حدیث «حرمت آتش بر ذریه حضرت فاطمه»: تفاوت میان نسخه‌ها
ابرابزار |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۳۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
آیا این روایت که «خداوند آتش را بر ذریه حضرت زهرا(س) حرام و آنان را از عذاب آتش مصون داشت» مستند است؟ | |||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{درگاه|فاطمی|سنت|تاریخ}} | |||
این روایت در کتب [[شیعه]] و [[سنی]] به تعابیر مختلف و با اسناد گوناگون آمده و احادیث دیگر مقصود از «ذریه» را، فرزندان بی واسطه [[حضرت فاطمه(س)|حضرت زهرا(س)]] تفسیر کرده‌اند نه تمام نسل و نوادگان آن بانو. | |||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
== منابع روایت == | |||
در منابع شیعه و اهل سنت با تعابیر مختلف و اسناد [[صحیح]] و [[ضعیف]] به صورت [[مستفیض]]<ref name=":014">{{یادکرد کتاب|عنوان=الوراثة الإصطفائیة لفاطمة الزهراء «علیها السلام»|سال=1431|نام=الشیخ محمد|نام خانوادگی=السند|ناشر=باقیات|صفحه=379|مکان=قم}}</ref> آمده است: که [[پیامبر(ص)]] فرمودند: «[[حضرت فاطمه(س)|فاطمه(س)]] خود را از آلوده شدن حفظ کرد، و خداوند ذرّیهٔ وی را به آتش حرام کرد».<ref name=":0103">{{یادکرد کتاب|عنوان=معانی الأخبار|نام=محمّد بن علی|نام خانوادگی=ابن بابویه القمّی|ناشر=دار المعرفة للطباعة والنشر|صفحه=106|مکان=بیروت}}</ref> | |||
=== منابع اهل‌سنت === | |||
{{ | علمای [[اهل سنت]] نیز، این روایت را به تعابیر مختلف در کتب خود ذکر کرده‌اند. [[علامه امینی]] در کتاب «ثمرات الأسفار إلی الأقطار» به اسناد و روایات مختلف این مطلب اشاره می‌کنند.<ref name=":011">{{یادکرد کتاب|عنوان=ثمرات الأسفار إلی الأقطار|سال=1429|نام=عبدالحسین|نام خانوادگی=امینی|ناشر=مرکز الغدیر للدراسات الإسلامیة|جلد=2|صفحه=247|مکان=بیروت}}</ref> برخی از روایات عبارتند از: | ||
{{ | * [[طبرانی]] (۳۶۰هـ) روایتی را ذکر می‌کند که پیامبر(ص) به حضرت زهراء(س) فرمودند: «إِن الله عزوجل غیر معذبک وَلَا ولدک».<ref name=":02">{{یادکرد کتاب|عنوان=المعجم الکبیر|سال=1415|نام=سلیمان بن أحمد|نام خانوادگی=أبوالقاسم الطبرانی|ناشر=مکتبة ابن تیمیة|جلد=11|صفحه=263|مکان=القاهرة}}</ref> و به اعتقاد [[ابن حجر هیتمی]] تمام راویان این حدیث، ثقه هستند.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|عنوان=الصواعق المحرقة علی أهل الرفض والضلال والزندقة|سال=1417|نام=ابن حجر|نام خانوادگی=الهیتمی|ناشر=مؤسسة الرسالة|جلد=2|صفحه=465|مکان=لبنان}}</ref> | ||
* [[ابوبکر بزاز]] (۴۱۴هـ) آورده: رسول اکرم(ص) فرمودند: «إن فاطمة أحصنت فرجها فحرم الله ذریتها علی النار».<ref name=":05">{{یادکرد کتاب|عنوان=مسند البزار المنشور باسم البحر الزخار|سال=1988|نام=أبو بکر أحمد بن عمرو|نام خانوادگی=البزاز|ناشر=مکتبة العلوم والحکم|جلد=5|صفحه=223|مکان=المدینة المنورة}}</ref><ref name=":03">{{یادکرد کتاب|عنوان=الفوائد|سال=1412|نام=تمام بن محمد|نام خانوادگی=الدمشقی|ناشر=مکتبة الرشد|جلد=1|صفحه=155|مکان=الریاض}}</ref> و [[حاکم نیشابوری]] نیز این روایت را صحیح السند دانسته است.<ref name=":04">{{یادکرد کتاب|عنوان=المستدرک علی الصحیحین|سال=1411|نام=الحاکم محمد بن عبدالله|نام خانوادگی=النیسابوری|ناشر=دار الکتب العلمیة|جلد=3|صفحه=165|مکان=بیروت}}</ref> | |||
