حدیث نجاست آهن: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
(ابرابزار)
 
جز (جایگزینی متن - ' | بازبینی =' به ' | ارزیابی کمی =')
 
(۳۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=A.ahmadi }}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}در روایتی آهن نجس معرفی شده است. آیا این روایت معتبر است؟{{پایان سوال}}
آبا روایاتی که در باب نجاست آهن و مسخ آن می‌باشد، صحیح هستند؟
{{پایان سوال}}


{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
{{جعبه اطلاعات حدیث
| عنوان =
| تصویر =
| توضیح تصویر =
| اندازه تصویر =
| نام‌های دیگر =
| موضوع  = [[نجاست]] و [[مسخ شدن]] آهن
| به نقل از  = [[امام صادق(ع)]]
| روایات مشابه =
| راوی اصلی =
| دیگر راویان = محمد بن یحیی
| اعتبار سند = [[حدیث مجهول|مجهول]] و [[حدیث ضعیف|ضعیف]]
| منابع شیعه = [[الکافی (کتاب)|کافی]]، [[تهذیب الاحکام (کتاب)|تهذیب الاحکام]]|<nowiki>تهذیب الاحکام]]</nowiki>
| منابع سنی =
| وابسته =
}}
'''نجاست آهن''' مضمون روایتی در کتاب‌های [[اعتبار کتاب کافی|کافی]] و [[تهذیب الاحکام (کتاب)|تهذیب الاحکام]] است، که از نظر سند، [[حدیث ضعیف|ضعیف]] شمرده شده است. هیج یک از عالمان مسلمان به این روایات عمل نکرده و آهن را نجس ندانسته‌اند.


از دیدگاه فقهی حکم روایات پاک نبودن آهن حمل بر کراهت می‌شود چه اینکه فقها آشنا به زبان روایت هستند و در رابطه با حکم به کارگیری آهن در ساختمان سازی، بدون شک، جواز استفاده از آن است.
البته روایاتی وجود دارد که در آن، از همراه داشتن آهن هنگام [[نماز]] یا به دست کردن انگشترِ آهنی نهی شده است. به گفته [[محقق حلی]] فقیه [[شیعه]]، این روایات بر [[کراهت]] دلالت می‌کنند. برخی، از این روایات استفاده طبّی برده‌اند.


=== اصل روایات ==
در دسته‌ای از روایات به استفاده از آهن در اموری مانند صنعت، [[ذبح]] و [[حجامت]] سفارش شده است.
خداوند متعال آهن را خلق نمود<ref>بحرانی، هاشم‏، البرهان فی تفسیر القرآن، تهران، بنیاد بعثت‏، ۱۴۱۶ ق، چاپ اول، ج‏۴، ص۶۹۵، حدیث ۹۱۶۰.</ref> و استفاده از آن را در «صناعات» قرار داد.<ref>مفضل بن عمر، توحید المفضل‏، قم، داوری، بی تا، چاپ سوم، ص۸۵.</ref> از این رو در روایات، بهره‌گیری از آن در اموری مطلوب (همچون ذبح، انجام ختنه و حجامت و غیره) و در برخی موارد دیگر نامطلوب، گزارش شده است؛ از جمله نهی از در دست داشتن انگشتر آهنی در هنگام نماز<ref>ن. ک: کلینی، محمد، ‏الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیه، ۱۴۰۷ ق، ‏ چاپ چهارم، ج‏۳، ص۴۰۴، حدیث ۳۵.</ref> و غیر نماز می‌باشد؛ عمّار ساباطی از امام صادق (علیه السلام) سؤال کرد: درباره مردی که نماز می‌گزارَد و انگشتری آهنی بر دست داشته باشد، چه می‌فرمایید؟ آن حضرت فرمود: «لَا وَ لَا یَتَخَتَّمُ بِهِ لِأَنَّهُ مِنْ لِبَاسِ أَهْلِ النَّارِ»<ref>ابن بابویه، محمد، من لا یحضره الفقیه، قم، مؤسسه نشر اسلامی، ۱۴۰۴ ق، چاپ دوم، ج‏۱، ص۲۵۳، حدیث ۷۷۴.</ref>؛ «با آن نماز نگزارد و نیز در غیر نماز هم بر انگشت نداشته باشد، زیرا آهن پوشش اهل دوزخ است».


