کلمه لمم در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۶ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۲۵

سؤال

«لمم» از نظر قرآن چه گناهی است؟

درگاه‌ها

کلمه لمم در سوره نجم، از فواحش و گناهان کبیره استثناء شده است. در مورد معنای این کلمه احتمالات مختلفی نظیر، گناه صغیره، نیت انجام گناه، گناهی که به صورت اتفاقی و نه از روی عادت انجام شود، داده شده است. در روایات نیز سه معنای گناه صغیره، نزدیک شدن به گناه و انجام ندادن آن و گناهی که گاهی انجام شود ولی فرد به آن عادت نکرده است، در تفسیر معنای کلمه لمم ذکر شده است.

معنای لغوی

«لَمَم» به معنی «نزدیک شدن به گناه است» و از گناهان صغیره نیز تعبیر به «لمم» می‌شود.^[۱] این واژه در اصل از ماده «اِلمام» گرفته شده که به معنی نزدیک شدن به چیزی بدون انجام آن است و گاه به اشیاء قلیل و کم نیز اطلاق شده است.

استثناء لمم از گناهان کبیره

کلمه «لمم» در سوره نجم، آمده است: ﴿الَّذِینَ یَجْتَنِبُونَ کَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ إِلاَّ اللَّمَمَ إِنَّ رَبَّکَ واسِعُ الْمَغْفِرَه؛ همانا از گناهان کبیره و اعمال زشت، جز صغیره دوری می‌کنند آمرزش پروردگار تو گسترده است.﴾(نجم:۳۲)

قاموس القرآن در معنای لمم این چنین آورده است که «لمم» به گناهی گفته می‌شود که شخص به آن عادت نکرده و اصرار هم ندارد و گاهی از روی غفلت مرتکب می‌شود».^[۲]

مفسرین تفسیرهایی بر پایه معنای لغوی برای «لمم» ذکر کرده‌اند:

منظور از لمم گناه صغیره است؛
منظور، نیت انجام گناه بدون انجام آن است؛
منظور معاصی کم اهمیت است؛
منظور هرگونه گناه، اعم از صغیره و کبیره است، مشروط به اینکه عادت نشده باشد و اگر هم اتفاق افتاد توبه نماید؛
لمم به معنی گناهانی است که احیاناً از انسان سر می‌زند سپس متوجه می‌شود و آن را ترک می‌گوید.^[۳]

استثناء «لمم» از «کبائر» (با توجّه به اینکه ظاهر استثناء، استثناء متصل است) دلالت دارد بر اینکه «لمم» گناهی است که احیاناً و از روی غفلت از انسان سر می‌زند. به علاوه در جمله بعد، اینطور آمده است که «آمرزش پروردگار تو گسترده است» این نیز دلیل است بر اینکه گناهی از او سرزده که نیاز به غفران پروردگار دارد.

تفسیر لمم در روایات

روایات اسلامی تفسیرهای گوناگونی برای این واژه ذکر کرده‌اند:

در حدیثی از امام صادق(ع) آمده است: «هو الذنب يلم به الرجل فيمكث ماشاءالله، ثمَّ يلم من بعد؛ لمم، گناهي است كه انسان به سراغ آن مي‌رود و سپس مدتي از گناه خودداري كرده و بار ديگر به آن آلوده مي‌شود».^[۴]
همچنین حضرت در روایت دیگری می‌فرمایند: «اللمم الرجل يلم به الذنب فيستغفرالله منه؛ لمم، آن است كه انسان به سراغ گناهي رود، سپس از آن استغفار كند».^[۵]

علامه طباطبائی می‌فرماید: روایات اهل‌بیت(ع) برای «لمم» سه معنا ذکر کرده‌اند: ۱. گناهان صغیره؛ ۲. نزدیک شدن به گناه و انجام ندادن آن؛ ۳. گناهی که گاهی انجام می‌شود ولی فرد به آن عادت نکرده است و شامل گناهان کبیره و صغیره می‌شود. از آنچه از لغت و روایت استفاده می‌شود این است که «لمم» برای هر سه معنا آمده است و شامل آن‌ها می‌شود.^[۶]

مطالعه بیشتر

تفسیر نمونه، حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی، ناصر، تهران، دارالکتب اسلامیه، ج۲۲، ص۵۳۷.
تفسیر المیزان، علامه طباطبائی، سید محمد حسین، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج۱۹، ص۸۱.
اصول کافی، کلینی، محمد بن یعقوب، ج۲، کتاب ایمان و کفر، باب لمم.

