کوفی اهوازی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=A.rezapour}}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
کوفی اهوازی کیست و چه آثاری دارد؟{{پایان سوال}}
کوفی اهوازی کیست و چه آثاری دارد؟
{{پاسخ}}'''حسین بن سعید اهوازی''' مشهور به کوفی اهواز، محدث و فقیه قرن سوم، از اصحاب امام رضا(ع)، امام جواد(ع) و امام هادی(ع) است. دو کتاب او به نام الزهد و المومن منتشر شده است. در کتاب رجالی او توثیق شده و از جایگاه مهم و برجسته‌ای برخوردار است. وی که از اصحاب امامان متأخر است توانسته بخش قابل توجهی از تراث امامیه را از سدة دوم به سدة سوم هجری منتقل کند. تعداد روایت حسین بن سعید در کتب اربعه ۵۸۶۶ حدیث است.
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{جعبه اطلاعات شخص
| عنوان = کوفی اهوازی
| تصویر =
| اندازه تصویر =
| توضیح تصویر =
| نام کامل = حسین‌بن سعید اهوازی
| سرشناسی = محدث و فقیه
| تولد = نیمه اول قرن سوم، کوفه
| وفات =نیمه دوم قرن سوم، قم
| استادان = امام رضا(ع)، امام جواد(ع) و امام هادی(ع)
| شاگردان =
| تالیفات = الزهد، المؤمن
| تحصیلات =
| مذهب = شیعه
| زمینه فعالیت =فقه و حدیث
| علت شهرت =
| خویشان سرشناس =
| نحوه درگذشت =
| محل دفن =
| وبگاه =
}}
{{درگاه|حوزه و روحانیت}}
'''حسین بن سعید اهوازی''' مشهور به کوفی اهواز، محدث و فقیه قرن سوم، از اصحاب امام رضا(ع)، امام جواد(ع) و امام هادی(ع) است. دو کتاب او به نام الزهد و المؤمن منتشر شده است. او در کتب رجالی، توثیق شده و از جایگاه مهم و برجسته‌ای برخوردار است. وی توانسته بخش قابل توجهی از تراث امامیه را از سده دوم به سده سوم هجری منتقل کند. تعداد روایت حسین بن سعید در [[کتب اربعه شیعه|کتب اربعه]] ۵۸۶۶ حدیث است. حسین بن سعید از راویان ممتاز و فقیهی پرتلاش در نقل احادیث معصومان(ع) است. مجموعه‌های روایی بزرگ همچون کتب اربعه، مرهون زحمات و تلاش‌های اوست.


== زندگی‌نامه ==
== زندگی‌نامه ==
حسین‌بن سعید اهوازی، فقیه و محدّث امامی نیمه اول قرن سوم که همراه با برادرش حسن، آثار فقهی و حدیثی مهمی تألیف کرد. این دو برادر در کوفه به دنیا آمدند، ولی سال تولد آنان مشخص نیست. حسین‌بن سعید و برادرش حسن از کوفه به اهواز رفتند. پس از مدتی، حسین به قم مهاجرت کرد و در آنجا سکنا گزید. میزبان او در قم حسن‌بن ابان قمی بود. حسین‌بن سعید در قم درگذشت. سال درگذشت او دانسته نیست، ولی گفته‌اند که تا ۲۵۴ زنده بوده است <ref>عدالت‌نژاد، سعید، «حسین بن سعید»،‌ دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دانشنامه جهان اسلام، تهران، ۱۳۹۳، ج۱۳،‌ ذیل مدخل.</ref>[[پرونده:الزهد.jpg|بندانگشتی| کتاب «الزهد» نوشته حسین بن سعید کوفی اهوازی|301x301پیکسل]]
حسین‌ بن سعید اهوازی، فقیه و محدث امامی نیمه اول قرن سوم که همراه با برادرش حسن، آثار فقهی و حدیثی مهمی تألیف کرد. این دو برادر در کوفه به دنیا آمدند، ولی سال تولد آنان مشخص نیست. حسین‌بن سعید و برادرش حسن از کوفه به اهواز رفتند. پس از مدتی، حسین به قم مهاجرت کرد و در آنجا ساکن گشت. میزبان او در قم حسن‌بن آبان قمی بود. حسین‌بن سعید در قم درگذشت. سال درگذشت او مشخص نیست، ولی گفته‌اند که تا ۲۵۴ زنده بوده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=دانشنامه جهان اسلام|سال=۱۳۹۳|نام=سعید، «حسین بن سعید»|نام خانوادگی=عدالت‌نژاد|ناشر=بنیاد دانشنامه جهان اسلام|جلد=۱۳|مکان=تهران}}</ref>
 
