|
|
| (۴۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{در دست ویرایش|کاربر=Shamloo}}
| |
| {{شروع متن}} | | {{شروع متن}} |
| {{سوال}} | | {{سوال}} |
| خط ۶: |
خط ۵: |
| {{اشتباه نشود|صحیفه فاطمیه}} | | {{اشتباه نشود|صحیفه فاطمیه}} |
| {{پاسخ}} | | {{پاسخ}} |
| {{درگاه|فاطمی}} | | {{درگاه|فاطمی|واژه‌ها}} |
| '''مصحف فاطمه(س)'''، مطابق برخی روایات [[اهل بیت(ع)]]، کتاب [[حضرت فاطمه زهرا (س)|حضرت فاطمه(س)]] است. این کتاب را [[جبرئيل]] پس از وفات [[رسول خدا(ص)]] بر آن حضرت املا کرده و [[حضرت علی(ع)]] آن را جمع‌آوری و تدوین کرده است. | | '''مصحف فاطمه(س)''' کتابی که [[جبرئیل]] پس از وفات [[پیامبر اسلام|پیامبر اسلام(ص)]] بر [[حضرت فاطمه زهرا(س)|حضرت فاطمه(س)]] املا کرد و [[امام علی(ع)]] آن را نوشت. بر اساس روایات، در اصل وجود چنین کتابی تردید نشده است. |
|
| |
|
| مصحف فاطمه(س) در دسترس کسی نبوده و نزد امامان شیعه(ع) محفوظ است. محتوای این مصحف متضمن مطالبی چون بیان رویدادهای آینده و سرنوشت فرزندان حضرت فاطمه(س) است. در منابع، اطلاعی درباره اینکه این کتاب خواهر [[قرآن]] خوانده شده باشد وجود ندارد. | | روایات مربوط به وجود مصحف فاطمه(س) در قدیمی‌ترین منابع روایی شیعه، چون [[بصائر الدرجات]] و [[الکافی]] آمده است. بنا بر منابع، مصحف فاطمه(س) در دسترس کسی نبوده و نزد امامان شیعه(ع) محفوظ است. بیشترین روایات مربوط به این مصحف را [[جایگاه علامه مجلسی|علامه مجلسی]] در باب‌های مربوط به علوم اهل‌بیت(ع) آورده است. |
|
| |
|
| ==ویژگی‌ها==
| | محتوای این مصحف متضمن مطالبی چون بیان رویدادهای آینده و سرنوشت فرزندان حضرت فاطمه(س) است. از وجود چنین مصحفی در زمینه معارف شیعی استفاده شده است. اختلاف در محتوای برخی روایات پیرامون مصحف فاطمه(س) و گاه تعارض ظاهری آنها موجب شده تا داوری‌های محققان در مورد جزئیات این مصحف یکسان نباشد. در منابع معتبر اطلاعی درباره اینکه این کتاب خواهر قرآن خوانده شده باشد وجود ندارد. |
| در روایات اهل بیت(ع) از مجموعه‌ای با عنوان مصحف فاطمه(س) یاد شده است. از وجود چنین مصحفی در زمینه معارف باطنی شیعی استفاده شده است.<ref>سید حسین مدرسی طباطبایی، میراث مکتوب شیعه، قم، نشر مورخ، ص ۴۱.</ref> اختلاف در محتوای این روایات و گاهی تعارض ظاهری آنها موجب شده تا داوری‌های محققان درباره این مصحف یکسان نباشد.<ref>محمدعلی مهدوی‌راد، «مصحف فاطمه(س)»، دانشنامه فاطمی، زیرنظر علی‌اکبر رشاد، تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ج ۳، ص ۶۵.</ref>
| |
|
| |
|
| روایات مربوط به وجود این مصحف در قدیمی‌ترین منابع روایی شیعه، چون [[بصائر الدرجات الکبری]]<ref>محمد بن الحسن الصفار القمی، بصائر الدرجات في فضائل آل محمّد صلّى الله عليهم، محسن بن عباسعلی کوچه‌باغی، قم، مكتبة آية الله المرعشي النجفي، ص ۱۷۰-۱۸۱.</ref> و [[الکافی]]<ref>محمد بن یعقوب الکلینی، الکافی، قم، دارالحدیث، ج ۱، ص ۵۹۲-۶۰۲.</ref>، آمده است. بیشترین روایات مربوط به این مصحف را [[جایگاه علامه مجلسی|علامه مجلسی]] در باب‌های مربوط به علوم اهل بیت(ع) آورده است.<ref>محمدباقر المجلسی، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ج ۲۶، ص ۴۹.</ref> برخی از روایاتی که در آنها از مصحف فاطمه(س) سخن رفته است سندهای قابل اتکا و صحیحی دارند. به همین دلیل، در اصل وجود چنین کتابی نمی‌توان تردید کرد.