من لا يحضره الفقيه، قم، مؤسسه فرهنگى اسلامى كوشانبور، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۴۷۵.

[7] مجلسى، محمدتقى بن مقصودعلى، روضه المتقين في شرح من لا يحضره الفقيه، قم، مؤسسه فرهنگى اسلامى كوشانبور، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۶۹۷.

[8] مازندرانى، محمد صالح بن احمد، شرح الكافي-الأصول و الروضه، تهران، المكتبه الإسلاميه، چاپ اول، ۱۳۸۲ق، ج۱۰، ص۳۰۸.

[9] کفایه الموحدین، ج۳، ص۲۲۵.

[10] مجلسى، محمدتقى بن مقصودعلى، روضه المتقين في شرح من لا يحضره الفقيه، قم، مؤسسه فرهنگى اسلامى كوشانبور، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۶۹۷ق.

[11] مازندرانى، محمد صالح بن احمد، شرح الكافي-الأصول و الروضه، تهران، المكتبه الإسلاميه، چاپ اول، ۱۳۸۲ق، ج۱۲، ص۲۱۱.

[12] مجلسى، محمدتقى بن مقصودعلى، روضه المتقين في شرح من لا يحضره الفقيه، قم، مؤسسه فرهنگى اسلامى كوشانبور، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۴۷۵. ج۲، ص۶۹۷.

[13] فيض كاشانى، محمد محسن بن شاه مرتضى، الوافي، اصفهان، كتابخانه امام أمير المؤمنين على عليه السلام‏، چاپ اول، ۱۴۰۶ ق، ج۳، ص۷۵۴.

[14] مازندرانى، محمد صالح بن احمد، شرح الكافي-الأصول و الروضه، تهران، المكتبه الإسلاميه، چاپ اول، ۱۳۸۲ق، ج۱۲، ص۲۱۱.

[15] مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، مرآه العقول في شرح أخبار آل الرسول، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق، ج۱۲، ص۳۱۳.

[16] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۳۹.

[17] شريف رضي، محمد بن حسين، نهج البلاغة (للصبحي صالح) - قم، نشر هجرت، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، خطبه۱۹۰، ص۲۸۰.

[18] كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۳۹.

[19] ابن طاووس، على بن موسى، إقبال الأعمال، تهران، دار الكتب الإسلاميه‏، چاپ دوم، ۱۴۰۹ ق، ج۱، ص۳۷۶.

[20] ابن قولويه، جعفر بن محمد، كامل الزيارات، نجف اشرف، دار المرتضوية، چاپ اول، ۱۳۵۶ش، باب۶۰، ص۱۴۹.