== آثار و جایگاه علمی ==
ابومحمد، حسین بن سعید کوفی اهوازی شخصیتی است مورد وثوق و اطمینان و صاحب تألیفات ارزنده که تعداد آن را سی جلد نوشته‌اند و با مشارکت برادرش حسن آنها را نوشته است. شیخ طوسی او را از اصحاب حضرت رضا و جواد و هادی علیهم السلام دانسته و بر صاحب تألیفات، ثقه و اهوازی بودنش تصریح کرده است. در رجال نجاشی به تألیفات سی جلدی او اشاره شده و همین کتابها منشأ شهرت ایشان معرفی شده است. در فهرست ابن ندیم جامعیت این دو برادر در فقه و علوم اسلامی در زمان خودشان مورد تأکید قرار گرفته است. اکثر کتب رجالی تدوین شده پیرامون رجال شیعه ایشان را توثیق کرده و تمجید نموده‌اند.<ref>جمعی از نویسندگان، دانشنامه امام جواد علیه السلام، پایگاه تخصصی عاشورا، ص۲۲۰.</ref>
 
از جمله آثار ایشان می‌توان به کتب ذیل اشاره کرد: کتاب تفسیر القرآن، کتاب الفرائض، کتاب الحدود، کتاب التقیه، کتاب الرد علی الغلاة، کتاب المناقب، کتاب الزهد، کتاب الشهادت. از طریق این دو برادر حدود هفتاد روایت به دست شیفتگان ولایت رسیده است.<ref>جمعی از نویسندگان، دانشنامه امام جواد علیه السلام، پایگاه تخصصی عاشورا، ص۲۲۰.</ref> نجاشی (همانجا) نام کتابهای حسین‌بن سعید را چنین ذکر کرده است: الوضوء، الصلوة، الزکاة، الصوم، الحج، النکاح، الطلاق، العِتْق و التدبیر و المکاتبة، الاَیمان و النذور، التجارات و الاجارات، الخمس، الشهادات، الصید و الذبائح، المکاسب، الاشربة، الزیارات، التقیه، الرَّدُ علی‌الغُلاة، المناقب، المثالب، الزهد، المروّة، حقوق المؤمنین و فضلهم، تفسیرالقرآن، الوصایا، الفرائض، الحدود، الدیات، الملاحم، الدعاء. در فهرستهای متأخر، نام برخی کتابها با اندکی تفاوت آمده است.<ref>عدالت‌نژاد، سعید، «حسین بن سعید»،‌ دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دانشنامه جهان اسلام، تهران، ۱۳۹۳، ج۱۳،‌ ذیل مدخل.</ref>
 
تفسیر فرات بن ابراهیم بن فرات کوفی (م حدود ۳۰۰) که تنها بر روایات رسیده از ائمه علیهم السّلام بسنده نموده است و فراوان از حسین بن سعید کوفی اهوازی ساکن و متوفای قم که از اصحاب امام رضا، امام جواد و امام هادی علیهم السّلام روایت کرده است.<ref>معرفت، محمد هادی، تحریف ناپذیری قرآن، ترجمه علی نصیری، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت)، ۱۳۷۹، ص۲۲۹.</ref>