<ref>محمدعلی مهدوی‌راد، «مصحف فاطمه(س)»، دانشنامه فاطمی، زیرنظر علی‌اکبر رشاد، تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ج ۳، ص</ref> از جمله این روایات صحیح می‌توان به نقل ابوعبیده از [[امام صادق(ع)]] اشاره کرد. در این روایت، امام صادق(ع) در پاسخ به سؤال یکی از شیعیان درباره مصحف فاطمه(س) جزئیاتی ارائه کرده است. از جمله اینکه این مصحف در دوران هفتاد و پنج روزه حیات حضرت فاطمه(س) پس از رسول خدا(ص) به او املا شده است.<ref>محمد بن یعقوب الکلینی، الکافی، قم، دارالحدیث، ج ۱، ص ۵۹۹-۶۰۰.</ref>
| | == معرفی و ویژگی‌ها == |
| | در روایات اهل‌بیت(ع) از مصحف فاطمه(س) یاد شده که به حضرت فاطمه(س) الهام شده است.<ref name=":0"/> برخی از این روایات [[سلسله حدیث|سندهای صحیحی]] دارند. به همین دلیل، در اصل وجود چنین کتابی تردید نشده است.<ref name=":0">مهدوی‌راد، محمدعلی، «مصحف فاطمه(س)»، دانشنامهٔ فاطمی، زیرنظر علی‌اکبر رشاد، تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۹۳، ج ۳، ص ۶۴.</ref> از جمله این روایات صحیح، نقلی از [[امام صادق(ع)]] در پاسخ به سؤال یکی از شیعیان درباره مصحف فاطمه(س) است. در این نقل جزئیاتی درباره این مصحف، از جمله املاء آن در دوران هفتاد و پنج روزه حیات حضرت فاطمه(س) پس از رسول خدا(ص)، ارائه شده است.<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، قم، دارالحدیث، ۱۴۲۹ق، ج ۱، ص ۵۹۹–۶۰۰.</ref> |
|
| |
|
| بنا بر روایات اهل بیت(ع) این مصحف به دست کسی نرسیده است و نزد امامان شیعه محفوظ است.<ref>محمد بن یعقوب الکلینی، الکافی، قم، دارالحدیث، ج ۱، ص ۵۹۳.</ref> در برخی از این روایات حجم این مصحف سه برابر قرآن برشمرده شده است.<ref>محمد بن یعقوب الکلینی، الکافی، قم، دارالحدیث، ج ۱، ص ۵۹۵.</ref>
| | روایات مربوط به وجود مصحف فاطمه(س) در قدیمی‌ترین منابع روایی شیعه، چون [[بصائر الدرجات]]<ref>صفار قمی، محمد بن الحسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّی الله علیهم، تحقیق: محسن بن عباسعلى كوچه باغى، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، ۱۴۰۴ق، ص ۱۷۰–۱۸۱.</ref> و [[الکافی]]<ref>الکلینی، الکافی، ج ۱، ص ۵۹۲–۶۰۲.</ref> آمده است. بیشترین روایات مربوط به این مصحف را [[جایگاه علامه مجلسی|علامه مجلسی]] در باب‌های مربوط به علوم اهل‌بیت(ع) آورده است.<ref>مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۳ق، ج۲۶، ص۴۹.</ref> |
|
| |
|
| ==املا کننده و کاتب==
| | بنا بر روایات اهل‌بیت(ع)، این مصحف به دست کسی نرسیده و نزد امامان شیعه محفوظ است.<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، قم، دارالحدیث، ۱۴۲۹ق، ج۱، ص ۵۹۳.</ref> در برخی از این روایات حجم این مصحف سه برابر قرآن برشمرده شده است.<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، قم، دارالحدیث، ۱۴۲۹ق، ج۱، ص۵۹۵.</ref> از وجود چنین مصحفی در زمینه معارف شیعی استفاده شده است.<ref>مدرسی طباطبایی، حسین، میراث مکتوب شیعه، قم، نشر مورخ، ۱۳۸۶ش، ص۴۱.</ref> |
| درباره املا کننده مصحف فاطمه(ص) به دلیل اختلاف ظاهری روایات و برخی ملاحظات کلامی چند دیدگاه ارائه شده است. در روایات املاکننده این مصحف خدا، فرشته، جبرئیل و رسول خدا(ص) بر شمرده شده است.<ref>محمدعلی مهدوی‌راد، «مصحف فاطمه(س)»، دانشنامه فاطمی، زیرنظر علی‌اکبر رشاد، تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ج ۳، ص ۶۸.</ref>