[21] ابن بابويه، محمد بن على، الأمالي، تهران، کتابچی، چاپ ششم، ۱۳۷۶ش، ص۱۵.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{ویرایش}}
 {{شروع متن}}
 {{سوال}}
-هول مطلع چيست؟
+هول مطلع چیست؟
 {{پایان سوال}}
+{{پاسخ}}
-امامان(ع)از «هول مطلع» بسيار سخن گفته اند. طى آن به مردم هشدار داده اند و خودشان نيز از آن لحظه، به خدا پناه برده اند.
+{{درگاه|واژه‌ها}}
+'''هَوْل مُطَّلَع''' تعبیری در دعاها و روایات است که مراد از آن را وحشت قبر دانسته‌اند. عده‌ای نیز هول مطلع را مکانی بالا معرفی کرده‌اند که گویا بر همه کارهای انسان از بالا اشراف و احاطه وجود دارد. برخی نیز دیدن ملک الموت هنگام قبض روح را «هول المطلع» معنا کرده‌اند یعنی ترس از ملک الموت و فرشتگان. [[امام علی(ع)]] مردم را توصیه می‌کرد که خود را برای هول مطلع آماده کنند. در برخی دعاها نقل شده {{عربی|يَا رَبِّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ هَوْلِ الْمُطَّلَع‏|ترجمه=خدایا، از هول مطلع، به تو پناه می‌برم.}} [[ابوذر غفاری]] در زمان به خاک سپردن فرزندش گفت: «اگر هول مطلع نبود، دوست داشتم به جای تو بودم.»
-اميرمؤمنان(عليه السلام) فرمود:
+در روایات به [[زیارت قبر امام حسین(ع)]] و روزه گرفتن آخر [[ماه رجب]] برای رفع ترس از هول مطلع سفارش شده است.
-خود را براى مرگ و پيشامدهاى آن آماده كنيد... تنگى قبرها، شدت اندوه و هول مطلع.<ref>محمد دشتى، نهج البلاغه، ص۱۰۹، خ ۱۹۰.</ref>
+== مفهوم‌شناسی ==
-در جاى ديگر، حضرت پس از مذمت دنيا و بيان سختى هاى آن فرمود:
+'''هول:''' لغت‌شناسان «هَوْل» را به معنای ترس  از چیزی دانسته‌اند که نمی‌داند چگونه به او هجوم خواهد آورد.
+<ref>فراهيدى، خليل بن أحمد، كتاب العين، قم، نشر هجرت، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۸۶.</ref>
-پس از دنيا، هول مطلع، سكرات موت و ايستادن در برابر عدل الهى است.<ref>همان، ص۳۳، خ ۸۳، ب ۲۴.</ref>
+<ref>صاحب بن عباد، إسماعيل بن عباد، المحيط في اللغه، بيروت، عالم الکتاب، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۶۲.</ref>
+برخی نیز هول را ترس از چیز بزرگ معنا کرده‌اند.<ref>طريحي، فخر الدين بن محمد، مجمع البحرين، تهران، مرتضوی، چاپ سوم، ۱۳۷۵ش،ج۴، ص۴۴۴.</ref> و «مُطَّلَع» را به جایگاهی بلند که از بالای آن به چیزی آگاهی حاصل شود، معنا کرده‌اند.<ref>طريحي، فخر الدين بن محمد، مجمع البحرين، تهران، مرتضوی، چاپ سوم، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۵۰۱.</ref>
-امام حسن مجتبى(عليه السلام) هنگام مرگ، بسيار مى گريست. وقتى علت را جويا شدند، فرمود:
+'''مطلع:''' در لغت به معنای جهت و جانب كار، جاى كسب اطلاع از بلندى به گودى، چشم انداز است.<ref>بستانى، فؤاد افرام، فرهنگ ابجدى، تهران، انتشارات اسلامي‏، چاپ دوم، ۱۳۷۵ش، ص۸۳۵.</ref> برای اصطلاح «هول مطلع» روایات چند معنا ذکر شده است:
-براى دو چيز مى گريه مى كنم، هول مطلع و جدايى از دوستان.<ref>بحار الانوار، ج۶، ص۱۶۱ و ۱۶۰، حديث ۲۲.</ref>