او را در شمارِ اصحاب [[امام رضا(ع)]]، [[امام جواد(ع)]] و [[امام هادی(ع)]] نام برده‌اند.<ref>محمدی ری شهری، شناختنامه حدیث، ج۳، ص۸۶ و ۸۷. به نقل از [http://hadith.net/post/30262/حسین-بن-سعید-اهوازی/ «حسین بن سعید اهوازی»]، سایت حدیث نت، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.</ref>
[[پرونده:الزهد.jpg|بندانگشتی| کتاب «الزهد» نوشته حسین بن سعید کوفی اهوازی|226x226px]]


کتب ثلاثین یا الفقه المکمّل، حسین بن سعید بن حمّاد کوفی اهوازی. وی از معاصران امام رضا، امام جواد و امام هادی علیهم السلام و از راویان برجسته و موثّق امامیه است. که بنا بر قول مرحوم مجلسی اوّل، در طبقه هفتم روات قرار می‌گیرد. او از اهالی کوفه بوده که برای نشر معارف اهل بیت علیهم السلام در اهواز ساکن شد و در اواخر عمر، به قم آمد و در همان‌جا وفات یافت. ابن ندیم در توصیف حسین بن سعید می‌نویسد: أوسع أهل زمانها بالفقه و الآثار و المناقب و غیر ذلک من علوم الشیعة. گفتنی است که حسین بن سعید، کتاب‌های مورد بحث را با همراهی برادرش حسن نگاشته است. از مجموعه کتاب‌های کوفی اهوازی، کتاب المؤمن و کتاب الزهد، به انتشار رسیده‌اند. از امتیازات کتب حسین بن سعید، آن است که میزانی در سنجش صحّت و سقم دیگر کتب محسوب می‌شده است، به طوری که دانشمندان علم رجال، کتب بسیاری را به کتب حسین بن سعید تشبیه کرده‌اند. و این ویژگی، درباره دیگر کتب متقدّمان به چشم نمی‌خورد.<ref>مجموعه مؤلفان، مجموعه مقالات فارسی کنگره بین‌المللی ثقة الاسلام کلینی، بیتا، بیجا، ج۳، ص۳۱ و ۳۲ و ۳۳.</ref>
== جایگاه علمی و روایی ==
حسین بن سعید کوفی اهوازی از معاصران امام رضا(ع)، امام جواد(ع) و امام هادی(ع) و از راویان برجسته و موثق امامیه است. بنابر نقل [[مجلسی اول]]، کوفی اهوازی در طبقه هفتم روات قرار می‌گیرد. [[ابن ندیم]] در توصیف حسین بن سعید می‌نویسد: «أوسع أهل زمانها بالفقه و الآثار و المناقب و غیر ذلک من علوم الشیعة.» از مجموعه کتاب‌های کوفی اهوازی، کتاب المؤمن و کتاب الزهد، به انتشار رسیده‌اند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مجموعه مقالات فارسی کنگره بین‌المللی ثقة الاسلام کلینی|نام خانوادگی=مجموعه مؤلفان|جلد=۳|صفحه=۳۱_۳۲_۳۳}}</ref>