در روایت دیگری امام صادق «ع» فرمودند: «مَا قَدَّسَ اللَّهُ صَلَاه الْمُسْلِمِ وَ مَعَهُ الْحَدِیدُ مِفْتَاحٌ أَوْ غَیْرُهُ خَلَا السَّیْفِ عِنْدَ الْخَوْفِ؛ فَإِنَّهُ رِدَاءٌ، أَوِ الدِّرْعِ عِنْدَ الْخَوْفِ»<ref>محمودی، ضیاء الدین و دیگران، الأصول السته عشر، قم، دار الحدیث، ۱۴۲۳ ق، چاپ اول، ص۱۳۶، حدیث ۳۲.</ref>؛ «خداوند نماز مسلمانی را که به همراه خود آهنی دارد چه کلیدی باشد یا غیر آن، منزّه و پاک نمی‌کند به جز به همراه داشتن شمشیر هنگام ترس چه این که به منزله ردائی است، یا زره بر تن داشتن هنگام ترس».
==متن و ترجمه==
در روایتی دیگر، آهن، نجس و مسخ شده معرفی شده است؛ مرحوم کلینی این روایت را از امام صادق چنین گزارش نموده است: «... لَا بَأْسَ بِالسِّکِّینِ وَ الْمِنْطَقَه لِلْمُسَافِرِ فِی وَقْتِ ضَرُورَه وَ کَذَلِکَ الْمِفْتَاحُ یَخَافُ عَلَیْهِ أَوْ فِی النِّسْیَانِ وَ لَا بَأْسَ بِالسَّیْفِ وَ کَذَلِکَ آلَه السِّلَاحِ فِی الْحَرْبِ وَ فِی غَیْرِ ذَلِکَ لَا تَجُوزُ الصَّلَاه فِی شَیْءٍ مِنَ الْحَدِیدِ فَإِنَّهُ نَجَسٌ مَمْسُوخٌ»<ref>کلینی، محمد، ‏الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیه، ۱۴۰۷ ق، ‏ چاپ چهارم، ج‏۳، ص۴۰۰، حدیث ۱۳. ‏</ref>؛ «در هنگام نماز به همراه داشتن کارد و کمربند آهنی برای مسافر به جهت ضرورت و هم چنین کلید را هر گاه خوف گم شدن و فراموش کردن داشته باشد، اشکالی ندارد و همین گونه است در خصوص شمشیر و آلات جنگی در جنگ و در غیر آن موارد، استفاده از آنها در نماز جایز نیست، زیرا آهن نجس است که مسخ شده است».


== حمل بر کراهت ==
:روایتی در نجاست آهن در منابع ذکر شده است:
از دیدگاه فقهی حکم این دست روایات حمل بر کراهت می‌شود چه اینکه فقها آشنا به زبان روایت هستند از این رو محقق حلی در المعتبر می‌نویسد: «قد بیّنّا أنّ الحدید لیس بنجس بإجماع الطوائف، فإذا ورد التنجیس حملناه علی الکراهیه استصحاباً؛ فإنّ النجاسه قد تطلق علی ما یستحبّ أن یجتنب؛ آهن به اتفاق تمامی عالمان اسلام به هیچ وجه نجس نیست، از این رو نجس بودن را حمل بر کراهت می‌کنیم چه اینکه گاهی در روایات، نجاست به معنی آنچه که مستحب است از آن اجتناب شود، اطلاق می‌شود».<ref>. حلّی، نجم الدین جعفر، المعتبر فی شرح المختصر، قم، مؤسسه سید الشهداء، ۱۴۰۷ ق، چاپ اول، ج۲، ص۹۸.</ref>
:{{عربی|...لَا بَأْسَ بِالسِّکِّینِ وَ الْمِنْطَقَه لِلْمُسَافِرِ فِی وَقْتِ ضَرُورَة وَ کَذَلِکَ الْمِفْتَاحُ یَخَافُ عَلَیْهِ أَوْ فِی النِّسْیَانِ وَ لَا بَأْسَ بِالسَّیْفِ وَ کَذَلِکَ آلَة السِّلَاحِ فِی الْحَرْبِ وَ فِی غَیْرِ ذَلِکَ لَا تَجُوزُ الصَّلَاة فِی شَیْءٍ مِنَ الْحَدِیدِ فَإِنَّهُ نَجَسٌ مَمْسُوخٌ}}<ref>کلینی، محمد، ‏الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیه، ۱۴۰۷ ق، چاپ چهارم، ج‏۳، ص۴۰۰، حدیث ۱۳.</ref>
{{نقل قول|امام صادق(ع): «برای مسافر به همراه داشتن چاقو و کمربند آهنی از روی ضرورت، و همچنین کلید وقتی ترس گم شدن یا فراموش کردن داشته باشد، اشکالی ندارد. همچنین به همراه داشتن شمشیر و آلات جنگی در جنگ و در غیر آن موارد، در نماز جایز نیست؛ زیرا آهن نجس و مسخ شده است».}}