منابع

↑ راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، بیروت، دارالکتب، مدخل لام؛ و ابن منظور، لسان العرب، قم، نشر ادب حوزه، چاپ اول، ۱۳۶۳، ج۱۲، ص۵۴۹.
↑ قرشی، سید علی‌اکبر، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج۱۱، ۱۳۷۲ ه‍، ج۶، ص77.
↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چ ۱۱، ۱۳۶۸، ج۲۲، ص۵۳۷.
↑ کلینی، محمّد بن یعقوب، اصول کافی، قم، دارالاسوه، چاپ اول، ۱۳۷۶ ه‍. ش، ج۲، باب ایمان و کفر، باب لمم.
↑ کلینی، محمّد بن یعقوب، اصول کافی، قم، دارالاسوه، چاپ اول، ۱۳۷۶ ه‍. ش، ج۲، باب ایمان و کفر، باب لمم.
↑ سید محمد حسین طباطبایی، تفسیر المیزان، ج19، ص43، قم، جامعه مدرسین، 1417.

[1] راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، بیروت، دارالکتب، مدخل لام؛ و ابن منظور، لسان العرب، قم، نشر ادب حوزه، چاپ اول، ۱۳۶۳، ج۱۲، ص۵۴۹.

[2] قرشی، سید علی‌اکبر، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج۱۱، ۱۳۷۲ ه‍، ج۶، ص77.

[3] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چ ۱۱، ۱۳۶۸، ج۲۲، ص۵۳۷.

[4] کلینی، محمّد بن یعقوب، اصول کافی، قم، دارالاسوه، چاپ اول، ۱۳۷۶ ه‍. ش، ج۲، باب ایمان و کفر، باب لمم.

[5] کلینی، محمّد بن یعقوب، اصول کافی، قم، دارالاسوه، چاپ اول، ۱۳۷۶ ه‍. ش، ج۲، باب ایمان و کفر، باب لمم.

[6] سید محمد حسین طباطبایی، تفسیر المیزان، ج19، ص43، قم، جامعه مدرسین، 1417.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