وی که از اصحاب امامان متأخر است توانسته بخش قابل توجهی از تراث امامیه را از سدة دوم به سدة سوم هجری منتقل کند. تعداد روایت حسین بن سعید در کتب اربعه ۵۸۶۶ حدیث است. شیخ طوسی در کتاب فهرست می گوید حسین بن سعید مورد وثوق علما و ثقه می باشد. حسین بن سعید از راویان ممتاز و فقیهی پرتلاش در نقل احادیث معصومان است. مجموعه های روایی بزرگ همچون کتب اربعه، مرهون زحمات و تلاش های اوست.<ref>تازه مرد، محمد، غلامعلی، مهدی، «نقش حسین بن سعید در انتقال تراث امامیه»، آموزه‌های حدیثی، پاییز و زمستان ۱۳۹۹، شماره ۸، ص۱۴۱ تا ۱۶۲.</ref>
وی که از اصحاب امامان متأخر است توانسته بخش قابل توجهی از تراث امامیه را از سده دوم به سده سوم هجری منتقل کند. تعداد روایت حسین بن سعید در کتب اربعه ۵۸۶۶ حدیث است. [[شیخ طوسی]] در کتاب فهرست می‌گوید حسین بن سعید مورد وثوق علما و ثقه می‌باشد. او فقیهی پرتلاش در نقل احادیث معصومان(ع) است. مجموعه‌های روایی بزرگ همچون [[کتب اربعه]]، مرهون زحمات و تلاش‌های اوست.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=نقش حسین بن سعید در انتقال تراث امامیه|سال=۱۳۹۹|نام=محمد|نام خانوادگی=تازه مرد|صفحه=۱۴۱ الی۱۶۲|سری=۸|فصل=آموزه‌های حدیثی|نام۲=مهدی|نام خانوادگی۲=غلامعلی}}</ref>
[[پرونده:المؤمن.jpg|بندانگشتی| کتاب «المؤمن» نوشته حسین بن سعید کوفی اهوازی|223x223پیکسل]]
وجود نام وی در اسنادِ بیش از پنج‌هزار حدیث موجود شیعه، نشان‌دهنده رتبه والای او در فقه و حدیث است. فقها و سیره‌نگاران نیز مقام او را ستوده‌اند؛ [[محقق حلّی]] او را از فقهای معتبر شمرده و ابن‌ندیم وی و برادرش حسن را آگاه‌ترین افراد عصر خود به فقه و آثار شیعه دانسته است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=دانشنامه جهان اسلام|سال=۱۳۹۳|نام=سعید، «حسین بن سعید»|نام خانوادگی=عدالت‌نژاد|ناشر=بنیاد دانشنامه جهان اسلام|جلد=۱۳|مکان=تهران}}</ref> اکثر کتب رجالی تدوین شده پیرامون رجال شیعه ایشان را توثیق کرده و تمجید نموده‌اند.<ref>جمعی از نویسندگان، دانشنامه امام جواد علیه السلام، پایگاه تخصصی عاشورا، ص۲۲۰.</ref> تفسیر فرات بن ابراهیم بن فرات کوفی (م حدود ۳۰۰) که تنها بر روایات رسیده از ائمه(ع) بسنده نموده، فراوان از حسین بن سعید کوفی روایت کرده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تحریف ناپذیری قرآن|سال=۱۳۷۹|نام=محمد هادی|نام خانوادگی=معرفت|ناشر=سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها|صفحه=۲۲۹|مکان=تهران|کوشش=علی نصیری}}</ref>