* [[محب الدین طبری]] (۶۹۴هـ) می‌نویسد: علی(ع) از پیامبر(ص) سؤال کرد: «لم سمیت فاطمة، قَال إِن الله قد فطمها وذریتها عن النَّار یوم القیامة».<ref name=":06">{{یادکرد کتاب|عنوان=ذخائر العقبی فی مناقب ذوی‌القربی|سال=1356|نام=محب الدین|نام خانوادگی=الطبری|ناشر=دار الکتب المصریة|صفحه=26|مکان=قاهرة}}</ref><ref name=":07">{{یادکرد کتاب|عنوان=تنزیه الشریعة المرفوعة عن الأخبار الشنیعة الموضوعة|سال=1399|نام=علی بن محمد|نام خانوادگی=ابن عراق الکنانی|ناشر=دار الکتب العلمیة|جلد=1|صفحه=413|مکان=بیروت}}</ref> | |||
== | === منابع شیعه === | ||
* | علمای شیعه نیز روایات متعددی را در کتب خود ذکر کرده‌اند، مانند: | ||
* [[شیخ صدوق]] روایتی از پیامبر(ص) می‌آورد که حضرت فرمودند: «إن فاطمة أحصنت فرجها فحرم الله ذریتها علی النار».<ref name=":08">{{یادکرد کتاب|عنوان=عیون أخبار الرضا(ع)|نام=محمد بن علی|نام خانوادگی=ابن بابویه القمی|ناشر=منشورات مؤسسة الاعلمی|جلد=1|صفحه=68|مکان=بیروت}}</ref> | |||
* [[شیخ طوسی]] می‌نویسد: رسول‌الله(ص) فرمودند: «سمّیت فاطمة، لأنّ اللّه فطمها و ذرّیتها من النار».<ref name=":09">{{یادکرد کتاب|عنوان=الأمالی|سال=1414|نام=محمد بن الحسن|نام خانوادگی=طوسی|ناشر=دارالثقافة|صفحه=570|مکان=قم}}</ref> | |||
* | == شرح روایت == | ||
مراد از «ذریه» در روایت، فرزندان بلاواسطه [[حضرت فاطمه(س)|حضرت زهرا(س)]] است، و نه فرزندان با واسطه و نوادگان ایشان. در روایاتی به این مسئله تصریح و روایت پیامبر(ص) تبیین شده است.<ref name=":0102">{{یادکرد کتاب|عنوان=معانی الأخبار|نام=محمّد بن علی|نام خانوادگی=ابن بابویه القمّی|ناشر=دار المعرفة للطباعة والنشر|صفحه=106|مکان=بیروت}}</ref> این روایات در کتب شیعه و سنی منتشر شده‌اند.<ref name=":01022">{{یادکرد کتاب|عنوان=معانی الأخبار|نام=محمّد بن علی|نام خانوادگی=ابن بابویه القمّی|ناشر=دار المعرفة للطباعة والنشر|صفحه=106|مکان=بیروت}}</ref><ref name=":01024">{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ أصبهان = أخبار أصبهان|نام=أبو نعیم أحمد بن عبدالله|نام خانوادگی=الأصبهانی|ناشر=دار الکتب العلمیة|صفحه=276|مکان=بیروت|جلد=2|سال=1410|پی‌نوشت=قسمت «محمد بن منده بن مهربزد»}}</ref> از جمله این روایات، به روایت معتبر زیر می‌توان اشاره داشت: | |||
* محمّد بن مروان گوید: به [[امام صادق(ع)]] عرض کردم: آیا پیغمبر(ص) چنین فرموده است که: فاطمه خود را از آلوده شدن حفظ کرد و خداوند ذرّیهٔ وی را به آتش حرام کرد؟ حضرت فرمودند: آری، امّا مقصود از ذرّیهٔ آن بانو در این حدیث، حسن و حسین، زینب و امّ کلثوم است.<ref name=":010">{{یادکرد کتاب|عنوان=معانی الأخبار|نام=محمّد بن علی|نام خانوادگی=ابن بابویه القمّی|ناشر=دار المعرفة للطباعة والنشر|صفحه=106|مکان=بیروت}}</ref> | |||