یکی از دلایل این حکم، وجود روایاتی است که به کارگیری آهن در آنها گزارش شده است؛ از جمله به کارگیری میل آهنی به جهت سرمه کشیدن<ref>کلینی، محمد، ‏الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیه، ۱۴۰۷ ق، ‏ چاپ چهارم، ج‏۶، ص۴۹۴، حدیث ۲.</ref> یا جواز قرار دادن آهن در بقچه‌ای که غذا در آن است<ref>ابن بابویه، محمد، من لا یحضره الفقیه، قم، مؤسسه نشر اسلامی، ۱۴۰۴ ق، چاپ دوم، ج‏۲، ص۲۸۱، حدیث ۲۴۵۱.</ref> که اگر نجس بود از این کار منعی باید گزارش می‌شد؛ بنا بر این در مواجهه با این گونه روایت باید مجموعه روایات وارده در آن موضوع را دید، سپس معنای لازم را استخراج نمود و حکم مرتبط با آن را بیان کرد.
====سند حدیث====
این روایت در [[اعتبار کتاب کافی|کتاب کافی]] از محمد بن یحیی از «برخی از اصحاب» نقل شده است.<ref>کلینی، محمد، ‏الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیه، ۱۴۰۷ ق، ‏ چاپ چهارم، ج‏۳، ص۴۰۰، حدیث ۱۳. </ref> «برخی از اصحاب» در سلسله سند ناشناخته است؛ بنابراین عالمان شیعه به همین جهت روایت را  [[حدیث ضعیف|ضعیف]] دانسته‌اند. این روایت در کتاب [[تهذیب الاحکام (کتاب)|تهذیب الاحکام]] نیز، از محمد بن احمد بن یحیی از «مردی» که نام آن گفته نشده<ref>طوسی، محمدحسن، تهذیب الاحکام، به تصحیح محمد آخوندی، به تحقیق حسن خرسان، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵ش، ج۲، ص۲۲۷.</ref> و روایت ضعیف دانسته شده است.


در رابطه با حکم به کارگیری آهن در ساختمان سازی، بدون شک، جواز استفاده از آن است اما از نگاه غیر فقهی (مثلاً نگاه طبی)، معلوم نیست چنین جوازی وجود داشته باشد از این رو باید مجموع دین در زندگی لحاظ شود زیرا خداوند در رابطه تعامل انسان با آهن و همچنین با سایر مخلوقات دیگر، مناسباتی در راستای مصالح انسان قرار داده است که از طریق پیامبران و امامان «ع» ابلاغ شد؛ مثلاً خداوند یکسری حیوانات حلال گوشت را آفرید که اگر از گوشت آنها استفاده شود هیچ منع شرعی وجود ندارد ولی در روایاتی که نقل شده می‌بینیم که استفاده از گوشت برخی از این حیوانات حلال گوشت، مورد نهی واقع شده است؛ مثل گوشت گاو یا گوشت مرغ؛ ولی در عین حال گفته شده از شیر گاو استفاده شود و همچنین از تخم مرغ.<ref>محمدی ری شهری، محمد، دانش نامه احادیث پزشکی، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۴، چاپ سوم، ج۲، ص۴۷۶، حدیث ۲۰۰۰ و ص۴۸۰، حدیث ۲۰۱۰.</ref> تعابیری که بعضاً در این دست روایات مطرح شده به گونه‌ای است که انسان را به خوردن آن نه تنها ترغیب نمی‌کند بلکه بی‌میل می‌کند چه اینکه مصلحتی در این میان وجود دارد. در خصوص آهن هم همین ملاک را می‌توان در نظر گرفت یعنی در مواردی که نباید از آهن استفاده نمود، بیان روایات به گونه‌ای است که مردم را از آن اجتناب می‌دهد تا در معرض مضرات آن قرار نگیرند؛ مثلاً امیر المؤمنین «ع» فرمودند: «لَا تَخَتَّمُوا بِغَیْرِ الْفِضَّه فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ قَالَ: مَا طَهُرَتْ کَفٌّ فِیهَا خَاتَمُ حَدِیدٍ»<ref>کلینی، محمد، ‏الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیه، ۱۴۰۷ ق، چاپ چهارم، ج‏۶، ص۴۶۸، حدیث ۶.</ref>؛ به جز انگشتر نقره به دست نکنید زیرا رسول خدا فرمودند: دستی که در آن انگشتر آهنی باشد، پاک نمی‌شود».
==روایات مشابه و متعارض==
[[امام صادق(ع)]] در روایتی از در دست داشتن انگشتر آهنی نهی کرده و آن را لباس [[اهل دوزخ]] شمرده است.<ref>شیخ صدوق، محمد، من لا یحضره الفقیه، قم، مؤسسه نشر اسلامی، ۱۴۰۴ق، چاپ دوم، ج‏۱، ص۲۵۳، حدیث ۷۷۴؛ کلینی، محمد، ‏الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیه، ۱۴۰۷ ق، ‏ چاپ چهارم، ج‏۳، ص۴۰۴، حدیث ۳۵.</ref> براساس روایتی دیگر، خدا [[نماز|نمازِ]] مسلمانی که همراه خود آهن دارد پاک نمی‌کند؛ مگر به همراه داشتن شمشیر یا پوشیدن زره هنگام ترس از خطر دشمن.<ref>محمودی، ضیاء الدین و دیگران، الأصول السته عشر، قم، دار الحدیث، ۱۴۲۳ ق، چاپ اول، ص۱۳۶، حدیث ۳۲.</ref>