| |
|
| |
|
| محققان نظرات مختلفی برای رفع تعارض این روایات ارائه داده‌اند. از جمله این محققان می‌توان به [[سید محسن امین عاملی]]<ref>السید محسن الامین، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ج ۱، ص ۳۵۷.</ref>، [[سید جعفر مرتضی عاملی]]<ref>السید جعفر مرتضی العاملی، مأساة الزهراء(س) شبهات و ردود، بیروت، دارالسیرة، ج۱، ص ۱۱۶.</ref> و [[سید محمدحسین فضل‌الله]]<ref>السید هاشم الهاشمی، حوار مع فضل‌الله حول الزهراء(س)، بیروت، دارالهدی، ص ۱۵۱.</ref> اشاره کرد. بهترین وجه جمع میان این اقوال ظاهراً متعارض از سوی علامه مجلسی ارائه شده است.<ref>محمدعلی مهدوی‌راد، «مصحف فاطمه(س)»، دانشنامه فاطمی، زیرنظر علی‌اکبر رشاد، تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ج ۳، ص ۷۲.</ref> مجلسی مراد از رسول الله(ص) در برخی روایات را همان جبرئیل دانسته است.<ref>محمدباقر المجلسی، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ج ۲۶، ص ۴۲.</ref>
| | اختلاف در محتوای برخی روایات پیرامون مصحف فاطمه(س) و گاه تعارض ظاهری آنها موجب شده تا داوری‌های محققان در مورد جزئیات این مصحف یکسان نباشد.<ref>مهدوی‌راد، «مصحف فاطمه(س)»، ج۳، ص۶۵.</ref> |
|
| |
|
| همه عالمان شیعه و تمام روایاتی که ذکری از این مصحف در آنها شده متفقند که کاتب و تدوین کننده این مصحف امام علی(ع) بوده است.<ref>محمدعلی مهدوی‌راد، «مصحف فاطمه(س)»، دانشنامه فاطمی، زیرنظر علی‌اکبر رشاد، تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ج ۳، ص ۷۳.</ref>
| | == املاکننده و کاتب == |
| | درباره املاکننده مصحف فاطمه(س)، در روایت از افراد مختلفی یاد شده است؛ خدا، فرشته، جبرئیل و رسول خدا(ص) از جمله افراد ذکر شده در روایات هستند.<ref>مهدوی‌راد، «مصحف فاطمه(س)»، ج۳، ص۶۸.</ref> علامه مجلسی میان این روایات جمع کرده است. برخی محققان آن را بهترین وجه جمع میان این اقوال دانسته‌اند.<ref>مهدوی‌راد، «مصحف فاطمه(س)»، ج۳، ص۷۲.</ref> او مراد از رسول‌الله(ص) در این روایات را همان جبرئیل دانسته است.<ref>مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، ج ۲۶، ص ۴۲.</ref> عالمان دیگری از جمله [[سید محسن امین عاملی]]،<ref>امین، محسن، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۳۵۷.</ref> [[سید جعفر مرتضی عاملی]]<ref>عاملی، جعفر مرتضی، مأساة الزهراء(س) شبهات و ردود، بیروت، دارالسیرة، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص ۱۱۶.</ref> و [[سید محمدحسین فضل‌الله]]<ref>هاشمی، هاشم، حوار مع فضل‌الله حول الزهراء(س)، بیروت، دارالهدی، ۱۴۲۲ق، ص۱۵۱.</ref> راهی برای جمع این روایات ابراز داشته‌اند. |
|
| |
|
| ==محتوا==
| | همه عالمان شیعه و تمام روایاتی که از این مصحف نام برده‌اند کاتب و تدوین‌کننده این مصحف را امام علی(ع) معرفی کرده‌اند.<ref>مهدوی‌راد، «مصحف فاطمه(س)»، ج۳، ص۷۳.</ref> |
|
| |
|
| بر اساس روایات مختلف مصحف فاطمه(س) مشتمل بر این مطالب است: | | == محتوا == |
| | مصحف فاطمه(س) را مشتمل بر مطالبی دانسته‌اند: |
