پیش نویس:حرکت امام حسین(ع) از مکه به کربلا: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{شروع متن}} {{سوال}} چرا امام حسین(ع) بدون کامل کردن مناسک حج، سمت کربلا حرکت نمود؟ {{پایان سوال}} {{پاسخ}} {{درگاه|امام حسین}}'''حرکت امام حسین(ع) از مکه به کربلا''' را حرکتی در ادامه حرکت او برای احیای امر به معروف و نهی از منکر از طریق [...» ایجاد کرد) |
(بدون تفاوت)
|
نسخهٔ ۲۶ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۶:۵۵
چرا امام حسین(ع) بدون کامل کردن مناسک حج، سمت کربلا حرکت نمود؟
حرکت امام حسین(ع) از مکه به کربلا را حرکتی در ادامه حرکت او برای احیای امر به معروف و نهی از منکر از طریق قیام علیه حکومت جور یزید بن معاویه تلقی کرده‌اند. به‌نقل از منابع تاریخی، امام حسین(ع) در روز سه‌شنبه هشتم ذی‌الحجه سال ۶۰ قمری از مکه به‌سوی عراق حرکت کرد.
در کنار هدف اصلی امام حسین(ع) برای خروج از مکه، نامه‌های مردم کوفه و دعوت آنان از امام حسین(ع) برای امامت قیام علیه حکومت شام را نیز مؤثر تلقی کرده‌اند. علت دیگر خروج امام حسین(ع) از مکه به سوی کربلا این دانسته شده که به دستور یزید بن معاویه قرار بود که امام حسین(ع) در جریان مراسم حج ترور شود. امام(ع) به‌خاطر مصون‌ماندن احترام مکه، بدون شرکت در مراسم حج، مکه را به‌سوی عراق ترک کرد.
به نقل از شیخ مفید، امام حسین(ع) برای خارج‌شدن از مکه به‌سوی عراق، حج خود را ناتمام گذاشت. او برای این کار نیت خود را از حج تمتع به عمره مفرده برگرداند و از احرام خارج شد. برخی دیگر، برخلاف نظر کسانی چون شیخ مفید گفته‌اند که امام حسین(ع) برای عمره تمتع محرم نشد و عمره تمتعش را به عمره مفرده تبدیل نکرد، بلکه امام(ع) با عمره مفرده وارد مکه شد و با طواف وداع یا عمره مفردهٔ ماه ذی‌الحجه، بدون تبدیل نیت، از مکه خارج شد.
کلیات و جایگاه
به نقل از منابع تاریخی، امام حسین(ع) در روز سه‌شنبه هشتم ذی‌الحجه سال ۶۰ قمری از مکه به‌سوی عراق حرکت کرد.[۱] این روز در تقویم حج اسلامی مطابق با روز ترویه (روز برداشتن وذخیره‌کردن آب برای حج) است. در همین روز مسلم بن عقیل، فرستاده امام حسین(ع) به کوفه نیز قیام کرد. به نقل از منابع، امام حسین(ع) به همراه ۸۳ نفر، که ۶۰ نفر از آنان از شیعیان کوفه بودند، از مکه به سوی عراق حرکت کرد.[۲]
حرکت امام حسین(ع) از مکه به عراق با ناتمام گذاشتن اعمال حج برای آغاز قیام علیه ظلم و برپاداشتن امر به معروف و نهی از منکر را ادامه مسیر هدایت الهی که توسط پیامبر(ص) و امام علی(ع) آغاز شده بود دانسته‌اند.[۳]
علت خروج از مکه
علت اصلی خروج امام حسین(ع) از مکه به‌سوی عراق را در ادامه برنامه اصلی او برای احیای امر به معرف و نهی از منکر و قیام علیه حکومت ظلم یزید بن معاویه قلمداد کرده‌اند.[۴] هدفی که امام(ع) در جریان خطبه‌ای در مکه در میان بنی‌هاشم از آن یاد کرده است. امام(ع) در انتهای این خطبه به کسانی که با او در سفر به کربلا همراه خواهند شد و در این راه به شهادت خواهند رسید وعده می‌دهد که به بهشت خواهند رسید و وعده رسول خدا(ص) در برپایی حکومت الهی در زمین را تحقق خواهند بخشید.[۵]
در خروج امام حسین(ع) از مکه به‌سوی کربلا نامه‌های مردم کوفه و دعوت آنان از او برای امامت قیام علیه حکومت شام را نیز مؤثر دانسته‌اند.[۶] امام حسین(ع) در مکه به نامه‌های متعدد دعوت کوفیان پاسخ مثبت داد و عموزاده خود مسلم بن عقیل را به‌سوی کوفه فرستاد. امام(ع) در این نامه گفت که اگر خواسته اکثریت مردم و نظر افراد آگاه کوفه همان باشد که در نامه‌ها بوده، برای همراهی با قیام کوفیان به‌سرعت به‌سوی کوفه حرکت خواهد کرد.[۷]
علت دیگر خروج امام حسین(ع) از مکه این دانسته شده که با نزدیک‌شدن موسم حج و ورود مسلمانان به مکه برای انجام فرایض حج، امام حسین(ع) مطلع شد که به دستور یزید بن معاویه، عمرو بن سعید بن عاص، به‌ظاهر به‌عنوان امیر حاج ولی در واقع به‌منظور انجام مأموریتی پنهانی، وارد مکه شده است. مأموریت پنهانی او از سوی یزید این دانسته شده که در هر نقطه‌ای از مکه که امکان داشته باشد امام حسین(ع) را ترور کند. به همین دلیل، امام حسین(ع) تصمیم گرفت به‌خاطر مصون‌ماندن احترام مکه، بدون شرکت در مراسم حج مکه را به‌سوی عراق ترک کند.