این روایت، مصلحت انسان را در آن می‌بیند که نباید انگشتر آهنی مورد استفاده قرار گیرد و با توجه به روایات دیگر و تنقیح مناط (روشن سازی علت)، در خصوص استفاده از آهن در ساختمان سازی هم می‌توان به چنین مصلحتی رسید زیرا از سویی می‌بینیم که بناهایی که در طول زمان انبیاء «ع» و عصر ائمه ساخته شده است، از خاک و چوب بوده با اینکه استفاده از آهن برای آنها فراهم بود چنان‌که ذو القرنین از آهن مانعی در مقابل دشمنان ساخت؛ بر این اساس کاربرد آهن در ساختمان سازی مطلوب نیست از این رو برخی از اطبای طب اسلامی، بر این نظرند که یک سری مشکلات روحی و روانی انسان‌ها ناشی از زندگی در خانه‌هایی است که آهن در آن‌ها به کار رفته، لذا به کسانی که مشکلات آنها در زمینه روحی و روانی در سطح بالایی است توصیه به زندگی در یک مدتی در خانه‌های گلی و چوبی می‌کنند و این به دلیل برخی روایاتی است که می‌فرماید آهن زینت شیطان و اجنه است و این خود تأثیراتی بر روان انسان می‌گذارد.
در برابر، بر پایه دسته‌ای از روایات،‌ استفاده از آهن در صنعت‌ها<ref>مفضل بن عمر، توحید المفضل‏، قم، داوری، بی تا، چاپ سوم، ص۸۵.</ref> [[ذبح]]،<ref>ابن حیون، نعمان بن محمد مغربی، دعائم الاسلام و ذکر الحلال و الحرام، به تحقیق و تصحیح آصف فیضی، مؤسسة آل البیت(ع)، قم، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۱۷۷.</ref> [[ختنه]] و [[حجامت]]<ref>شیخ صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۴۸۸.</ref> نیکو شمرده شده است.


از این رو باید نسبت به دستاوردهای بشری که گاه با نام تمدن و پیشرفت هم مطرح می‌شود، دقت نمود زیرا بر طبق وحی الهی یعنی آن کسی که انسان را آفرید و تمام نیازها و مصالح او را می‌داند، برنامه‌ریزی نشده است و عوارض روحی و روانی و جسمی انسان امروزی که سیر آن همچنان رو به فزونی است، از محصولات این به اصطلاح تمدن است لذا نباید هیبت آن، انسان مسلمان را متأثر نماید به دلیل این که در تمام زمینه‌هایی که بشر به آن نیاز دارد، اسلام پاسخ‌گو است؛ از شیوه آب خوردن و بنا سازی گرفته تا مسائل اقتصادی و سیاسی جامعه بشری در اسلام بیان شده است.
==حمل بر کراهت==
به گفته [[محقق حلی]] فقیه شیعه (درگذشت ۶۷۶ق)، به [[اجماع|اجماعِ]] مذاهب اسلامی،  آهن نجس نیست و روایاتی که بر نجاست آهن یا نهی استفاده از آن در نماز دلالت دارد، [[حمل بر کراهت]] می‌شود؛ زیرا نجاست به معنای «چیزی که مستحب است از آن دوری شود» نیز به‌کار می‌رود.<ref>حلّی، نجم الدین جعفر، المعتبر فی شرح المختصر، قم، مؤسسه سید الشهداء، ۱۴۰۷ ق، چاپ اول، ج۲، ص۹۸.</ref>