| | * جایگاه رسول خدا(ص) و آینده فرزندان حضرت فاطمه(س).<ref>الصفار القمی، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّی الله علیهم، ص۱۷۴.</ref> |
| | * بیان رویدادهای آینده.<ref>الفتال النیسابوری، محمد بن احمد، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، قم، منشورات الرضی، ۱۳۷۵، ج۱، ص۲۱۱.</ref> |
| | * یادکرد از [[انبیاء الهی(ع)]] و نام آنان و اوصیای آنان.<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، ج۲۶، ص۱۸.</ref> |
| | * نام تمامی پادشاهان و حاکمان تا روز قیامت.<ref>الفتال النیسابوری، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، ج۱، ص۲۱۱.</ref> |
| | * [[عبدالحسین شرف‌الدین]]، از عالمان شیعه، به وجود مطالب دیگری در این مصحف، از جمله امثال و حِکَم و موعظه و اخبار اشاره کرده است.<ref>شرف الدین، عبدالحسین، المراجعات، قم، المجمع العالمی لاهل البیت(ع)، ۱۴۲۶، ص۶۰۳.</ref> این نظر توسط بعضی محققان رد شده است.<ref>هاشمی، حوار مع فضل‌الله حول الزهراء(س)، ص ۱۷۲.</ref> |
| | * برخی دیگر از محققان با استناد به روایتی<ref>کلینی، الکافی، ج ۷، ص ۳۷–۴۱.</ref> (که در آن از کتابی با عنوان [[کتاب فاطمه(س)]] مشتمل بر جزئیات احکام شرعی یاد شده) تصریح کرده‌اند که این مصحف مشتمل بر تمام احکام تفصیلی شرعی و جزئیات قوانین جزائی نیز بوده است.<ref>قزوینی، محمدکاظم، فاطمة الزهراء(س) من المهد الی اللحد، بی‌جا، بی‌نا،بی‌تا، ص۹۶.</ref> سید محمدحسین فضل‌الله این نظر را تأیید کرده و کتاب فاطمه(س) را با مصحف فاطمه(س) یکی دانسته است.<ref>هاشمی، حوار مع فضل‌الله حول الزهراء(س)، ص ۱۶۷.</ref> عده‌ای از محققان این نظر را رد کرده‌اند.<ref>امین، محسن، اعیان الشیعه، ج۱، ص۳۵۶.</ref> همچنین، احتمال داده شده که کتاب فاطمه(س) غیر از مصحف فاطمه(س) باشد و مراد از فاطمه در عنوان کتاب فاطمه(س) [[فاطمه بنت الحسین(ع)]] باشد.<ref>هاشمی، حوار مع فضل‌الله حول الزهراء(س)، ص۱۸۱.</ref> |
| | * [[سیدحسین مدرسی طباطبایی]]، شیعه‌شناس و استاد حقوق اسلامی دانشگاه پرینستون، مصحف فاطمه(س) را مشتمل بر مطالبی دانسته که تقریباً در تمام موارد در زمینه اندیشه‌های باطنی شیعه از آن یاد شده است.<ref>مدرسی طباطبایی، میراث مکتوب شیعه، ص ۴۱.</ref> این نظر او مورد نقد قرار گرفته است.<ref>مهدوی‌راد، «مصحف فاطمه(س)»، ج ۳، ص ۸۲.</ref> در منابع، اطلاعی درباره اینکه این کتاب خواهر قرآن خوانده شده باشد وجود ندارد. |
|
| |
|
| * جایگاه رسول خدا(ص) و آینده فرزندان حضرت فاطمه(س)؛<ref>محمد بن الحسن الصفار القمی، بصائر الدرجات في فضائل آل محمّد صلّى الله عليهم، محسن بن عباسعلی کوچه‌باغی، قم، مكتبة آية الله المرعشي النجفي، ص ۱۷۴.</ref>
| | == شبهات درباره مصحف == |
| * بیان رویدادهای آینده؛<ref>محمد بن احمد الفتال النیسابوری، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، قم، منشورات الرضی، ج ۱، ص ۲۱۱.</ref>