درباره حج امام حسین(ع)
به نقل از شیخ مفید، امام حسین(ع) برای خارج شدن از مکه به‌سوی عراق حج خود را ناتمام گذاشت. او برای این کار نیت خود را از حج تمتع به عمره مفرده برگرداند و از احرام خارج شد.[۸] برخی دیگر، برخلاف نظر کسانی چون شیخ مفید گفته‌اند که امام حسین(ع) برای عمره تمتع محرم نشد و عمره تمتعش را به عمره مفرده تبدیل نکرد، بلکه امام(ع) با عمره مفرده وارد مکه شد و با طواف وداع یا عمره مفردهٔ ماه ذی‌الحجه، بدون تبدیل نیت، از مکه خارج شد.[۹] برای این نظر شواهدی ارائه شده است؛ از جمله:
- امام حسین(ع)، بنابر شواهد بسیار، از شهادت خود در کربلا به علم امامت اطلاع داشت و تصمیم او برای رفتن از مکه قطعی بود.
- حرکت امام حسین(ع) از مدینه به مکه، در ماه‌های عمره مفرده، یعنی ماه‌های رجب و شعبان انجام شده، نه در ماه‌های حج (شوال، ذی‌القعده و ذی‌الحجه).
- امام حسین(ع)، سه روز قبل از خروج از مکه، با ابن‌عباس و محمد حنفیه و برخی دیگر گفت‌وگو کرد کرد. این افراد تلاش کردند تا امام حسین(ع) را از رفتن به عراق منصرف کنند.
- بنابر احکام فقهی شیعه، امام حسین(ع) در آن موقعیت مصدود بوده است. مصدود به حج‌گزاری گفته شده که دشمن یا عامل دیگری از حج‌گزاردن او جلوگیری کند. بنابر احکام حج، چنین فردی می‌تواند در همان محلی که او را از رفتن منع کرده‌اند، یک شتر یا گاو یا گوسفند قربانی کند و بعد از تقصیر (کوتاه‌کردن مو و ناخن) از احرام خارج شود. اما درباره حج امام حسین(ع) هیچ اشاره‌ای به انجام قربانی نشده، تا قرینه‌ای برای مصدودبودن امام(ع) باشد.[۱۰]
منابع
- ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض الزرکلی، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۶۰.
- ↑ ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد بن صامل السلمی، طائف، مکتبة الصدیق، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۴۵۱.
- ↑ «آغاز قیام امام حسین (ع) از مکه به سوی کربلا»، در تارنمای خبرگزاری دانشجو، درج: ۱۹ مرداد ۱۳۹۸ش، بازدید: ۲۷ خرداد ۱۴۰۳ش.
- ↑ مطهری، مرتضی، حماسه حسینی، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۱۴۰.
- ↑ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، تهران، مجمع جهانی اهل بیت(ع)، ۱۴۳۳ق، ج۲، ص۲۳۹.
- ↑ مطهری، حماسه حسینی، ج۱، ص۱۳۶–۱۳۸.
- ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۲۶۲؛ ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، تحقیق یوسف البقاعی، بیروت، دارالاضواء، ۱۴۲۱ق، ج۴، ص۹۷.
- ↑ شیخ مفید، محمد بن محمد بن نعمان، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۹ق، ج۲، ص۶۶.
- ↑ ابراهیمی، ابراهیم، «نقد و تحلیل رویکردهای حج امام حسین(ع)»، در پژوهش‌های قرآن و حدیث، شماره ۱، پاییز و زمستان ۱۳۸۸ش، ص۲۱–۲۲.
- ↑ ابراهیمی، «نقد و تحلیل رویکردهای حج امام حسین(ع)»، ص۱۶–۱۷.