حسین‌بن سعید را فردی موثق دانسته‌اند. وجود نام وی در اسنادِ بیش از پنج‌هزار حدیث موجود شیعه، نشان‌دهنده رتبه والای او در فقه و حدیث است (رجوع کنید به خویی، ج 5، ص 245ـ265). فقها و سیره‌نگاران نیز مقام او را ستوده‌اند. مثلاً محقق حلّی (ج 1، ص 33) او را از فقهای معتبر شمرده و ابن‌ندیم (همانجا) وی و برادرش حسن را آگاه‌ترین افراد عصر خود به فقه و آثار شیعه دانسته است.<ref>عدالت‌نژاد، سعید، «حسین بن سعید»،‌ دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دانشنامه جهان اسلام، تهران، ۱۳۹۳، ج۱۳،‌ ذیل مدخل.</ref>
=== اساتید و شاگردان ===
[[پرونده:المؤمن.jpg|بندانگشتی| کتاب «المؤمن» نوشته حسین بن سعید کوفی اهوازی|297x297پیکسل]]
کوفی اهوازی از استادان بسیاری از کوفه و قم، درس آموخته و از آنان، نقل روایت کرده است. شمار استادان او را ۱۴۰ نفر یاد کرده‌اند که ابن ابی عُمَیر، بزنطی، حسن بن سعید، حمّاد بن عیسی، صفوان بن یحیی، عثمان بن عیسی، علی بن نعمان، فضّالة بن ایوب، قاسم بن محمّد، قاسم بن عروه و محمّد بن سنان از آن جمله‌اند. تعداد نوزده راوی نیز از او حدیث شنیده‌اند که برخی از آنان، عبارت‌اند از: احمد بن محمّد بن عیسی اشعری، حسین بن حسن بن اَبان و علی بن مهزیار.<ref>محمدی ری شهری، شناختنامه حدیث، ج۳، ص۸۶ و ۸۷. به نقل از [http://hadith.net/post/30262/حسین-بن-سعید-اهوازی/ «حسین بن سعید اهوازی»]، سایت حدیث نت، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.</ref>
== تیتر یک ==
وی در خاندانی از موالی امام سجّاد(ع) در کوفه به دنیا آمد. مدّتی در اهواز، ساکن بود. سپس به شهر قم، مهاجرت کرد و در آنجا وفات یافت. او را در شمارِ اصحاب امام رضا، امام جواد و امام هادی(ع) نام برده اند. سال وفات او معلوم نیست.


'''مکانت حدیثی'''
=== آثار ===
فهرست‌نگاران، کتاب‌های او با کمک برادرش حسن را سی کتاب یاد کرده‌اند که جزﺀ اصول و کتب مورد اعتماد و مشهور شیعه به‌شمار می‌آیند؛ این مجموعه کتاب‌ها در فهرست [[نجاشی]] ملاک سنجش کتاب‌های دیگر راویان قرار گرفته است.<ref>محمدی ری شهری، شناختنامه حدیث، ج۳، ص۸۶ و ۸۷. به نقل از [http://hadith.net/post/30262/حسین-بن-سعید-اهوازی/ «حسین بن سعید اهوازی»]، سایت حدیث نت، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.</ref>
[[پرونده:حسین بن سعید.jpg|بندانگشتی| کتابی با موضوع حسین بن سعید کوفی اهوازی|215x215px]]
نجاشی نام کتاب‌های حسین‌بن سعید را چنین ذکر کرده است: «الوضوء، الصلوة، الزکاة، الصوم، الحج، النکاح، الطلاق، العِتْق و التدبیر و المکاتبة، الاَیمان و النذور، التجارات و الاجارات، الخمس، الشهادات، الصید و الذبائح، المکاسب، الاشربة، الزیارات، التقیه، الرَّدُ علی‌الغُلاة، المناقب، المثالب، الزهد، المروّة، حقوق المؤمنین و فضلهم، تفسیرالقرآن، الوصایا، الفرائض، الحدود، الدیات، الملاحم، الدعاء.» در فهرست‌های متأخر، نام برخی کتاب‌ها با اندکی تفاوت آمده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=دانشنامه جهان اسلام|سال=۱۳۹۳|نام=سعید، «حسین بن سعید»|نام خانوادگی=عدالت‌نژاد|ناشر=بنیاد دانشنامه جهان اسلام|جلد=۱۳|مکان=تهران}}</ref>