| | برخی مستشرقان و عالمان [[اهل‌سنت]]، با توجه به وجود لفظ مصحف در عنوان مصحف فاطمه(س) و محدود کردن این لفظ به قرآن، شیعه را متهم کرده‌اند که قرآن دیگری غیر از قرآن موجود در میان مسلمانان دارند. از جمله این افراد می‌توان به اگناس گلدزیهر،<ref>گلدزیهر، ایگناس، گرایش‌های تفسیری در میان مسلمانان، مقدمهٔ سید محمدعلی ایازی، ترجمهٔ سید ناصر طباطبایی، تهران، انتشارات ققنوس، ۱۳۸۳، ص ۲۵۶-۲۵۷.</ref> اسلام‌شناس مشهور مجارستانی و عبدالله القصیمی، نویسنده [[سلفی]] عربستانی، اشاره کرد.<ref>عمیدی، ثامر هاشم حبیب، دفاع عن الکافی: دراسة نقدیة مقارنة لأهم الطعون والشبهات المثارة حول کتاب الکافی للشیخ الکلینی، قم، مرکز الغدیر للدرسات الاسلامیة، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۳۵۳.</ref> در پاسخ به این نظر برخی محققان مدعی شده‌اند که علمای شیعه اتفاق نظر دارند که مصحف فاطمه(س) مشتمل بر قرآن نیست.<ref>مهدوی‌راد، «مصحف فاطمه(س)»، ج۳، ص۷۵.</ref> مستند این عدم اشتمال از نظر آنان روایات بسیاری است که درباره مصحف فاطمه(س) از امامان شیعه(ع) نقل شده و در قریب به اتفاق آنان با تعابیر گوناگون تصریح شده است که مصحف فاطمه(س) مشتمل بر قرآن نیست.<ref>صفار قمی، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّی الله علیهم، ص ۱۷۰. کلینی، محمد، الکافی، ج۱، ص۵۹۵.</ref> |
| * یادکرد از [[انبیاء الهی(ع)]] و نام آنان و اوصیای آنان؛<ref>محمدباقر المجلسی، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ج ۲۶، ص ۱۸.</ref>
| |
| * نام تمامی پادشاهان و حاکمان تا روز قیامت.<ref>محمد بن احمد الفتال النیسابوری، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، قم، منشورات الرضی، ج ۱، ص ۲۱۱.</ref>
| |
| برخی محققان علاوه بر موارد بالا قائل به وجود مطالب دیگری در این مصحف هستند. از نظر برخی، مصحف فاطمه(س) مشتمل بر امثال، حکم، مواعظ، اخبار و نوادر است<ref>السید عبدالحسین شرف الدین، المراجعات، قم، المجمع العالمی لاهل البیت(ع)، ص ۶۰۳.</ref>. این نظر توسط بعضی دیگر از محققان رد شده است.<ref>السید هاشم الهاشمی، حوار مع فضل‌الله حول الزهراء(س)، بیروت، دارالهدی، ص ۱۷۲.</ref> برخی دیگر از محققان با اتکا به روایتی<ref>محمد بن یعقوب الکلینی، الکافی، قم، دارالحدیث، ج ۷، ص ۳۷-۴۱.</ref>، که در آن از کتابی مشتمل بر جزئیات احکام شرعی با عنوان [[کتاب فاطمه(س)]] یاد شده، تصریح کرده‌اند که این مصحف علاوه بر مطالب پیش‌گفته مشتمل بر تمام احکام تفصیلی شرعی و جزئیات قوانین جزائی بوده است.<ref>محمدکاظم القزوینی، فاطمة الزهراء(س) من المهد الی اللحد، بی‌جا، بی‌نا، ص ۹۶.</ref> این نظر را عده‌ای از محققان رد کرده‌اند.<ref>السید محسن الامین، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ج ۱، ص ۳۵۶.</ref> سید محمدحسین فضل‌الله این نظر را تأیید کرده و کتاب فاطمه(س) را با مصحف فاطمه(س) یکی دانسته است.<ref>السید هاشم الهاشمی، حوار مع فضل‌الله حول الزهراء(س)، بیروت، دارالهدی، ص ۱۶۷.</ref> همچنین، فضل‌الله احتمال داده است که کتاب فاطمه(س) غیر از مصحف فاطمه(س) باشد و مراد از فاطمه در عنوان کتاب فاطمه(س) [[فاطمه بنت الحسین(ع)]] باشد.<ref>السید هاشم الهاشمی، حوار مع فضل‌الله حول الزهراء(س)، بیروت، دارالهدی، ص ۱۸۱.</ref> [[سیدحسین مدرسی طباطبایی]]، شیعه‌شناس و استاد حقوق اسلامی دانشگاه پرینستون، مصحف فاطمه(س) را مشتمل بر مطالبی دانسته که تقریباً در تمام موارد در زمینه اندیشه‌های باطنی شیعه از آن یاد شده است.<ref>سید حسین مدرسی طباطبایی، میراث مکتوب شیعه، قم، نشر مورخ، ص ۴۱.</ref> این نظر او مورد نقد قرار گرفته است.<ref>محمدعلی مهدوی‌راد، «مصحف فاطمه(س)»، دانشنامه فاطمی، زیرنظر علی‌اکبر رشاد، تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ج ۳، ص ۸۲.</ref>