+* '''وحشت قبر:''' ترس عذاب قبر، سوال در قبر و سختی‌های بعد از آن.<ref>مجلسى، محمدتقى بن مقصودعلى، روضه المتقين في شرح من لا يحضره الفقيه، قم، مؤسسه فرهنگى اسلامى كوشانبور، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۴۷۵.</ref> {{متن عربی|هَوْلِ‏ الْمُطَّلَعِ‏}} یعنی آنچه بعد از مرگ در انتظار انسان است و بر آن اشراف و احاطه دارد.<ref>مجلسى، محمدتقى بن مقصودعلى، روضه المتقين في شرح من لا يحضره الفقيه، قم، مؤسسه فرهنگى اسلامى كوشانبور، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۶۹۷.</ref> <ref>مازندرانى، محمد صالح بن احمد، شرح الكافي-الأصول و الروضه، تهران، المكتبه الإسلاميه، چاپ اول، ۱۳۸۲ق، ج۱۰، ص۳۰۸.</ref>
-ابوذر غفارى وقتى فرزندش را به خاك سپرد، فرمود:
+این معنا در روایتی از سلمان فارسی نقل شده است.<ref>کفایه الموحدین، ج۳، ص۲۲۵. </ref>
+* '''مکانی بالا:''' به مکانی گفته می‌شود که فرد آگاه در مکانی بالا به پایین اشراف داشته باشد. «مطلع» به چیزی که از بالا اشراف دارد، تشبیه شده است، گویا بر همه چیز احاطه دارد.<ref>مجلسى، محمدتقى بن مقصودعلى، روضه المتقين في شرح من لا يحضره الفقيه، قم، مؤسسه فرهنگى اسلامى كوشانبور، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۶۹۷ق.</ref> <ref>مازندرانى، محمد صالح بن احمد، شرح الكافي-الأصول و الروضه، تهران، المكتبه الإسلاميه، چاپ اول، ۱۳۸۲ق، ج۱۲، ص۲۱۱.</ref> به نظر می‌رسد این معنا برگرفته از معنای لغوی است و «لام» «مطلع» را با کسره خوانده‌اند که در آن صورت به معنای آگاهی داشتن خواهد شد.<ref>مجلسى، محمدتقى بن مقصودعلى، روضه المتقين في شرح من لا يحضره الفقيه، قم، مؤسسه فرهنگى اسلامى كوشانبور، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۴۷۵. ج۲، ص۶۹۷.</ref> به مکانی بالایی گفته می‌شود که بر پایین اشراف دارد و منظور احوالات انسان در قیامت است که خدا بر همه اعمال او آگاهی دارد.<ref>فيض كاشانى، محمد محسن بن شاه مرتضى، الوافي، اصفهان، كتابخانه امام أمير المؤمنين على عليه السلام‏، چاپ اول، ۱۴۰۶ ق، ج۳، ص۷۵۴.</ref>
-اگر هول مطلع نبود، دوست داشتم به جاى تو بودم.<ref>الفروع من الكافى، ج۳، ص۲۵۰، باب نوادر، ح ۴.</ref>
+* '''دیدن ملک الموت:''' برخی «مطلع» را به معنی دیدن ملک الموت دانسته‌اند که انسان با دیدن آن به ترس می‌افتد.<ref>مازندرانى، محمد صالح بن احمد، شرح الكافي-الأصول و الروضه، تهران، المكتبه الإسلاميه، چاپ اول، ۱۳۸۲ق، ج۱۲، ص۲۱۱.</ref> برای همین برخی گفته‌اند یعنی ترسیدن از ملائکه‌ای که برای قبض روح انسان‌ها می‌آیند و به آنها خبر داده می‌شود.<ref>مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، مرآه العقول في شرح أخبار آل الرسول، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق، ج۱۲، ص۳۱۳.</ref>
-در دعاها وارد شده است:
+{{جعبه نقل قول|[[امام صادق(ع)]]:
-اللهم اعوذ بك من هول المطلع.<ref>طريحى، مجمع البحرين، ج۳، ص۵۵.</ref>
+'''{{متن عربی|اللَّهُمَّ أَعِنِّي عَلَى هَوْلِ‏ الْمُطَّلَعِ‏؛
-رواياتى كه براى نمونه ذكر شد، مى رساند كه هول مطلع، قطعى و منزلى پس از مرگ است; اما معناى دقيق آن چيست و مرتبه ى آن كجاست؟
