صحیفه اعمال: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۵ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۵۱

سؤال

امام صادق(ع) فرمودند: «چون بنده استغفار بسیار کند، صحیفه عملش که بالا می‌رود می‌درخشد و نور می‌دهد»^[۱] مقصود از صحیفه عمل و بالا رفتن آن و درخشندگی و نورانیت آن چیست؟

درگاه‌ها

روایت ثبت استغفار در صحیفه اعمال از امام صادق(ع) نقل شده است. درباره معنا و مفهوم صحیفه اعمال معانی متعددی از قبیل کتابی که اعمال همه انسان‌ها در آن ثبت شده و نیز کتابی خاص هر امتی و همچنین کتاب خاص هر انسانی، بیان شده است. درباره محل ثبت نیز چند مورد وجود دارد اول اینکه اعمال در روح انسان ثبت می‌شود در برخی موارد بیان شده که این اعمال در فضا ثبت است و در روز حساب‌رسی مشاهده می‌شوند و تجسم اعمال در قیامت نیز ذکر شده است.

اقسام صحیفه اعمال

صحیفه عمل یا نامه عمل یا به گفته قرآن «کتاب» اعمال، سه نوع است:

صحیفه یا کتابی که اعمال همه انسان‌ها از اولین و آخرین در آن محاسبه می‌شود.

کتابی است که هر امتی دارد یعنی اعمال یک امت در آن درج است همان گونه که در سوره جاثیه آمده‌ است: ﴿کلَّ أُمَّه جَاثِیَه کلُّ أُمَّه تُدْعَی إِلَی کتَابِهَا.﴾^[۲]

کتابی که برای هر انسانی جداگانه وجود دارد چنان‌که در سوره اسرأ، آمده: ﴿وَکلَّ إِنسَانٍ أَلْزَمْنَاهُ طَآئِرَهُ .﴾^[۳] /^[۴]

معنای کتاب و صحیفه

چند معنی برای کتاب و صحیفه بیان کرده‌اند:

روح انسان که آثار همه اعمال آن در آن ثبت است. زیرا هر عملی انجام داده می‌شود، اثری در روح و جان می‌گذارد.

نامه عمل بر اعضای پیکر، و از آن بالاتر زمین و هوا و فضائی که در آن اعمال انجام شده تاثیر می‌گذارد چرا که اعمال، گذشته از این که در جسم و همه ذرات پیکر نقش می‌بندند، در هوا و زمین منعکس می‌شوند و در قیامت دیده می‌شود.^[۵]

ثبت اعمال یعنی تجسم اعمال، که انسان آن را در روز قیامت می‌بیند.^[۶]

این اعمال توسط مراقبان متعدد از جمله ملائکه ثبت می‌شود. امام علی(ع) فرمود: «بدانید ای بندگان که مراقبانی از خودتان بر شما گماشته شده و دیدبان‌هایی از اعضای پیکرتان و نیز بدانید حساب‌گران راست‌گو، اعمال شما را ثبت می‌کنند و حتی شماره نفس‌هایتان را نگه می‌دارند. نه ظلمت شب تاریک از آن‌ها پنهان می‌دارد و نه درهای محکم و فرو بسته و چه فردا به امروز نزدیک است»^[۷]

فرشتگان مسئول

با توجه به نکات گفته شده، روایت این‌گونه تفسیر می‌شود: امام صادق(ع) فرمود: «هر گاه بنده بسیار استغفار (طلب آمرزش کند از خداوند) نامه عملش بالا رود در حالی که می‌درخشد».^[۸] از آنچه گفته شد می‌توان چنین برداشت نمود که استغفار کل پرونده انسان و اعمال او را نورانی می‌کند و این صحیفه (آنچه ملک ثبت کرد یا حقیقت عملی) نورانی به سمت آسمان‌ها که محل ملائکه است بالا برده می‌شود. و اگر مراد از صحیفه، روح انسان باشد، یعنی روح انسان ترفیع درجه یافته و نورانیّت خاصی پیدا می‌کند. و با توجه به روایت، اعمال توسط ملائک که در آسمان‌ها و عالم بالا هستند بالا برده می‌شود.^[۹]