او از استادان بسیاری از کوفه و قم، درس آموخته و از آنان، نقل روایت کرده است. شمار استادان او را ۱۴۰ نفر یاد کرده اند که ابن ابی عُمَیر، بزنطی، حسن بن سعید، حمّاد بن عیسی، صفوان بن یحیی، عثمان بن عیسی، علی بن نعمان، فضّالة بن ایوب، قاسم بن محمّد، قاسم بن عروه و محمّد بن سنان از آن جمله اند. تعداد نوزده راوی نیز از او حدیث شنیده اند که برخی از آنان، عبارت اند از: احمد بن محمّد بن عیسی اشعری، حسین بن حسن بن اَبان و علی بن مهزیار. رجالیان، او را به وثاقت و جلالت، توصیف کرده اند. ابن ندیم، او و برادرش حسن را معروف ترین افراد عصر خویش در فقه، روایت، مناقب و دیگر علوم شیعی دانسته است.
'''احادیث و آثار'''
نام وی در کتب اربعه، در ۵ هزار و ۸۶۶ سند، در موضوعات مختلف فقهی، اعتقادی، اخلاقی و تفسیری واقع شده است.فهرست نگاران، کتاب های او با کمک برادرش حسن را سی کتاب یاد کرده اند که جزﺀ اصول و کتب معتمَد و مشهور شیعه به شمار می آیند؛ این مجموعه کتاب ها در فهرست نجاشی ملاک سنجش کتاب های دیگر راویان قرار گرفته است.<ref>محمدی ری شهری، شناختنامه حدیث، ج۳، ص۸۶ و ۸۷. به نقل از [http://hadith.net/post/30262/%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d8%a8%d9%86-%d8%b3%d8%b9%db%8c%d8%af-%d8%a7%d9%87%d9%88%d8%a7%d8%b2%db%8c/ «حسین بن سعید اهوازی»]، سایت حدیث نت، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.</ref>
[[پرونده:حسین بن سعید.jpg|بندانگشتی| کتابی با موضوع حسین بن سعید کوفی اهوازی|286x286پیکسل]]
== مطالعه بیشتر ==
== مطالعه بیشتر ==
* میراث تفسیری حسین بن سعید اهوازی، سیدحسین فلاح زاده ابرقویی و صدیقه سادات میردامادی، پژوهشگاه قرآن و حدیث. ۱۳۹۹.
* میراث تفسیری حسین بن سعید اهوازی، سیدحسین فلاح زاده ابرقویی و صدیقه سادات میردامادی، پژوهشگاه قرآن و حدیث. ۱۳۹۹.
* الزهد، حسین بن سعید کوفی اهوازی (۲۵۰ ه‍.ق)، تحقیق: غلام رضا عرفانیان، فرهنگ، قم، چاپ دوم ۱۴۰۲ ه‍.ق
* الزهد، حسین بن سعید کوفی اهوازی، تحقیق: غلام رضا عرفانیان، فرهنگ، قم، چاپ دوم ۱۴۰۲ ه‍.ق


== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی =حدیث
  | شاخه اصلی =حدیث
خط ۴۶: خط ۶۲:
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =
  | شناسه =شد
  | تیترها =
  | تیترها =شد
  | ویرایش =
  | ویرایش =شد
  | لینک‌دهی =
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =
  | تغییر مسیر =شد
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
  | بازبینی =
  | بازبینی =
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =
  | اولویت =ج
  | کیفیت =
  | کیفیت =ب
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۵ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۶:۴۵

سؤال

کوفی اهوازی کیست و چه آثاری دارد؟

کوفی اهوازی
نام کاملحسین‌بن سعید اهوازی
سرشناسیمحدث و فقیه
تولدنیمه اول قرن سوم، کوفه
وفاتنیمه دوم قرن سوم، قم
استادانامام رضا(ع)، امام جواد(ع) و امام هادی(ع)
تالیفاتالزهد، المؤمن
مذهبشیعه
زمینه فعالیتفقه و حدیث
درگاه‌ها
حوزه-و-روحانیت.png


حسین بن سعید اهوازی مشهور به کوفی اهواز، محدث و فقیه قرن سوم، از اصحاب امام رضا(ع)، امام جواد(ع) و امام هادی(ع) است. دو کتاب او به نام الزهد و المؤمن منتشر شده است. او در کتب رجالی، توثیق شده و از جایگاه مهم و برجسته‌ای برخوردار است. وی توانسته بخش قابل توجهی از تراث امامیه را از سده دوم به سده سوم هجری منتقل کند. تعداد روایت حسین بن سعید در کتب اربعه ۵۸۶۶ حدیث است. حسین بن سعید از راویان ممتاز و فقیهی پرتلاش در نقل احادیث معصومان(ع) است. مجموعه‌های روایی بزرگ همچون کتب اربعه، مرهون زحمات و تلاش‌های اوست.