{{پایان پاسخ}}
یکی از دلایل نجس نبودن آهن، وجود روایاتی دانسته شده که به کارگیری آهن در آنها گزارش شده است؛ از جمله به کارگیری میل آهنی برای [[سرمه کشیدن]]<ref>کلینی، محمد، ‏الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیه، ۱۴۰۷ ق، ‏ چاپ چهارم، ج‏۶، ص۴۹۴، حدیث ۲.</ref> یا جواز قرار دادن آهن در بقچه‌ای که غذا در آن است.<ref>شیخ صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، قم، مؤسسه نشر اسلامی، ۱۴۰۴ ق، چاپ دوم، ج‏۲، ص۲۸۱، حدیث ۲۴۵۱.</ref> برخی نیز معتقدند روایات نجاست آهن جنبه فقهی نداشته بلکه جنبه طبّی دارند.<ref>تبریزیان، عباس، «[http://www.eshia.ir/feqh/archive/text/tabrizian/teb/94/950116/ بهداشت و سبک زندگی اسلامی]»، تاریخ درج مطلب: ۱۶ فروردین ۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید:‌ ۶ خرداد ۱۴۰۰ش.</ref>


== منابع ==
==منابع==
{{پانویس|۲}}
{{پانویس|۲}}


{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی =
  | شاخه اصلی = حدیث
  |شاخه فرعی۱ =
  | شاخه فرعی۱ = منبع‌شناسی
  |شاخه فرعی۲ =
  | شاخه فرعی۲ =
  |شاخه فرعی۳ =
  | شاخه فرعی۳ =
}}
}}


{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =
  | شناسه = شد
  | تیترها =
  | تیترها = شد
  | ویرایش =
  | ویرایش = شد
  | لینک‌دهی =
  | لینک‌دهی = شد
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =
  | تغییر مسیر = شد
  | بازبینی =
  | ارزیابی کمی =شد
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
| بازبینی نویسنده =
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =
  | اولویت = ب
  | کیفیت =
  | کیفیت = ب
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
[[رده:فقه الحدیث]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۰۵

سؤال
در روایتی آهن نجس معرفی شده است. آیا این روایت معتبر است؟


حدیث نجاست آهن
اطلاعات حدیث
موضوعنجاست و مسخ شدن آهن
به نقل ازامام صادق(ع)
راویان
دیگر راویانمحمد بن یحیی
سند
اعتبار سندمجهول و ضعیف
منابع شیعهکافی، تهذیب الاحکام

نجاست آهن مضمون روایتی در کتاب‌های کافی و تهذیب الاحکام است، که از نظر سند، ضعیف شمرده شده است. هیج یک از عالمان مسلمان به این روایات عمل نکرده و آهن را نجس ندانسته‌اند.

البته روایاتی وجود دارد که در آن، از همراه داشتن آهن هنگام نماز یا به دست کردن انگشترِ آهنی نهی شده است. به گفته محقق حلی فقیه شیعه، این روایات بر کراهت دلالت می‌کنند. برخی، از این روایات استفاده طبّی برده‌اند.

در دسته‌ای از روایات به استفاده از آهن در اموری مانند صنعت، ذبح و حجامت سفارش شده است.

متن و ترجمه

روایتی در نجاست آهن در منابع ذکر شده است:
«...لَا بَأْسَ بِالسِّکِّینِ وَ الْمِنْطَقَه لِلْمُسَافِرِ فِی وَقْتِ ضَرُورَة وَ کَذَلِکَ الْمِفْتَاحُ یَخَافُ عَلَیْهِ أَوْ فِی النِّسْیَانِ وَ لَا بَأْسَ بِالسَّیْفِ وَ کَذَلِکَ آلَة السِّلَاحِ فِی الْحَرْبِ وَ فِی غَیْرِ ذَلِکَ لَا تَجُوزُ الصَّلَاة فِی شَیْءٍ مِنَ الْحَدِیدِ فَإِنَّهُ نَجَسٌ مَمْسُوخٌ»[۱]

سند حدیث

این روایت در کتاب کافی از محمد بن یحیی از «برخی از اصحاب» نقل شده است.[۲] «برخی از اصحاب» در سلسله سند ناشناخته است؛ بنابراین عالمان شیعه به همین جهت روایت را ضعیف دانسته‌اند. این روایت در کتاب تهذیب الاحکام نیز، از محمد بن احمد بن یحیی از «مردی» که نام آن گفته نشده[۳] و روایت ضعیف دانسته شده است.