نورانیت اعمال خوب

اعمال خوب انسان، دارای نور هستند و صاحب خود را نورانی می‌کنند؛ امام صادق(ع) فرمود: «هرگاه بنده مؤمنی از دنیا رفت و وارد برزخ شد شش صورت زیبا می‌بیند؛ یکی از سمت راست، دیگر چپ، یکی جلو، دیگری عقب، یکی نزد پاها و زیباترین صورت بالای سر، صورتی که از سمت راست می‌آید نماز، صورتی که از سمت چپ می‌آید زکات، صورت پیش رو روزه و صورت پشت سر حج و عمره است. صورت زیبایی که نزد پاهای خود می‌بیند صله رحم و زیباترین صورت و خوشبوترین بوها و وجیه‌ترین شکل‌ها را که بالای سر خود رویت می‌کند ولایت محمد و اهل‌بیت او است.»^[۱۰]

منابع

↑ کافی، ج۲، ص۵۰۴، باب الاستغفار، ح۲
↑ جاثیه / ۲۸.
↑ اسرأ / ۱۳.
↑ طباطبائی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۳۶۲، ج۱۳، ص۳۴۳؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، چاپ نهم، ۱۳۷۰ش، ج۱۲، ص۴۵۵.
↑ تفسیر نمونه، ج۱۲، ص۵۵.
↑ فسیر نمونه، ج۱۲، ص۴۵۷.
↑ نهج البلاغه، خطبه۱۵۷.
↑ محمد بن یعقوب کلینی، اصول کافی، ترجمه مصطفوی، قم، انتشارات، علمیه اسلامیه قم، ج۴، ص۲۶۶، ح۲.
↑ تفسیر نمونه، ج۱۹، ص۳۳۳ و ج۱۷، ص۱۱۵.
↑ احمد برقی، المحاسن، المجمع العالمی لاهل البیت، چاپ دوم، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۲۸۸.

[1] کافی، ج۲، ص۵۰۴، باب الاستغفار، ح۲

[2] جاثیه / ۲۸.

[3] اسرأ / ۱۳.

[4] طباطبائی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۳۶۲، ج۱۳، ص۳۴۳؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، چاپ نهم، ۱۳۷۰ش، ج۱۲، ص۴۵۵.

[5] تفسیر نمونه، ج۱۲، ص۵۵.

[6] فسیر نمونه، ج۱۲، ص۴۵۷.

[7] نهج البلاغه، خطبه۱۵۷.

[8] محمد بن یعقوب کلینی، اصول کافی، ترجمه مصطفوی، قم، انتشارات، علمیه اسلامیه قم، ج۴، ص۲۶۶، ح۲.

[9] تفسیر نمونه، ج۱۹، ص۳۳۳ و ج۱۷، ص۱۱۵.