@@ خط ۸: / خط ۸: @@
 '''کلمه لمم''' در [[سوره نجم]]، از فواحش و [[گناهان کبیره]] استثناء شده است. در مورد معنای این کلمه احتمالات مختلفی نظیر، [[گناه صغیره]]، نیت انجام گناه، گناهی که به صورت اتفاقی و نه از روی عادت انجام شود، داده شده است. در روایات نیز سه معنای گناه صغیره، نزدیک شدن به گناه و انجام ندادن آن و گناهی که گاهی انجام شود ولی فرد به آن عادت نکرده است، در تفسیر معنای کلمه لمم ذکر شده است.
 {{مفردات قرآن}}
-==معنای لغوی==
+== معنای لغوی ==
 «لَمَم» به معنی «نزدیک شدن به گناه است» و از [[گناهان صغیره]] نیز تعبیر به «لمم» می‌شود.<ref>راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، بیروت، دارالکتب، مدخل لام؛ و ابن منظور، لسان العرب، قم، نشر ادب حوزه، چاپ اول، ۱۳۶۳، ج۱۲، ص۵۴۹.</ref> این واژه در اصل از ماده «اِلمام» گرفته شده که به معنی نزدیک شدن به چیزی بدون انجام آن است و گاه به اشیاء قلیل و کم نیز اطلاق شده است.
-==استثناء لمم از گناهان کبیره==
+== استثناء لمم از گناهان کبیره ==
-کلمه «لمم» در [[سوره نجم]]، آمده است {{قرآن|الَّذِینَ یَجْتَنِبُونَ کَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ إِلاَّ اللَّمَمَ إِنَّ رَبَّکَ واسِعُ الْمَغْفِرَه|ترجمه=همانا از گناهان کبیره و اعمال زشت، جز صغیره دوری می‌کنند آمرزش پروردگار تو گسترده است.|سوره=نجم|آیه=۳۲}}
+کلمه «لمم» در [[سوره نجم]]، آمده است: {{قرآن|الَّذِینَ یَجْتَنِبُونَ کَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ إِلاَّ اللَّمَمَ إِنَّ رَبَّکَ واسِعُ الْمَغْفِرَه|ترجمه=همانا از گناهان کبیره و اعمال زشت، جز صغیره دوری می‌کنند آمرزش پروردگار تو گسترده است.|سوره=نجم|آیه=۳۲}}
-قاموس القرآن در معنای لمم اینچنین آورده است که «لمم» به گناهی گفته می‌شود که شخص به آن عادت نکرده و اصرار هم ندارد و گاهی از روی غفلت مرتکب می‌شود».<ref>قرشی، سید علی‌اکبر، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج۱۱، ۱۳۷۲ ه‍، ج۷ ـ ۶ ـ ۵ ـ، ص۲۰۸.</ref>
+قاموس القرآن در معنای لمم این چنین آورده است که «لمم» به گناهی گفته می‌شود که شخص به آن عادت نکرده و اصرار هم ندارد و گاهی از روی غفلت مرتکب می‌شود».<ref>قرشی، سید علی‌اکبر، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج۱۱، ۱۳۷۲ ه‍، ج۶، ص77.</ref>
 مفسرین تفسیرهایی بر پایه معنای لغوی برای «لمم» ذکر کرده‌اند:
+# منظور از لمم [[گناه صغیره]] است؛
+# منظور، نیت انجام گناه بدون انجام آن است؛
+# منظور معاصی کم اهمیت است؛
+# منظور هرگونه گناه، اعم از صغیره و [[گناه کبیره|کبیره]] است، مشروط به اینکه عادت نشده باشد و اگر هم اتفاق افتاد توبه نماید؛
+# لمم به معنی گناهانی است که احیاناً از انسان سر می‌زند سپس متوجه می‌شود و آن را ترک می‌گوید.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چ ۱۱، ۱۳۶۸، ج۲۲، ص۵۳۷.</ref>
-*منظور از لمم [[گناه صغیره]] است.
+استثناء «لمم» از «کبائر» (با توجّه به اینکه ظاهر استثناء، استثناء متصل است) دلالت دارد بر اینکه «لمم» گناهی است که احیاناً و از روی غفلت از انسان سر می‌زند. به علاوه در جمله بعد، اینطور آمده است که «آمرزش پروردگار تو گسترده است» این نیز دلیل است بر اینکه گناهی از او سرزده که نیاز به غفران پروردگار دارد.
