هول مطلع: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{ویرایش}}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
هول مطلع چيست؟
هول مطلع چیست؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
امامان(ع)از «هول مطلع» بسيار سخن گفته اند. طى آن به مردم هشدار داده اند و خودشان نيز از آن لحظه، به خدا پناه برده اند.
{{درگاه|واژه‌ها}}
'''هَوْل مُطَّلَع''' تعبیری در دعاها و روایات، که مراد از آن را وحشت قبر دانسته‌اند. عده‌ای نیز هول مطلع را مکانی در آسمان معرفی کرده‌اند که پس از [[مرگ]]، روح انسان به آنجا برده می‌شود و وحشت بسیار دارد. [[امام علی(ع)]] مردم را توصیه می‌کرد که خود را برای هول مطلع آماده کنند. در برخی دعاها نقل شده {{عربی|يَا رَبِّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ هَوْلِ الْمُطَّلَع‏|ترجمه=خدایا، از هول مطلع، به تو پناه می‌برم.}} [[ابوذر غفاری]] در زمان به خاک سپردن فرزندش گفت: «اگر هول مطلع نبود، دوست داشتم به جای تو بودم.»
اميرمؤمنان(عليه السلام) فرمود:
 
در روایات به [[زیارت قبر امام حسین(ع)]] و روزه گرفتن آخر [[ماه رجب]] برای رفع ترس از هول مطلع سفارش شده است.
خود را براى مرگ و پيشامدهاى آن آماده كنيد... تنگى قبرها، شدت اندوه و هول مطلع.<ref>محمد دشتى، نهج البلاغه، ص۱۰۹، خ ۱۹۰.</ref>
== مفهوم‌شناسی ==
لغت‌شناسان «هَوْل» را به معنای ترس و فریاد بزرگ<ref>طريحى، مجمع البحرين، ج۴، ص۴۴۴.</ref> و «مُطَّلَع»را به جایگاهی بلند که از بالای آن به چیزی آگاهی حاصل شود، معنا کرده‌اند.<ref>طريحى، مجمع البحرين، ج۳، ص۵۵.</ref> برای اصطلاح «هول مطلع» دو معنا ذکر شده است:
در جاى ديگر، حضرت پس از مذمت دنيا و بيان سختى هاى آن فرمود:
 
* وحشت قبر: این معنا در روایتی از سلمان فارسی نقل شده است.<ref>کفایه الموحدین، ج۳، ص۲۲۵; و معاد و عدل، ص۹۲.</ref> همچنین ترمذی از عالمان اهل‌سنت روایتی را نقل کرده که مرده در زمان خاکسپاری، به استقبال هول مطّلع و سؤال [[نکیر و منکر]] می‌رود.<ref>سیوطی، شرح الصدور، ص۱۵۵.</ref>
پس از دنيا، هول مطلع، سكرات موت و ايستادن در برابر عدل الهى است.<ref>همان، ص۳۳، خ ۸۳، ب ۲۴.</ref>
* مکانی در آسمان که فرشتگان، روح انسان را پس از قبض، به سوی آن می‌برند. اگر شخص، کافر یا گنه‌کار باشد، وحشت بر او چیره می‌شود.<ref>طبرسی نوری، کفایه الموحدین، ج۳، ص۲۲۴؛ علم الهدی، معاد و عدل، ص۸۸ و ۸۹.</ref> از امام صادق(ع) نقل شده چون روح مؤمن از بدنش خارج شد، ملائکه آن را به آسمان می‌برند و بر او ترحم و طلب مغفرت می‌کنند. ... آنجا خداوند دستور می‌دهد که روح او را، نزد جسدش برگردانید.<ref>علم الهدى، معاد و عدل، ص۸۸ و ۸۹.</ref> [[امام باقر(ع)]] فرمود: روح کافر را پس از مرگ، به آسمان می‌برند، ... و ملائکه او را لعنت می‌کنند.<ref>علم الهدى، معاد و عدل، ص۸۸ و ۸۹.</ref>
 
امام حسن مجتبى(عليه السلام) هنگام مرگ، بسيار مى گريست. وقتى علت را جويا شدند، فرمود:
{{جعبه نقل قول| عنوان = | نقل‌قول = [[امام صادق(ع)]]:{{-}}'''«اللَّهُمَّ أَعِنِّي عَلَى هَوْلِ‏ الْمُطَّلَعِ‏ ... ؛ خداوندا، مرا در مقابل هول مطلع يارى كن، ... .»'''<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۳۹.</ref>| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = 14px|رنگ پس‌زمینه =#FFF9E7| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
 