روایات مشابه و متعارض

امام صادق(ع) در روایتی از در دست داشتن انگشتر آهنی نهی کرده و آن را لباس اهل دوزخ شمرده است.[۴] براساس روایتی دیگر، خدا نمازِ مسلمانی که همراه خود آهن دارد پاک نمی‌کند؛ مگر به همراه داشتن شمشیر یا پوشیدن زره هنگام ترس از خطر دشمن.[۵]

در برابر، بر پایه دسته‌ای از روایات،‌ استفاده از آهن در صنعت‌ها[۶] ذبح،[۷] ختنه و حجامت[۸] نیکو شمرده شده است.

حمل بر کراهت

به گفته محقق حلی فقیه شیعه (درگذشت ۶۷۶ق)، به اجماعِ مذاهب اسلامی، آهن نجس نیست و روایاتی که بر نجاست آهن یا نهی استفاده از آن در نماز دلالت دارد، حمل بر کراهت می‌شود؛ زیرا نجاست به معنای «چیزی که مستحب است از آن دوری شود» نیز به‌کار می‌رود.[۹]

یکی از دلایل نجس نبودن آهن، وجود روایاتی دانسته شده که به کارگیری آهن در آنها گزارش شده است؛ از جمله به کارگیری میل آهنی برای سرمه کشیدن[۱۰] یا جواز قرار دادن آهن در بقچه‌ای که غذا در آن است.[۱۱] برخی نیز معتقدند روایات نجاست آهن جنبه فقهی نداشته بلکه جنبه طبّی دارند.[۱۲]

منابع

  1. کلینی، محمد، ‏الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیه، ۱۴۰۷ ق، ‏ چاپ چهارم، ج‏۳، ص۴۰۰، حدیث ۱۳.
  2. کلینی، محمد، ‏الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیه، ۱۴۰۷ ق، ‏ چاپ چهارم، ج‏۳، ص۴۰۰، حدیث ۱۳. ‏
  3. طوسی، محمدحسن، تهذیب الاحکام، به تصحیح محمد آخوندی، به تحقیق حسن خرسان، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵ش، ج۲، ص۲۲۷.
  4. شیخ صدوق، محمد، من لا یحضره الفقیه، قم، مؤسسه نشر اسلامی، ۱۴۰۴ق، چاپ دوم، ج‏۱، ص۲۵۳، حدیث ۷۷۴؛ کلینی، محمد، ‏الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیه، ۱۴۰۷ ق، ‏ چاپ چهارم، ج‏۳، ص۴۰۴، حدیث ۳۵.
  5. محمودی، ضیاء الدین و دیگران، الأصول السته عشر، قم، دار الحدیث، ۱۴۲۳ ق، چاپ اول، ص۱۳۶، حدیث ۳۲.
  6. مفضل بن عمر، توحید المفضل‏، قم، داوری، بی تا، چاپ سوم، ص۸۵.
  7. ابن حیون، نعمان بن محمد مغربی، دعائم الاسلام و ذکر الحلال و الحرام، به تحقیق و تصحیح آصف فیضی، مؤسسة آل البیت(ع)، قم، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۱۷۷.
  8. شیخ صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۴۸۸.
  9. حلّی، نجم الدین جعفر، المعتبر فی شرح المختصر، قم، مؤسسه سید الشهداء، ۱۴۰۷ ق، چاپ اول، ج۲، ص۹۸.
  10. کلینی، محمد، ‏الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیه، ۱۴۰۷ ق، ‏ چاپ چهارم، ج‏۶، ص۴۹۴، حدیث ۲.
  11. شیخ صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، قم، مؤسسه نشر اسلامی، ۱۴۰۴ ق، چاپ دوم، ج‏۲، ص۲۸۱، حدیث ۲۴۵۱.
  12. تبریزیان، عباس، «بهداشت و سبک زندگی اسلامی»، تاریخ درج مطلب: ۱۶ فروردین ۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید:‌ ۶ خرداد ۱۴۰۰ش.