زندگی‌نامه

حسین‌ بن سعید اهوازی، فقیه و محدث امامی نیمه اول قرن سوم که همراه با برادرش حسن، آثار فقهی و حدیثی مهمی تألیف کرد. این دو برادر در کوفه به دنیا آمدند، ولی سال تولد آنان مشخص نیست. حسین‌بن سعید و برادرش حسن از کوفه به اهواز رفتند. پس از مدتی، حسین به قم مهاجرت کرد و در آنجا ساکن گشت. میزبان او در قم حسن‌بن آبان قمی بود. حسین‌بن سعید در قم درگذشت. سال درگذشت او مشخص نیست، ولی گفته‌اند که تا ۲۵۴ زنده بوده است.[۱]

او را در شمارِ اصحاب امام رضا(ع)، امام جواد(ع) و امام هادی(ع) نام برده‌اند.[۲]

کتاب «الزهد» نوشته حسین بن سعید کوفی اهوازی

جایگاه علمی و روایی

حسین بن سعید کوفی اهوازی از معاصران امام رضا(ع)، امام جواد(ع) و امام هادی(ع) و از راویان برجسته و موثق امامیه است. بنابر نقل مجلسی اول، کوفی اهوازی در طبقه هفتم روات قرار می‌گیرد. ابن ندیم در توصیف حسین بن سعید می‌نویسد: «أوسع أهل زمانها بالفقه و الآثار و المناقب و غیر ذلک من علوم الشیعة.» از مجموعه کتاب‌های کوفی اهوازی، کتاب المؤمن و کتاب الزهد، به انتشار رسیده‌اند.[۳]

وی که از اصحاب امامان متأخر است توانسته بخش قابل توجهی از تراث امامیه را از سده دوم به سده سوم هجری منتقل کند. تعداد روایت حسین بن سعید در کتب اربعه ۵۸۶۶ حدیث است. شیخ طوسی در کتاب فهرست می‌گوید حسین بن سعید مورد وثوق علما و ثقه می‌باشد. او فقیهی پرتلاش در نقل احادیث معصومان(ع) است. مجموعه‌های روایی بزرگ همچون کتب اربعه، مرهون زحمات و تلاش‌های اوست.[۴]

کتاب «المؤمن» نوشته حسین بن سعید کوفی اهوازی

وجود نام وی در اسنادِ بیش از پنج‌هزار حدیث موجود شیعه، نشان‌دهنده رتبه والای او در فقه و حدیث است. فقها و سیره‌نگاران نیز مقام او را ستوده‌اند؛ محقق حلّی او را از فقهای معتبر شمرده و ابن‌ندیم وی و برادرش حسن را آگاه‌ترین افراد عصر خود به فقه و آثار شیعه دانسته است.[۵] اکثر کتب رجالی تدوین شده پیرامون رجال شیعه ایشان را توثیق کرده و تمجید نموده‌اند.[۶] تفسیر فرات بن ابراهیم بن فرات کوفی (م حدود ۳۰۰) که تنها بر روایات رسیده از ائمه(ع) بسنده نموده، فراوان از حسین بن سعید کوفی روایت کرده است.[۷]

اساتید و شاگردان

کوفی اهوازی از استادان بسیاری از کوفه و قم، درس آموخته و از آنان، نقل روایت کرده است. شمار استادان او را ۱۴۰ نفر یاد کرده‌اند که ابن ابی عُمَیر، بزنطی، حسن بن سعید، حمّاد بن عیسی، صفوان بن یحیی، عثمان بن عیسی، علی بن نعمان، فضّالة بن ایوب، قاسم بن محمّد، قاسم بن عروه و محمّد بن سنان از آن جمله‌اند. تعداد نوزده راوی نیز از او حدیث شنیده‌اند که برخی از آنان، عبارت‌اند از: احمد بن محمّد بن عیسی اشعری، حسین بن حسن بن اَبان و علی بن مهزیار.[۸]