براى دو چيز مى گريه مى كنم، هول مطلع و جدايى از دوستان.<ref>بحار الانوار، ج۶، ص۱۶۱ و ۱۶۰، حديث ۲۲.</ref>
== ْترس از هول مطلع ==
امام علی(ع) مردم را انذار می‌داد که خود را برای هول مطلع آماده کنند.<ref>صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۰۹، خ ۱۹۰.</ref> امام، همچنین پس از مذمت دنیا و بیان سختی‌های آن، هول مطلع، [[سکرات موت]] و ایستادن در برابر عدل الهی را پس از دنیا دانست.<ref>صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۳، خ ۸۳، ب ۲۴.</ref>
ابوذر غفارى وقتى فرزندش را به خاك سپرد، فرمود:  
 
روایتی در کافی نقل شده که [[امام حسن(ع)]] در زمان شهادت گریه بسیار می‌کرد. از او پرسیدند چرا چنین گریه می‌کنی در حالی که جایگاه شما، در کنار پیامبر است،‌ بیست حج به‌صورت پیاده انجام دادی و سه بار تمام زندگی‌ات را به نیازمندان دادی؟ امام پاسخ داد: برای دو چیز گریه می‌کنم: از هول مطلع و جدایی از آن‌هایی که دوستشان دارم.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۶۱.</ref> در برخی دعاها نیز آمده {{عربی|يَا رَبِّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ هَوْلِ الْمُطَّلَع‏|ترجمه=خدایا، از هول مطلع، به تو پناه می‌برم.}}<ref>سید بن طاووس، اقبال الاعمال، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۳۷۶.</ref> ابوذر غفاری در زمان به خاک سپردن فرزندش گفت: اگر هول مطلع نبود، دوست داشتم به جای تو بودم.<ref>الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۵۰، باب نوادر، ح ۴.</ref>
اگر هول مطلع نبود، دوست داشتم به جاى تو بودم.<ref>الفروع من الكافى، ج۳، ص۲۵۰، باب نوادر، ح ۴.</ref>
 
در روایات به [[زیارت قبر امام حسین(ع)]] برای رفع ترس از هول مطلع سفارش شده است.<ref>کامل الزیارات، ص۱۵۰.</ref> همچنین به روزه گرفتن آخر ماه رجب نیز برای رهایی از هول مطلع توصیه گردیده است.<ref>شیخ صدوق، فضائل الأشهر الثلاثة، ۱۳۹۶ق، ص۱۸.</ref>
در دعاها وارد شده است:
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
اللهم اعوذ بك من هول المطلع.<ref>طريحى، مجمع البحرين، ج۳، ص۵۵.</ref>
رواياتى كه براى نمونه ذكر شد، مى رساند كه هول مطلع، قطعى و منزلى پس از مرگ است; اما معناى دقيق آن چيست و مرتبه ى آن كجاست؟
«هول مطلع» مركب از دو جزء هول و مطلع است. «هول» به معناى ترس و فرياد بزرگ است.<ref>همان، ج۴، ص۴۴۴.</ref> «مطلع» يعنى جايگاهى كه از چيزى آگاهى حاصل مى شود و اين جايگاه، موقعيت بلند و مرتفعى دارد.<ref>همان، ج۳، ص۵۵.</ref> حاصل تركيب چنين مى شود: ترس و فريادى كه از آگاهى يافتن در يك جايگاه بلند حاصل مى شود. اكنون بايد ديد كه روايات و دانشمندان، چگونه هول مطلع را معنا كرده اند و كدام يك از آنها، با معنايى كه از لغت استفاده مى شود، همخوانى دارد؟
۱. هول مطلع، تمام منازل و حالاتى است كه ميت، پس از مرگ با آنها مواجه و از آنها با خبر مى شود. مانند فشار قبر، سؤال نكير و منكر، خروج از قبر و... .
   