* حمّاد بن عثمان گوید: به امام صادق علیه السلام گفتم:فدایت گردم، معنی فرمایش پیغمبر خدا که:فاطمه پاکدامنی نمود و خدا ذریهٔ او را به آتش حرام کرد، چیست؟ فرمودند: آنان که از آتش آزادند فرزندانی هستند که از رحم آن بانو متولّد گشته‌اند، یعنی [[امام حسن|حسن]] و [[امام حسین علیه‌السلام|حسین]]، [[زینب]] و [[امّ کلثوم]].<ref name=":01023">{{یادکرد کتاب|عنوان=معانی الأخبار|نام=محمّد بن علی|نام خانوادگی=ابن بابویه القمّی|ناشر=دار المعرفة للطباعة والنشر|صفحه=106-107|مکان=بیروت}}</ref> | |||
هر دو روایت دارای اعتبار است. راویان روایت دوم، همگی ثقه هستند: محمد بن الحسن بن أحمد بن الولید،<ref name=":012">{{یادکرد کتاب|عنوان=نقد الرجال|سال=1418|نام=السید مصطفی بن الحسین|نام خانوادگی=الحسینی التفرشی|ناشر=مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث|جلد=4|صفحه=170|مکان=قم}}</ref> محمد بن الحسن الصفار،<ref name=":013">{{یادکرد کتاب|عنوان=رجال النجاشی|نام=أبی العبّاس أحمد بن علی|نام خانوادگی=النجاشی|ناشر=مؤسسة النشر الإسلامی|صفحه=354|مکان=قم}}</ref> العباس بن معروف،<ref name=":0132">{{یادکرد کتاب|عنوان=رجال النجاشی|نام=أبی العبّاس أحمد بن علی |نام خانوادگی=النجاشی|ناشر=مؤسسة النشر الإسلامی|صفحه=271|مکان=قم}}</ref> علی بن مهزیار،<ref name=":01323">{{یادکرد کتاب|عنوان=رجال النجاشی|نام=أبی العبّاس أحمد بن علی |نام خانوادگی=النجاشی|ناشر=مؤسسة النشر الإسلامی|صفحه=253|مکان=قم}}</ref> الحسن بن علی الوشاء،<ref name=":0122">{{یادکرد کتاب|عنوان=نقد الرجال|سال=1418|نام=السید مصطفی بن الحسین |نام خانوادگی=الحسینی التفرشی|ناشر=مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث|جلد=5|صفحه=351|مکان=قم}}</ref> محمد بن قاسم بن الفضیل،<ref name=":01322">{{یادکرد کتاب|عنوان=رجال النجاشی|نام=أبی العبّاس أحمد بن علی |نام خانوادگی=النجاشی|ناشر=مؤسسة النشر الإسلامی|صفحه=362|مکان=قم}}</ref> عن حماد بن عثمان.<ref name=":01324">{{یادکرد کتاب|عنوان=رجال النجاشی|نام=أبی العبّاس أحمد بن علی |نام خانوادگی=النجاشی|ناشر=مؤسسة النشر الإسلامی|صفحه=143|مکان=قم}}</ref> | |||
{{ | |||
== منابع == | === منابع === | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
{{شاخه | {{شاخه | ||
| شاخه اصلی = | | شاخه اصلی = تاریخ | ||
| شاخه فرعی۱ = | | شاخه فرعی۱ = تاریخ و سیره معصومان | ||
| شاخه فرعی۲ = | | شاخه فرعی۲ = حضرت فاطمه(س) | ||
| شاخه فرعی۳ | | شاخه فرعی۳ = | ||
}} | }} | ||
{{ | {{ارزیابی | ||
| شناسه = | | شناسه = شد | ||
| | | عکس = <!--خالی | شد--> | ||
| | | درگاه = شد | ||
| | | ادبیات = شد | ||
| | | پیوند = شد | ||
| | | ناوبری = شد | ||
| | | تغییرمسیر = شد | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = شد | ||
| | | ارزیابی کمی = شد | ||
| | | ارزیابی کیفی = <!--خالی | شد--> | ||
| اولویت = | | اولویت = ب | ||
| کیفیت = | | کیفیت = خوب | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۵۹
سؤال
آیا این روایت که «خداوند آتش را بر ذریه حضرت زهرا(س) حرام و آنان را از عذاب آتش مصون داشت» مستند است؟
درگاه‌ها
این روایت در کتب شیعه و سنی به تعابیر مختلف و با اسناد گوناگون آمده و احادیث دیگر مقصود از «ذریه» را، فرزندان بی واسطه حضرت زهرا(س) تفسیر کرده‌اند نه تمام نسل و نوادگان آن بانو.