+خداوندا، مرا در مقابل هول مطلع يارى كن.}}'''<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۳۹.</ref>| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = 14px|رنگ پس‌زمینه =#FFF9E7| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
-«هول مطلع» مركب از دو جزء هول و مطلع است. «هول» به معناى ترس و فرياد بزرگ است.<ref>همان، ج۴، ص۴۴۴.</ref> «مطلع» يعنى جايگاهى كه از چيزى آگاهى حاصل مى شود و اين جايگاه، موقعيت بلند و مرتفعى دارد.<ref>همان، ج۳، ص۵۵.</ref> حاصل تركيب چنين مى شود: ترس و فريادى كه از آگاهى يافتن در يك جايگاه بلند حاصل مى شود. اكنون بايد ديد كه روايات و دانشمندان، چگونه هول مطلع را معنا كرده اند و كدام يك از آنها، با معنايى كه از لغت استفاده مى شود، همخوانى دارد؟
+==هول مطلع در روایات==
+* [[امام علی(ع)]] مردم را انذار می‌داد که خود را برای هول مطلع آماده کنند.<ref>شريف رضي، محمد بن حسين، نهج البلاغة (للصبحي صالح) - قم، نشر هجرت، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، خطبه۱۹۰، ص۲۸۰.</ref>
-۱. هول مطلع، تمام منازل و حالاتى است كه ميت، پس از مرگ با آنها مواجه و از آنها با خبر مى شود. مانند فشار قبر، سؤال نكير و منكر، خروج از قبر و... .
+* امام صادق(ع) فرمود: {{متن عربی|اللَّهُمَّ أَعِنِّي عَلَى هَوْلِ‏ الْمُطَّلَعِ‏ وَ وَسِّعْ عَلَيَّ ضِيقَ الْمَضْجَعِ |ترجمه=خداوندا! يارى ده مرا از ترس موضع اطّلاع، و فراخى ده بر من تنگى خوابگاه را.}}<ref>كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۳۹.</ref>
+* در برخی دعاها نیز آمده {{عربی|يَا رَبِّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ هَوْلِ‏ الْمُطَّلَعِ‏ |ترجمه=خدایا، از هول مطلع، به تو پناه می‌برم.}}<ref>ابن طاووس، على بن موسى، إقبال الأعمال، تهران، دار الكتب الإسلاميه‏، چاپ دوم، ۱۴۰۹ ق، ج۱، ص۳۷۶.</ref>
-۲. هول مطلع، آن منزلى است كه بلافاصله پس از قبض روح، فرشتگان روح انسان را به سوى آسمان مى برند و آنجا به حالات خود، ـ ثواب و كرامت يا عقاب و اهانت ـ آگاهى مى يابد. اينجا اگر شخص، كافر يا گنه كار باشد، فزعى عظيم و وحشتى هولناك بر او چيره مى شود.<ref>طبرسى نورى، كفايه الموحدين، ج۳، ص۲۲۴; و علم الهدى، معاد و عدل، ص۸۸ و ۸۹.</ref>
+* در روایات به [[زیارت قبر امام حسین(ع)]] برای رفع ترس از هول مطلع سفارش شده است.<ref>ابن قولويه، جعفر بن محمد، كامل الزيارات، نجف اشرف، دار المرتضوية، چاپ اول، ۱۳۵۶ش، باب۶۰، ص۱۴۹.</ref> همچنین به روزه گرفتن آخر ماه رجب نیز برای رهایی از هول مطلع توصیه گردیده است.<ref>ابن بابويه، محمد بن على، الأمالي، تهران، کتابچی، چاپ ششم، ۱۳۷۶ش، ص۱۵.</ref>
-از امام صادق(عليه السلام) نقل شده است:
+== منابع ==
+{{پانویس|۲}}
-چون روح مؤمن از بدنش خارج شد، ملائكه آن را به آسمان مى برند و بر او ترحم و طلب مغفرت مى كنند. از هفت آسمان مى گذرند تا به عرش الهى مى رسند. آنجا خداوند نيز بر او ترحم مى كند و دستور مى دهد كه روح او را، نزد جسدش بر گردانيد; چون او را از زمين آفريدم و بار ديگر از زمين خارج مى كنم.<ref>همان، به نقل از: اختصاص شيخ مفيد.</ref>