۲. هول مطلع، آن منزلى است كه بلافاصله پس از قبض روح، فرشتگان روح انسان را به سوى آسمان مى برند و آنجا به حالات خود، ـ ثواب و كرامت يا عقاب و اهانت ـ آگاهى مى يابد. اينجا اگر شخص، كافر يا گنه كار باشد، فزعى عظيم و وحشتى هولناك بر او چيره مى شود.<ref>طبرسى نورى، كفايه الموحدين، ج۳، ص۲۲۴; و علم الهدى، معاد و عدل، ص۸۸ و ۸۹.</ref>
از امام صادق(عليه السلام) نقل شده است:
چون روح مؤمن از بدنش خارج شد، ملائكه آن را به آسمان مى برند و بر او ترحم و طلب مغفرت مى كنند. از هفت آسمان مى گذرند تا به عرش الهى مى رسند. آنجا خداوند نيز بر او ترحم مى كند و دستور مى دهد كه روح او را، نزد جسدش بر گردانيد; چون او را از زمين آفريدم و بار ديگر از زمين خارج مى كنم.<ref>همان، به نقل از: اختصاص شيخ مفيد.</ref>  
امام باقر(عليه السلام) فرمود:  
چون روح كافر را پس از قبض به آسمان برند، درهاى آن، به رويش بسته مى شود و ملائكه او را لعنت مى كنند.<ref>همان.</ref>
چنان كه همين معنا از قرآن نيز به دست مى آيد:  
(إِنَّ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِ آياتِنا وَ اسْتَكْبَرُوا عَنْها لا تُفَتَّحُ لَهُمْ أَبْوابُ السَّماءِ ...).  
ابن عباس مى گويد:
يعنى درهاى آسمان به روى كفار باز نمى شود، آن گونه كه به روى مؤمنان گشوده مى شود.<ref>مجمع البيان، شيخ طبرسى، ج۴، ص۴۱۸.</ref>
۳. هول مطلع سرازيرى قبر است. وقتى ميت را داخل قبر مى كنند، هول و وحشت عظيمى بر او چيره مى شود; گويى از آسمان به زير مى افتد. اين حقيقت از سلمان فارسى و ملاقات او با روح ميتى در آخر عمرش حكايت شده است:
قال فصلوا علىّ فلما فرغوا من الصلوه حملت الى قبرى فعاينت هولاً عظيماً المطّلع تخيل انى سقطت من السماء الى الارض فى لحدى<ref>كفايه الموحدين، ج۳، ص۲۲۵; و معاد و عدل، ص۹۲.</ref> ]روح[ ميت ]به سلمان[ گفت: بر ]جنازه[ من نماز گزاردند. وقتى از نماز فارغ شدند، مرا به سوى قبرم بردند كه ترس بزرگى مشاهده كردم. گويى كه از آسمان به قبرم در زمين سقوط كردم.
جمع بندى: از اينكه در روايات مذكور، هول مطلع در كنار ديگر سختى ها و مراحل پس از مرگ آمده است، معلوم مى شود مراد از آن، همه ى منازل نيست. پس نظر نخست، بعيد به نظر مى رسد. ميان نظر دوم و سوم مى توان جمع كرد; يعنى هول مطلع بالا رفتن روح تا فرود آن نزد جسد، در قبر است. از اينكه ابوذر غفارى، هنگام گذاشتن جنازه ى فرزندش در قبر، اين جمله را خواند: «لولا هول المطلع» و نيز در حكايت سلمان فارسى تصريح شده است كه هول مطلع همان لحظه ى فرود در قبر است; معناى سوم (وحشتى كه براى ميّت، هنگام سرازير كردن او به قبر، دست مى دهد) انتخاب مى شود.
از ترمذى نيز نقل شده است:
ساعت هاى خاك سپارى، ميت مشغول است. چون به استقبال هول مطّلع و سؤال نكير و منكر مى رود.<ref>سيوطى، شرح الصدور، ص۱۵۵.</ref>
از اين نقل معلوم مى شود «هول مطّلع»، ابتداى روانه شدن به سوى قبر است.
==منابع==
<references />
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی = کلام
  | شاخه اصلی = کلام
| شاخه فرعی۱ = معاد
| شاخه فرعی۱ = معاد
|شاخه فرعی۲ =قبر
|شاخه فرعی۲ =قبر
|شاخه فرعی۳ =  
|شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =  
  | شناسه =شد
  | تیترها =  
  | تیترها =شد
  | ویرایش =  
  | ویرایش =شد
  | لینک‌دهی =  
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =  
  | ناوبری =
  | نمایه =  
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =  
  | تغییر مسیر =
  | ارجاعات =  
  | ارجاعات =
  | بازبینی =  
  | بازبینی =شد
  | تکمیل =  
  | تکمیل =
  | اولویت =  
  | اولویت =ب
  | کیفیت =  
  | کیفیت =ب
}}
}}


{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۵ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۲۰

سؤال

هول مطلع چیست؟

درگاه‌ها
واژه-ها.png


هَوْل مُطَّلَع تعبیری در دعاها و روایات، که مراد از آن را وحشت قبر دانسته‌اند. عده‌ای نیز هول مطلع را مکانی در آسمان معرفی کرده‌اند که پس از مرگ، روح انسان به آنجا برده می‌شود و وحشت بسیار دارد. امام علی(ع) مردم را توصیه می‌کرد که خود را برای هول مطلع آماده کنند. در برخی دعاها نقل شده «يَا رَبِّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ هَوْلِ الْمُطَّلَع‏؛ خدایا، از هول مطلع، به تو پناه می‌برم.» ابوذر غفاری در زمان به خاک سپردن فرزندش گفت: «اگر هول مطلع نبود، دوست داشتم به جای تو بودم.»