| |
| | |
| == برخی شبهات درباره مصحف == | |
| | |
| برخی از [[اهل سنت]] با توجه به وجود لفظ مصحف در عنوان مصحف فاطمه(س) و محدود کردن این لفظ به قرآن شیعه را متهم کرده‌اند که قرآن دیگری غیر از قرآن موجود در میان مسلمانان دارند. از جمله این افراد می‌توان به عبدالله القصیمی، نویسنده [[سلفی]] عربستانی، اشاره کرد.<ref>ثامر هاشم حبيب العميدي، دفاع عن الكافي: دراسة نقدية مقارنة لأهم الطعون والشبهات المثارة حول كتاب الكافي للشيخ الكليني، قم، مرکز الغدیر للدرسات الاسلامیة، ج ۲، ص ۳۵۳.</ref> در پاسخ به این نظر برخی محققان مدعی شده‌اند که علمای شیعه اتفاق نظر دارند که مصحف فاطمه(س) مشتمل بر قرآن نیست.<ref>محمدعلی مهدوی‌راد، «مصحف فاطمه(س)»، دانشنامه فاطمی، زیرنظر علی‌اکبر رشاد، تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ج ۳، ص ۷۵.</ref> مستند این عدم اشتمال از نظر آنان روایات بسیاری است که درباره مصحف فاطمه(س) از امامان شیعه(ع) نقل شده و در قریب به اتفاق آنان با تعابیر گوناگون تصریح شده است که مصحف فاطمه(س) مشتمل بر قرآن نیست.<ref>محمد بن الحسن الصفار القمی، بصائر الدرجات في فضائل آل محمّد صلّى الله عليهم، محسن بن عباسعلی کوچه‌باغی، قم، مكتبة آية الله المرعشي النجفي، ص ۱۷۰؛ نیز: محمد بن یعقوب الکلینی، الکافی، قم، دارالحدیث، ج ۱، ص ۵۹۵.</ref> | |
|
| |
|
| == مطالعه بیشتر == | | == مطالعه بیشتر == |
| | | * پژوهش‌گونه‌ای دربارهٔ مصحف فاطمه(ع)، محمدعلی مهدوی‌راد، نشر مشعر. |
| *محمدعلی مهدوی‌راد، پژوهش‌گونه‌ای درباره مصحف فاطمه(ع)، نشر مشعر. | | * حقیقة مصحف فاطمة(ع) عند الشیعه، اکرم برکات، دارالصفوة. |
| *اکرم برکات، حقیقة مصحف فاطمة(ع) عند الشیعه، دارالصفوة. | | * مصحف فاطمی: پژوهشی در مصحف فاطمه(س)، عبدالله امینی، انتشارات دلیل ما. |
| *عبدالله امینی، مصحف فاطمی: پژوهشی در مصحف فاطمه(س)، انتشارات دلیل ما. | |
|
| |
|
| == منابع == | | == منابع == |
| {{پانویس}} | | {{پانویس|۲}} |
| {{شاخه | | {{شاخه |
| | شاخه اصلی = حدیث | | | شاخه اصلی = حدیث |
| خط ۶۲: |
خط ۶۱: |
| | تغییر مسیر =شد | | | تغییر مسیر =شد |
| | ارجاعات = | | | ارجاعات = |
| | بازبینی نویسنده = | | | ارزیابی کمی = |
| | بازبینی = | | | ارزیابی کیفی = |
| | تکمیل = | | | تکمیل = |
| | اولویت =ج | | | اولویت =ج |
| | کیفیت =ج | | | کیفیت =ب |
| }} | | }} |
| {{پایان متن}} | | {{پایان متن}} |
| | | [[ar: مصحف فاطمة (ع)]] |
| [[رده:حضرت فاطمه(س)]]
| | [[bn: ফাতেমা (সা.)-এর মুসহাফ]] |
| [[رده:فضایل حضرت فاطمه(س)]]
| | [[ur: مصحف فاطمہ (س)]] |
| [[Category:فضائل حضرت فاطمه]]
| | [[en:Mushaf of Fatima (a)]] |
| [[رده:حضرت فاطمه(س)]]
| | [[ru: Мусхаф Фатимы (а)]] |
| [[رده:فضایل حضرت فاطمه(س)]]
| | [[ms: Mushaf Fatimah Sa]] |
| [[Category:فضائل حضرت فاطمه]]
| |
| [[رده:حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[رده:فضایل حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[Category:فضائل حضرت فاطمه]]
| |
| [[رده:حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[رده:فضایل حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[Category:فضائل حضرت فاطمه]]
| |