-امام باقر(عليه السلام) فرمود:
-چون روح كافر را پس از قبض به آسمان برند، درهاى آن، به رويش بسته مى شود و ملائكه او را لعنت مى كنند.<ref>همان.</ref>
-چنان كه همين معنا از قرآن نيز به دست مى آيد:
-(إِنَّ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِ آياتِنا وَ اسْتَكْبَرُوا عَنْها لا تُفَتَّحُ لَهُمْ أَبْوابُ السَّماءِ ...).
-ابن عباس مى گويد:
-يعنى درهاى آسمان به روى كفار باز نمى شود، آن گونه كه به روى مؤمنان گشوده مى شود.<ref>مجمع البيان، شيخ طبرسى، ج۴، ص۴۱۸.</ref>
-۳. هول مطلع سرازيرى قبر است. وقتى ميت را داخل قبر مى كنند، هول و وحشت عظيمى بر او چيره مى شود; گويى از آسمان به زير مى افتد. اين حقيقت از سلمان فارسى و ملاقات او با روح ميتى در آخر عمرش حكايت شده است:
-قال فصلوا علىّ فلما فرغوا من الصلوه حملت الى قبرى فعاينت هولاً عظيماً المطّلع تخيل انى سقطت من السماء الى الارض فى لحدى<ref>كفايه الموحدين، ج۳، ص۲۲۵; و معاد و عدل، ص۹۲.</ref> ]روح[ ميت ]به سلمان[ گفت: بر ]جنازه[ من نماز گزاردند. وقتى از نماز فارغ شدند، مرا به سوى قبرم بردند كه ترس بزرگى مشاهده كردم. گويى كه از آسمان به قبرم در زمين سقوط كردم.
-جمع بندى: از اينكه در روايات مذكور، هول مطلع در كنار ديگر سختى ها و مراحل پس از مرگ آمده است، معلوم مى شود مراد از آن، همه ى منازل نيست. پس نظر نخست، بعيد به نظر مى رسد. ميان نظر دوم و سوم مى توان جمع كرد; يعنى هول مطلع بالا رفتن روح تا فرود آن نزد جسد، در قبر است. از اينكه ابوذر غفارى، هنگام گذاشتن جنازه ى فرزندش در قبر، اين جمله را خواند: «لولا هول المطلع» و نيز در حكايت سلمان فارسى تصريح شده است كه هول مطلع همان لحظه ى فرود در قبر است; معناى سوم (وحشتى كه براى ميّت، هنگام سرازير كردن او به قبر، دست مى دهد) انتخاب مى شود.
-از ترمذى نيز نقل شده است:
-ساعت هاى خاك سپارى، ميت مشغول است. چون به استقبال هول مطّلع و سؤال نكير و منكر مى رود.<ref>سيوطى، شرح الصدور، ص۱۵۵.</ref>
-از اين نقل معلوم مى شود «هول مطّلع»، ابتداى روانه شدن به سوى قبر است.
-==منابع==
-<references />
 {{شاخه
   | شاخه اصلی = کلام
 | شاخه فرعی۱ = معاد
 |شاخه فرعی۲ =قبر
 |شاخه فرعی۳ =
 }}
-{{تکمیل مقاله
+{{ارزیابی
-  | شناسه =
+  | شناسه = <!--خالی | شد-->
-  | تیترها =
+  | عکس = <!--خالی | شد-->
-  | ویرایش =
+  | درگاه = <!--خالی | شد-->
-  | لینک‌دهی =
+  | ادبیات = <!--خالی | شد-->
-  | ناوبری =
+  | پیوند = <!--خالی | شد-->
-  | نمایه =
+  | ناوبری = <!--خالی | شد-->
-  | تغییر مسیر =
+  | تغییرمسیر = <!--خالی | شد-->
-  | ارجاعات =
+  | ارجاعات = <!--خالی | شد-->
-  | بازبینی =
+  | ارزیابی کمی = <!--خالی | شد-->
-  | تکمیل =
+  | ارزیابی کیفی = شد
-  | اولویت =
+  | اولویت = <!--الف | ب | ج | د-->
-  | کیفیت =
+  | کیفیت = <!--خیلی‌خوب | خوب | متوسط | ضعیف-->
 }}
 {{پایان متن}}
+[[es:El terror de la tumba]]