آثار

فهرست‌نگاران، کتاب‌های او با کمک برادرش حسن را سی کتاب یاد کرده‌اند که جزﺀ اصول و کتب مورد اعتماد و مشهور شیعه به‌شمار می‌آیند؛ این مجموعه کتاب‌ها در فهرست نجاشی ملاک سنجش کتاب‌های دیگر راویان قرار گرفته است.[۹]

کتابی با موضوع حسین بن سعید کوفی اهوازی

نجاشی نام کتاب‌های حسین‌بن سعید را چنین ذکر کرده است: «الوضوء، الصلوة، الزکاة، الصوم، الحج، النکاح، الطلاق، العِتْق و التدبیر و المکاتبة، الاَیمان و النذور، التجارات و الاجارات، الخمس، الشهادات، الصید و الذبائح، المکاسب، الاشربة، الزیارات، التقیه، الرَّدُ علی‌الغُلاة، المناقب، المثالب، الزهد، المروّة، حقوق المؤمنین و فضلهم، تفسیرالقرآن، الوصایا، الفرائض، الحدود، الدیات، الملاحم، الدعاء.» در فهرست‌های متأخر، نام برخی کتاب‌ها با اندکی تفاوت آمده است.[۱۰]

مطالعه بیشتر

  • میراث تفسیری حسین بن سعید اهوازی، سیدحسین فلاح زاده ابرقویی و صدیقه سادات میردامادی، پژوهشگاه قرآن و حدیث. ۱۳۹۹.
  • الزهد، حسین بن سعید کوفی اهوازی، تحقیق: غلام رضا عرفانیان، فرهنگ، قم، چاپ دوم ۱۴۰۲ ه‍.ق

منابع

  1. عدالت‌نژاد، سعید، «حسین بن سعید» (۱۳۹۳). دانشنامه جهان اسلام. ج. ۱۳. تهران: بنیاد دانشنامه جهان اسلام.
  2. محمدی ری شهری، شناختنامه حدیث، ج۳، ص۸۶ و ۸۷. به نقل از «حسین بن سعید اهوازی»، سایت حدیث نت، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.
  3. مجموعه مؤلفان. مجموعه مقالات فارسی کنگره بین‌المللی ثقة الاسلام کلینی. ج. ۳. ص. ۳۱_۳۲_۳۳.
  4. تازه مرد، محمد؛ غلامعلی، مهدی (۱۳۹۹). «آموزه‌های حدیثی». نقش حسین بن سعید در انتقال تراث امامیه. ۸. ص. ۱۴۱ الی۱۶۲.
  5. عدالت‌نژاد، سعید، «حسین بن سعید» (۱۳۹۳). دانشنامه جهان اسلام. ج. ۱۳. تهران: بنیاد دانشنامه جهان اسلام.
  6. جمعی از نویسندگان، دانشنامه امام جواد علیه السلام، پایگاه تخصصی عاشورا، ص۲۲۰.
  7. معرفت، محمد هادی (۱۳۷۹). تحریف ناپذیری قرآن. به کوشش علی نصیری. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها. ص. ۲۲۹.
  8. محمدی ری شهری، شناختنامه حدیث، ج۳، ص۸۶ و ۸۷. به نقل از «حسین بن سعید اهوازی»، سایت حدیث نت، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.
  9. محمدی ری شهری، شناختنامه حدیث، ج۳، ص۸۶ و ۸۷. به نقل از «حسین بن سعید اهوازی»، سایت حدیث نت، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.
  10. عدالت‌نژاد، سعید، «حسین بن سعید» (۱۳۹۳). دانشنامه جهان اسلام. ج. ۱۳. تهران: بنیاد دانشنامه جهان اسلام.