-*منظور نیت انجام گناه بدون انجام آن است.
-*منظور معاصی کم‌اهمیت است.
-*منظور هرگونه گناه، اعم از صغیره و [[گناه کبیره|کبیره]] است، مشروط به این‌که عادت نشده باشد و اگر هم اتفاق افتاد توبه نماید.
-*لمم به معنی گناهانی است که احیاناً از انسان سر می‌زند سپس متوجه می‌شود و آن را ترک می‌گوید<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چ ۱۱، ۱۳۶۸، ج۲۲، ص۵۳۷.</ref>
-استثناء «لمم» از «کبائر» (با توجّه به این‌که ظاهر استثناء استثناء متصل است) دلالت دارد بر اینکه «لمم» گناهی است که احیاناً و از روی غفلت از انسان سر می‌زند. به علاوه در جمله بعد، اینطور آمده است که «آمرزش پروردگار تو گسترده است» این نیز دلیل است بر این‌که گناهی از او سرزده که نیاز به غفران پروردگار دارد.
-==تفسیر لمم در روایات==
-روایات اسلامی تفسیرهای گوناگونی بر این واژه ذکر کرده‌اند. در حدیثی از [[امام صادق(ع)]] آمده است که {{عربی|هو الذنب يلم به الرجل فيمكث ماشاءالله، ثمَّ يلم من بعد|ترجمه=لمم، گناهي است كه انسان به سراغ آن مي‌رود و سپس مدتي از گناه خودداري كرده و بار ديگر به آن آلوده مي‌شود.}}<ref>کلینی، محمّد بن یعقوب، اصول کافی، قم، دارالاسوه، چاپ اول، ۱۳۷۶ ه‍. ش، ج۲، باب ایمان و کفر، باب لمم.</ref>
-امام صادق(ع) در روایت دیگری می‌فرمایند: {{عربی|اللمم الرجل يلم به الذنب فيستغفرالله منه|ترجمه=لمم، آن است كه انسان به سراغ گناهي رود، سپس از آن استغفار كند.}}<ref>کلینی، محمّد بن یعقوب، اصول کافی، قم، دارالاسوه، چاپ اول، ۱۳۷۶ ه‍. ش، ج۲، باب ایمان و کفر، باب لمم.</ref>
+== تفسیر لمم در روایات ==
+روایات اسلامی تفسیرهای گوناگونی برای این واژه ذکر کرده‌اند:
+# در حدیثی از [[امام صادق(ع)]] آمده است: {{عربی|هو الذنب يلم به الرجل فيمكث ماشاءالله، ثمَّ يلم من بعد|ترجمه=لمم، گناهي است كه انسان به سراغ آن مي‌رود و سپس مدتي از گناه خودداري كرده و بار ديگر به آن آلوده مي‌شود}}.<ref>کلینی، محمّد بن یعقوب، اصول کافی، قم، دارالاسوه، چاپ اول، ۱۳۷۶ ه‍. ش، ج۲، باب ایمان و کفر، باب لمم.</ref>
+# همچنین حضرت در روایت دیگری می‌فرمایند: {{عربی|اللمم الرجل يلم به الذنب فيستغفرالله منه|ترجمه=لمم، آن است كه انسان به سراغ گناهي رود، سپس از آن استغفار كند}}.<ref>کلینی، محمّد بن یعقوب، اصول کافی، قم، دارالاسوه، چاپ اول، ۱۳۷۶ ه‍. ش، ج۲، باب ایمان و کفر، باب لمم.</ref>
-[[علامه طباطبائی(ره)|علامه طباطبائی]] می‌فرماید: روایات [[اهل‌بیت(ع)]] برای «لمم» سه معنا ذکر کرده‌اند: ۱. گناهان صغیره. ۲. نزدیک شدن به گناه و انجام ندادن آن. ۳. گناهی که گاهی انجام می‌شود ولی فرد به آن عادت نکرده است و شامل گناهان کبیره و صغیره می‌شود. از آنچه از لغت و روایت استفاده می‌شود این است که «لمم» برای هر سه معنا آمده است و شامل آن‌ها می‌شود.
+[[علامه طباطبائی(ره)|علامه طباطبائی]] می‌فرماید: روایات [[اهل‌بیت(ع)]] برای «لمم» سه معنا ذکر کرده‌اند: ۱. گناهان صغیره؛ ۲. نزدیک شدن به گناه و انجام ندادن آن؛ ۳. گناهی که گاهی انجام می‌شود ولی فرد به آن عادت نکرده است و شامل گناهان کبیره و صغیره می‌شود. از آنچه از لغت و روایت استفاده می‌شود این است که «لمم» برای هر سه معنا آمده است و شامل آن‌ها می‌شود.<ref>سید محمد حسین طباطبایی، تفسیر المیزان، ج19، ص43، قم، جامعه مدرسین، 1417.</ref>
 {{پایان پاسخ}}