[10] احمد برقی، المحاسن، المجمع العالمی لاهل البیت، چاپ دوم، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۲۸۸.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{در دست ویرایش|کاربر=Rahmani }}
 {{شروع متن}}
 {{سوال}}
-امام صادق(ع) فرمودند: (کافي، ج۲، ص۵۰۴، باب الاستغفار، ح۲) چون بنده استغفار بسيار کند، صحيفه عملش که بالا مي رود مي درخشد و نور مي دهد مقصود از صحيفه عمل و بالا رفتن آن و درخشندگي و نورانيت آن چيست؟
+امام صادق(ع) فرمودند: «چون بنده استغفار بسیار کند، صحیفه عملش که بالا می‌رود می‌درخشد و نور می‌دهد»<ref>کافی، ج۲، ص۵۰۴، باب الاستغفار، ح۲</ref> مقصود از صحیفه عمل و بالا رفتن آن و درخشندگی و نورانیت آن چیست؟
 {{پایان سوال}}
 {{پاسخ}}
-در مقدمه لازم است به چند نکته اشاره کنيم:
+{{درگاه|واژه‌ها}}
+'''روایت ثبت استغفار در صحیفه اعمال''' از [[امام صادق(ع)]] نقل شده است. درباره معنا و مفهوم صحیفه اعمال معانی متعددی از قبیل کتابی که اعمال همه انسان‌ها در آن ثبت شده و نیز کتابی خاص هر امتی و همچنین کتاب خاص هر انسانی، بیان شده است. درباره محل ثبت نیز چند مورد وجود دارد اول اینکه اعمال در روح انسان ثبت می‌شود در برخی موارد بیان شده که این اعمال در فضا ثبت است و در روز حساب‌رسی مشاهده می‌شوند و تجسم اعمال در [[قیامت]] نیز ذکر شده است.
-==الف: صحيفه اعمال، اقسام و معناي آن:==
+==اقسام صحیفه اعمال==
+صحیفه عمل یا نامه عمل یا به گفته [[قرآن]] «کتاب» اعمال، سه نوع است:
-نامه عمل يا صحيفه عمل يا به قول قرآن «کتاب» اعمال سه نوع است:
+* صحیفه یا کتابی که اعمال همه انسان‌ها از اولین و آخرین در آن محاسبه می‌شود.
-۱. صحيفه و کتابي که همه انسان ها از اولين و آخرين که در آن محاسبه مي شود.
+* کتابی است که هر امتی دارد یعنی اعمال یک امت در آن درج است همان گونه که در [[سوره جاثیه]] آمده‌ است: {{قرآن|کلَّ أُمَّه جَاثِیَه کلُّ أُمَّه تُدْعَی إِلَی کتَابِهَا.}}<ref>جاثیه / ۲۸.</ref>
-۲. دوم کتابي است که هر امتي دارد يعني اعمال يک امت در آن درج است همان گونه که در سوره جاثيه آمده است {{قرآن|کلَّ أُمَّه جَاثِيَه کلُّ أُمَّه تُدْعَى إِلَى کتَابِهَا.}}<ref>جاثيه / ۲۸.</ref>
+* کتابی که برای هر انسانی جداگانه وجود دارد چنان‌که در [[سوره اسرأ]]، آمده: {{قرآن|وَکلَّ إِنسَانٍ أَلْزَمْنَاهُ طَآئِرَهُ .}}<ref>اسرأ / ۱۳.</ref> /<ref>طباطبائی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۳۶۲، ج۱۳، ص۳۴۳؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، چاپ نهم، ۱۳۷۰ش، ج۱۲، ص۴۵۵.</ref>
-۳. کتابي که براي هر انساني جداگانه وجود دارد چنان که در سوره اسرأ، آمده {{قرآن|وَکلَّ إِنسَانٍ أَلْزَمْنَاهُ طَآئِرَهُ .}}<ref>اسرأ / ۱۳.</ref> /<ref>ر.ک: طباطبائي، سيد محمد حسين، تفسير الميزان، دارالکتب الاسلاميه، چاپ چهارم، ۱۳۶۲، ج۱۳، ص۳۴۳؛ مکارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، چاپ نهم، ۱۳۷۰ش، ج۱۲، ص۴۵۵.</ref>
+==معنای کتاب و صحیفه==