منابع روایت
در منابع شیعه و اهل سنت با تعابیر مختلف و اسناد صحیح و ضعیف به صورت مستفیض[۱] آمده است: که پیامبر(ص) فرمودند: «فاطمه(س) خود را از آلوده شدن حفظ کرد، و خداوند ذرّیهٔ وی را به آتش حرام کرد».[۲]
منابع اهل‌سنت
علمای اهل سنت نیز، این روایت را به تعابیر مختلف در کتب خود ذکر کرده‌اند. علامه امینی در کتاب «ثمرات الأسفار إلی الأقطار» به اسناد و روایات مختلف این مطلب اشاره می‌کنند.[۳] برخی از روایات عبارتند از:
- طبرانی (۳۶۰هـ) روایتی را ذکر می‌کند که پیامبر(ص) به حضرت زهراء(س) فرمودند: «إِن الله عزوجل غیر معذبک وَلَا ولدک».[۴] و به اعتقاد ابن حجر هیتمی تمام راویان این حدیث، ثقه هستند.[۵]
- ابوبکر بزاز (۴۱۴هـ) آورده: رسول اکرم(ص) فرمودند: «إن فاطمة أحصنت فرجها فحرم الله ذریتها علی النار».[۶][۷] و حاکم نیشابوری نیز این روایت را صحیح السند دانسته است.[۸]
- محب الدین طبری (۶۹۴هـ) می‌نویسد: علی(ع) از پیامبر(ص) سؤال کرد: «لم سمیت فاطمة، قَال إِن الله قد فطمها وذریتها عن النَّار یوم القیامة».[۹][۱۰]
منابع شیعه
علمای شیعه نیز روایات متعددی را در کتب خود ذکر کرده‌اند، مانند:
- شیخ صدوق روایتی از پیامبر(ص) می‌آورد که حضرت فرمودند: «إن فاطمة أحصنت فرجها فحرم الله ذریتها علی النار».[۱۱]
- شیخ طوسی می‌نویسد: رسول‌الله(ص) فرمودند: «سمّیت فاطمة، لأنّ اللّه فطمها و ذرّیتها من النار».[۱۲]
شرح روایت
مراد از «ذریه» در روایت، فرزندان بلاواسطه حضرت زهرا(س) است، و نه فرزندان با واسطه و نوادگان ایشان. در روایاتی به این مسئله تصریح و روایت پیامبر(ص) تبیین شده است.[۱۳] این روایات در کتب شیعه و سنی منتشر شده‌اند.[۱۴][۱۵] از جمله این روایات، به روایت معتبر زیر می‌توان اشاره داشت:
- محمّد بن مروان گوید: به امام صادق(ع) عرض کردم: آیا پیغمبر(ص) چنین فرموده است که: فاطمه خود را از آلوده شدن حفظ کرد و خداوند ذرّیهٔ وی را به آتش حرام کرد؟ حضرت فرمودند: آری، امّا مقصود از ذرّیهٔ آن بانو در این حدیث، حسن و حسین، زینب و امّ کلثوم است.[۱۶]
- حمّاد بن عثمان گوید: به امام صادق علیه السلام گفتم:فدایت گردم، معنی فرمایش پیغمبر خدا که:فاطمه پاکدامنی نمود و خدا ذریهٔ او را به آتش حرام کرد، چیست؟ فرمودند: آنان که از آتش آزادند فرزندانی هستند که از رحم آن بانو متولّد گشته‌اند، یعنی حسن و حسین، زینب و امّ کلثوم.[۱۷]
هر دو روایت دارای اعتبار است. راویان روایت دوم، همگی ثقه هستند: محمد بن الحسن بن أحمد بن الولید،[۱۸] محمد بن الحسن الصفار،[۱۹] العباس بن معروف،[۲۰] علی بن مهزیار،[۲۱] الحسن بن علی الوشاء،[۲۲] محمد بن قاسم بن الفضیل،[۲۳] عن حماد بن عثمان.[۲۴]
منابع
- ↑ السند، الشیخ محمد (۱۴۳۱). الوراثة الإصطفائیة لفاطمة الزهراء «علیها السلام». قم: باقیات. ص۳۷۹.