| [[رده:حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[رده:فضایل حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[Category:فضائل حضرت فاطمه]]
| |
| [[رده:حضرت فاطمه(س)]] | |
| [[رده:فضایل حضرت فاطمه(س)]] | |
| [[Category:فضائل حضرت فاطمه]] | |
| [[رده:حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[رده:فضایل حضرت فاطمه(س)]] | |
| [[Category:فضائل حضرت فاطمه]] | |
| [[رده:حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[رده:فضایل حضرت فاطمه(س)]] | |
| [[Category:فضائل حضرت فاطمه]]
| |
| [[رده:حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[رده:فضایل حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[Category:فضائل حضرت فاطمه]]
| |
| [[رده:حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[رده:فضایل حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[Category:فضائل حضرت فاطمه]]
| |
| [[رده:حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[رده:فضایل حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[Category:فضائل حضرت فاطمه]]
| |
| [[رده:حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[رده:فضایل حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[Category:فضائل حضرت فاطمه]]
| |
| [[رده:حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[رده:فضایل حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[Category:فضائل حضرت فاطمه]]
| |
| [[رده:حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[رده:فضایل حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[Category:فضائل حضرت فاطمه]]
| |
| [[رده:حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[رده:فضایل حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[Category:فضائل حضرت فاطمه]]
| |
| [[رده:حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[رده:فضایل حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[Category:فضائل حضرت فاطمه]]
| |
| [[رده:حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[رده:فضایل حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[Category:فضائل حضرت فاطمه]]
| |
| [[رده:حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[رده:فضایل حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[Category:فضائل حضرت فاطمه]]
| |
| [[رده:حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[رده:فضایل حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[Category:فضائل حضرت فاطمه]]
| |
| [[رده:حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[رده:فضایل حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[Category:فضائل حضرت فاطمه]]
| |
| [[رده:حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[رده:فضایل حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[Category:فضائل حضرت فاطمه]]
| |
| [[رده:حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[رده:فضایل حضرت فاطمه(س)]]
| |
| [[Category:فضائل حضرت فاطمه]]
| |
| | |
| [[رده:حضرت فاطمه(س)]] | | [[رده:حضرت فاطمه(س)]] |
| [[رده:فضایل حضرت فاطمه(س)]] | | [[رده:فضایل حضرت فاطمه(س)]] |
| [[رده:فضائل حضرت فاطمه]] | | [[es:El Mus'haf de Fátima (P)]] |