+چند معنی برای کتاب و صحیفه بیان کرده‌اند:
-اما معناي کتاب و صحيفه و يا ثبت اعمال چيست؟ چند معني براي آن گفته اند:
+* [[روح انسان]] که آثار همه اعمال آن در آن ثبت است. زیرا هر عملی انجام داده می‌شود، اثری در روح و جان می‌گذارد.
-۱. روح انسان که آثار همه اعمال آن در آن ثبت است زيرا، هر عملي انجام مي دهيم خواه ناخواه اثري در روح و جان مي گذارد.
+* نامه عمل بر اعضای پیکر، و از آن بالاتر زمین و هوا و فضائی که در آن اعمال انجام شده تاثیر می‌گذارد چرا که اعمال، گذشته از این که در جسم و همه ذرات پیکر نقش می‌بندند، در هوا و زمین منعکس می‌شوند و در قیامت دیده می‌شود.<ref>تفسیر نمونه، ج۱۲، ص۵۵.</ref>
-۲. يا اين که اين نامه عمل، اعضاي پيکر، و از آن بالاتر زمين و هوا و فضائي است که در آن اعمال خود را انجام مي دهيم چرا که اعمال، گذشته از اين که در جسم و همه ذرات پيکر ما نقش مي بندند، در هوا و زمين منعکس مي شوند و در قيامت ديده مي شود.<ref>تفسير نمونه، همان، ج۱۲، ص۵۵.</ref>
+* ثبت اعمال یعنی تجسم اعمال، که انسان آن را در روز قیامت می‌بیند.<ref>فسیر نمونه، ج۱۲، ص۴۵۷.</ref>
-۳. ثبت اعمال يعني تجسم اعمال، که انسان آن را در روز قيامت مي بيند.<ref>همان، ص۴۵۷.</ref>
+این اعمال توسط مراقبان متعدد از جمله ملائکه ثبت می‌شود. [[امام علی(ع)]] فرمود: «بدانید ای بندگان که مراقبانی از خودتان بر شما گماشته شده و دیدبان‌هایی از اعضای پیکرتان و نیز بدانید حساب‌گران راست‌گو، اعمال شما را ثبت می‌کنند و حتی شماره نفس‌هایتان را نگه می‌دارند. نه ظلمت شب تاریک از آن‌ها پنهان می‌دارد و نه درهای محکم و فرو بسته و چه فردا به امروز نزدیک است»<ref>نهج البلاغه، خطبه۱۵۷.</ref>
-و اين اعمال توسط مراقبان متعدد از جمله ملائکه ثبت مي شود. علي(ع) فرمود: «بدانيد اي بندگان که مراقباني از خودتان بر شما گماشته شده و ديدبان هايي از اعضاي پيکرتان و نيز بدانيد حساب گران راستگو، اعمال شما را ثبت مي کنند و حتي شماره نفس هايتان را نگه مي دارند. نه ظلمت شب تاريک از آن ها پنهان مي دارد و نه درهاي محکم و فرو بسته و چه فردا به امروز نزديک است»<ref>نهج البلاغه، خطبه، ۱۵۷.</ref>
+==فرشتگان مسئول==
+با توجه به نکات گفته شده، [[روایت]] این‌گونه تفسیر می‌شود: [[امام صادق(ع)]] فرمود: «هر گاه بنده بسیار [[استغفار]] (طلب آمرزش کند از خداوند) نامه عملش بالا رود در حالی که می‌درخشد».<ref>محمد بن یعقوب کلینی، اصول کافی، ترجمه مصطفوی، قم، انتشارات، علمیه اسلامیه قم، ج۴، ص۲۶۶، ح۲.</ref> از آنچه گفته شد می‌توان چنین برداشت نمود که استغفار کل پرونده انسان و اعمال او را نورانی می‌کند و این صحیفه (آنچه ملک ثبت کرد یا حقیقت عملی) نورانی به سمت آسمان‌ها که محل [[ملائکه]] است بالا برده می‌شود. و اگر مراد از صحیفه، روح انسان باشد، یعنی روح انسان ترفیع درجه یافته و نورانیّت خاصی پیدا می‌کند. و با توجه به روایت، اعمال توسط ملائک که در آسمان‌ها و عالم بالا هستند بالا برده می‌شود.<ref>تفسیر نمونه، ج۱۹، ص۳۳۳ و ج۱۷، ص۱۱۵.</ref>