- ↑ ابن بابویه القمّی، محمّد بن علی. معانی الأخبار. بیروت: دار المعرفة للطباعة والنشر. ص۱۰۶.
- ↑ امینی، عبدالحسین (۱۴۲۹). ثمرات الأسفار إلی الأقطار. ج۲. بیروت: مرکز الغدیر للدراسات الإسلامیة. ص۲۴۷.
- ↑ أبوالقاسم الطبرانی، سلیمان بن أحمد (۱۴۱۵). المعجم الکبیر. ج۱۱. القاهرة: مکتبة ابن تیمیة. ص۲۶۳.
- ↑ الهیتمی، ابن حجر (۱۴۱۷). الصواعق المحرقة علی أهل الرفض والضلال والزندقة. ج۲. لبنان: مؤسسة الرسالة. ص۴۶۵.
- ↑ البزاز، أبو بکر أحمد بن عمرو (۱۹۸۸). مسند البزار المنشور باسم البحر الزخار. ج۵. المدینة المنورة: مکتبة العلوم والحکم. ص۲۲۳.
- ↑ الدمشقی، تمام بن محمد (۱۴۱۲). الفوائد. ج۱. الریاض: مکتبة الرشد. ص۱۵۵.
- ↑ النیسابوری، الحاکم محمد بن عبدالله (۱۴۱۱). المستدرک علی الصحیحین. ج۳. بیروت: دار الکتب العلمیة. ص۱۶۵.
- ↑ الطبری، محب الدین (۱۳۵۶). ذخائر العقبی فی مناقب ذوی‌القربی. قاهرة: دار الکتب المصریة. ص۲۶.
- ↑ ابن عراق الکنانی، علی بن محمد (۱۳۹۹). تنزیه الشریعة المرفوعة عن الأخبار الشنیعة الموضوعة. ج۱. بیروت: دار الکتب العلمیة. ص۴۱۳.
- ↑ ابن بابویه القمی، محمد بن علی. عیون أخبار الرضا(ع). ج۱. بیروت: منشورات مؤسسة الاعلمی. ص۶۸.
- ↑ طوسی، محمد بن الحسن (۱۴۱۴). الأمالی. قم: دارالثقافة. ص۵۷۰.
- ↑ ابن بابویه القمّی، محمّد بن علی. معانی الأخبار. بیروت: دار المعرفة للطباعة والنشر. ص۱۰۶.
- ↑ ابن بابویه القمّی، محمّد بن علی. معانی الأخبار. بیروت: دار المعرفة للطباعة والنشر. ص۱۰۶.
- ↑ الأصبهانی، أبو نعیم أحمد بن عبدالله (۱۴۱۰). تاریخ أصبهان = أخبار أصبهان. ج۲. بیروت: دار الکتب العلمیة. ص۲۷۶قسمت «محمد بن منده بن مهربزد»
- ↑ ابن بابویه القمّی، محمّد بن علی. معانی الأخبار. بیروت: دار المعرفة للطباعة والنشر. ص۱۰۶.
- ↑ ابن بابویه القمّی، محمّد بن علی. معانی الأخبار. بیروت: دار المعرفة للطباعة والنشر. ص۱۰۶-۱۰۷.
- ↑ الحسینی التفرشی، السید مصطفی بن الحسین (۱۴۱۸). نقد الرجال. ج۴. قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث. ص۱۷۰.
- ↑ النجاشی، أبی العبّاس أحمد بن علی. رجال النجاشی. قم: مؤسسة النشر الإسلامی. ص۳۵۴.
- ↑ النجاشی، أبی العبّاس أحمد بن علی. رجال النجاشی. قم: مؤسسة النشر الإسلامی. ص۲۷۱.
- ↑ النجاشی، أبی العبّاس أحمد بن علی. رجال النجاشی. قم: مؤسسة النشر الإسلامی. ص۲۵۳.
- ↑ الحسینی التفرشی، السید مصطفی بن الحسین (۱۴۱۸). نقد الرجال. ج۵. قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث. ص۳۵۱.
- ↑ النجاشی، أبی العبّاس أحمد بن علی. رجال النجاشی. قم: مؤسسة النشر الإسلامی. ص۳۶۲.
- ↑ النجاشی، أبی العبّاس أحمد بن علی. رجال النجاشی. قم: مؤسسة النشر الإسلامی. ص۱۴۳.