در روایات به زیارت قبر امام حسین(ع) و روزه گرفتن آخر ماه رجب برای رفع ترس از هول مطلع سفارش شده است.

مفهوم‌شناسی

لغت‌شناسان «هَوْل» را به معنای ترس و فریاد بزرگ[۱] و «مُطَّلَع»را به جایگاهی بلند که از بالای آن به چیزی آگاهی حاصل شود، معنا کرده‌اند.[۲] برای اصطلاح «هول مطلع» دو معنا ذکر شده است:

  • وحشت قبر: این معنا در روایتی از سلمان فارسی نقل شده است.[۳] همچنین ترمذی از عالمان اهل‌سنت روایتی را نقل کرده که مرده در زمان خاکسپاری، به استقبال هول مطّلع و سؤال نکیر و منکر می‌رود.[۴]
  • مکانی در آسمان که فرشتگان، روح انسان را پس از قبض، به سوی آن می‌برند. اگر شخص، کافر یا گنه‌کار باشد، وحشت بر او چیره می‌شود.[۵] از امام صادق(ع) نقل شده چون روح مؤمن از بدنش خارج شد، ملائکه آن را به آسمان می‌برند و بر او ترحم و طلب مغفرت می‌کنند. ... آنجا خداوند دستور می‌دهد که روح او را، نزد جسدش برگردانید.[۶] امام باقر(ع) فرمود: روح کافر را پس از مرگ، به آسمان می‌برند، ... و ملائکه او را لعنت می‌کنند.[۷]
امام صادق(ع):
«اللَّهُمَّ أَعِنِّي عَلَى هَوْلِ‏ الْمُطَّلَعِ‏ ... ؛ خداوندا، مرا در مقابل هول مطلع يارى كن، ... .»[۸]

ْترس از هول مطلع

امام علی(ع) مردم را انذار می‌داد که خود را برای هول مطلع آماده کنند.[۹] امام، همچنین پس از مذمت دنیا و بیان سختی‌های آن، هول مطلع، سکرات موت و ایستادن در برابر عدل الهی را پس از دنیا دانست.[۱۰]

روایتی در کافی نقل شده که امام حسن(ع) در زمان شهادت گریه بسیار می‌کرد. از او پرسیدند چرا چنین گریه می‌کنی در حالی که جایگاه شما، در کنار پیامبر است،‌ بیست حج به‌صورت پیاده انجام دادی و سه بار تمام زندگی‌ات را به نیازمندان دادی؟ امام پاسخ داد: برای دو چیز گریه می‌کنم: از هول مطلع و جدایی از آن‌هایی که دوستشان دارم.[۱۱] در برخی دعاها نیز آمده «يَا رَبِّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ هَوْلِ الْمُطَّلَع‏؛ خدایا، از هول مطلع، به تو پناه می‌برم.»[۱۲] ابوذر غفاری در زمان به خاک سپردن فرزندش گفت: اگر هول مطلع نبود، دوست داشتم به جای تو بودم.[۱۳]

در روایات به زیارت قبر امام حسین(ع) برای رفع ترس از هول مطلع سفارش شده است.[۱۴] همچنین به روزه گرفتن آخر ماه رجب نیز برای رهایی از هول مطلع توصیه گردیده است.[۱۵]

منابع

  1. طريحى، مجمع البحرين، ج۴، ص۴۴۴.
  2. طريحى، مجمع البحرين، ج۳، ص۵۵.
  3. کفایه الموحدین، ج۳، ص۲۲۵; و معاد و عدل، ص۹۲.
  4. سیوطی، شرح الصدور، ص۱۵۵.
  5. طبرسی نوری، کفایه الموحدین، ج۳، ص۲۲۴؛ علم الهدی، معاد و عدل، ص۸۸ و ۸۹.
  6. علم الهدى، معاد و عدل، ص۸۸ و ۸۹.
  7. علم الهدى، معاد و عدل، ص۸۸ و ۸۹.
  8. کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۳۹.
  9. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۰۹، خ ۱۹۰.
  10. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۳، خ ۸۳، ب ۲۴.
  11. کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۶۱.
  12. سید بن طاووس، اقبال الاعمال، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۳۷۶.
  13. الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۵۰، باب نوادر، ح ۴.
  14. کامل الزیارات، ص۱۵۰.
  15. شیخ صدوق، فضائل الأشهر الثلاثة، ۱۳۹۶ق، ص۱۸.