-==ب) اعمال خوب نوراني هستند==
+==نورانیت اعمال خوب==
+اعمال خوب انسان، دارای نور هستند و صاحب خود را نورانی می‌کنند؛ امام صادق(ع) فرمود: «هرگاه بنده مؤمنی از دنیا رفت و وارد [[برزخ]] شد شش صورت زیبا می‌بیند؛ یکی از سمت راست، دیگر چپ، یکی جلو، دیگری عقب، یکی نزد پاها و زیباترین صورت بالای سر، صورتی که از سمت راست می‌آید [[نماز]]، صورتی که از سمت چپ می‌آید [[زکات]]، صورت پیش رو [[روزه]] و صورت پشت سر [[حج]] و [[عمره]] است. صورت زیبایی که نزد پاهای خود می‌بیند [[صله رحم]] و زیباترین صورت و خوشبوترین بوها و وجیه‌ترین شکل‌ها را که بالای سر خود رویت می‌کند [[ولایت محمد]] و [[اهل‌بیت]] او است.»<ref>احمد برقی، المحاسن، المجمع العالمی لاهل البیت، چاپ دوم، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۲۸۸.</ref>
-اعمال خوب انسان، داراي نور هستند و صاحب خود را نوراني مي کنند در اين زمينه به يک حديث اکتفا مي شود.
-امام صادق(ع) فرمود: «هرگاه بنده مومني از دنيا رفت و وارد برزخ شد شش صورت زيبا مي بيند؛ يکي از سمت راست، ديگر چپ يکي جلو، ديگري عقب، يکي نزد پاها و زيباترين صورت بالاي سر صورتي که از سمت راست مي آيد نماز، صورتي که از سمت چپ مي آيد زکات، صورت پيش رو روزه و صورت پشت سر حج و عمره است. صورت زيبايي که نزد پاهاي خود مي بيند صله رحم و زيبا ترين صورت و خوشبو ترين بوها و وجيه ترين شکل ها را که بالاي سر خود رويت مي کند ولايت محمد و آل اوست<ref>احمد برقي، المحاسن، المجمع العالمي لاهل البيت، چاپ دوم، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۲۸۸.</ref>
-==ج) فرشتگان در آسمان ها==
-آن چه از روايات استفاده مي شود: ملائک در آسمان ها و عالم بالا هستند.<ref>ر.ک: تفسير نمونه، همان، ج۱۹، ص۳۳۳ و ج۱۷، ص۱۱۵.</ref>
-با توجه به نکات گفته شده، روايت مورد پرسش گر را مورد بررسي قرار مي دهيم.
-امام صادق(ع) فرمود: «هر گاه بنده بسيار استغفار (طلب آمرزش کند از خداوند) نامه عملش بالا رود در حالي که مي درخشد».<ref>محمد بن يعقوب کليني، اصول کافي، ترجمه مصطفوي، قم، انتشارات، علميه اسلاميه قم، ج۴، ص۲۶۶، ح۲.</ref>
-از آن چه گفتيم مي توان گفت که استغفار کلّ پرونده انسان را و اعمال او را نوراني مي کند و اين صحيفه (آن چه ملک ثبت کرد يا حقيقت عملي) نوراني به سمت آسمان ها که محل ملائکه مي باشد بالا برده مي شود. و اگر مراد از صحيفه، روح انسان مي باشد، يعني روح انسان ترفيع درجه يافته و نورانيّت خاصي پيدا مي کند.
 {{پایان پاسخ}}
-==منابع==
+== منابع ==
-<references />
+{{پانویس|۲}}
 {{شاخه
   | شاخه اصلی = حدیث
 |شاخه فرعی۱ = فقه الحدیث
 |شاخه فرعی۲ =
 |شاخه فرعی۳ =
 }}
 {{تکمیل مقاله
-  | شناسه =
+  | شناسه =شد
-  | تیترها =
+  | تیترها =شد
-  | ویرایش =
+  | ویرایش =شد
-  | لینک‌دهی =
+  | لینک‌دهی =شد
   | ناوبری =
   | نمایه =
   | تغییر مسیر =
   | ارجاعات =
   | بازبینی =
   | تکمیل =
-  | اولویت =
+  | اولویت =ج
-  | کیفیت =
+  | کیفیت =ج
 }}
 {{پایان متن}}