هم‌نام بودن فرزندان امام علی(ع) با خلفا: تفاوت میان نسخه‌ها

(صفحه‌ای تازه حاوی «{{شروع متن}} {{شاخه | شاخه اصلی = |شاخه فرعی۱ = |شاخه فرعی۲ = |شاخه فرعی۳ = }} {{سو...» ایجاد کرد)
 
 
(۲۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{شاخه
 
| شاخه اصلی =
|شاخه فرعی۱ =
|شاخه فرعی۲ =
|شاخه فرعی۳ =
}}
{{سوال}}
{{سوال}}
با توجه به اينكه ابوبكر و عمر جزء دشمنان سرسخت حضرت علي(ع) بودند و حضرت زهرا(س) تا آخرين لحظه عمر مبارك خود از آنها ناراضي بودند چرا حضرت علي(ع) نام فرزندان خود را به نام آن دو نامگذاري كردند؟
با وجود غصب خلافت و حمله به منزل امام علی(ع) و خشم حضرت زهرا(س)؛ چرا امام علی(ع) نام غاصبان را بر فرزندانش گذاشت؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
ممكن است اين بحث توسط كساني مطرح شود كه دوست دارند بگويند حضرت علي(ع) با خلفاء مشكلي نداشتند بلكه در كارهاي مختلف حضرت با خلفاء همكاري داشته است و حتي فرزندان خود را به نام خلفاء نام گذار ی کرده است پس چرا شما شيعيان كاسه داغ تر از آش شده ايد و خلفاء سه گانه را قبول نمي كنيد و از آنها بيزاري مي جوئيد.
{{درگاه|غدیر}}
 
امام علی(ع) فرزندانی با نام‌های ابوبکر، عمر، و عثمان داشته‌اند. این نام‌ها در آن زمان و قبل از آن در میان عرب‌ها رواج داشته است. در میان شیعیان این نام‌ها و نام‌هایی مانند معاویه، یزید، و عبیدالله وجود داشته است. امام علی(ع) برای آن که تصور نشود نام فرزندشان را به نام عثمان بن عفان (خلیفه سوم) نام‌گذاری کرده‌اند، فرموده‌اند: «من نام فرزندم را عثمان گذاشتم به نام برادرم عثمان بن مظعون [از اصحاب پیامبر(ص)].»
آنچه از كتاب هاي شيعه و سني بدست مي آيد اين است كه در اصل اين مطلب كه حضرت علي(ع) فرزنداني به نام عمر و ابوبكر و عثمان داشته اند اختلافي ديده نمي شود و همگي اذعان دارند كه حضرت فرزنداني بدين نامها داشته اند كه به چند نمونه از آنها اشاره مي شود:
 
الف: ابن اثير از علماي برجسته اهل سنت دركتاب الكامل في التاريخ در بحث مربوط به حضرت علي(ع) و ذكر نسب و فرزندان و زن هاي حضرت مي نويسد: زنهاي حضرت عبارتند از:
 
۱. فاطمه كه از او پنج فرزند به دنيا آورده است: بنام حسن، حسين، زينب، ام كلثوم و محسن.
 
۲. ام البنين كه فرزندان او عبارتند از: عباس، جعفر، عبدالله و عثمان كه همگي در كربلا به شهادت رسيدند.
 
۳. ليلي دختر مسعود بن خالد كه فرزندان او عبارتند از عبيدالله و ابوبكر.
 
۴. صهباء دختر ربيعه كه عمر و رقيه را به صورت دو قلو به دنيا آورده است .<ref>عزالدين ابي الحسن علي بن ابي الكرم، محمد بن محمد بن عبدالكريم بن عبدالواحد الشيباني معروف به ابن اثير، ج۳، ص۲۹۶.</ref>
 
در ميان علماء و بزرگان شيعه هم در اصل اين مطلب كه حضرت فرزنداني بدان نامها داشته است اختلافي ديده نمي شود.  
 
الف: شيخ مفيد در الارشاد مي نويسد: يادگارهاي حضرت علي(ع) از دختر و پسر بيست و هفت نفرند كه عبارتند از:
 
حسن، حسين، زينب، ام كلثوم كه از حضرت زهرا(س) هستند.
 
محمد كه كنيه اش ابوالقاسم است مشهور به محمد حنفيّه.
 
عمر و رقيه كه دوقلو بوده اند مادرشان ام حبيب بوده است.
 
عباس ـ عثمان ـ جعفر و عبدالله كه از ام البنين متولد شده اند و در كربلا به شهادت رسيدند.  


محمد اصغر كه كنيه اش ابوبكر است و عبيدالله كه نام مادرشان ليلي است و در كربلا شهيد شدند و بعد فرزندان ديگر حضرت را هم نقل مي كند.<ref>ر.ك: شيخ مفيد، الارشاد، ترجمه محمد باقر ساعدي، ج۱، باب ۴، ص۳۴۲، چ سوم، ۱۳۷۶، نشر اسلاميه تهران.</ref>
==هم‌نامی فرزندان امام علی(ع) با سه خلیفه اول اهل سنت==
{{همسران و فرزندان امام علی(ع)}}
در این که حضرت علی(ع) فرزندانی به نام عمر و ابوبکر و عثمان داشته‌اند اختلافی نیست. به چند نمونه از آنها اشاره می‌شود:


ب: مرحوم شيخ عباس قمي هم در كتاب شريف منتهي الامال تقريبا عين مطالب شيخ مفيد را ذكر مي كند و در آخر بحث مي افزايد كه برخي تعداد فرزندان حضرت علي(ع) را هجده پسر و هجده دختر دانسته اند كه نام برخي از آنان چنين است: عبدالله، عون، عثمان اصغر، عمر اصغر، ام كلثوم صغري و... .
ابن اثیر در کتاب الکامل فی التاریخ در ذکر نسب و فرزندان و همسران حضرت علی(ع) می‌نویسد: همسران حضرت عبارت بودند از:


گفته شده است كه عمر آخرين فرزند حضرت علي(ع) بوده است كه متولد شده است.<ref>شيخ عباس قمي، منتهي الامال، ج۱، فصل ۶، ص۳۵۱، نشر: هجرت، چ مكرر، ۱۳۷۷.</ref>
#فاطمه که از او پنج فرزند به دنیا آورده است: بنام حسن، حسین، زینب، ام کلثوم و محسن.
#ام البنین که فرزندان او عبارتند از: عباس، جعفر، عبدالله و عثمان که همگی در کربلا به شهادت رسیدند.
#لیلی دختر مسعود بن خالد که فرزندان او عبارتند از عبیدالله و ابوبکر.
#صهباء دختر ربیعه که عمر و رقیه را به صورت دوقلو به دنیا آورده است.<ref>ابن اثیر، الکامل، ج۳، ص۲۹۶.</ref>


پس ترديدي وجود ندارد كه امام علي(ع) فرزنداني به نام هاي خلفاء سه گانه داشته اند.
در میان علماء و بزرگان شیعه هم در اصل این مطلب که حضرت فرزندانی بدان نامها داشته است اختلافی دیده نمی‌شود. شیخ مفید در الارشاد می‌نویسد: یادگارهای حضرت علی(ع) از دختر و پسر بیست و هفت نفرند که عبارتند از:


حال اين سوال مطرح مي شود كه علت اين نامگذاري چه بوده است آيا به خاطر محبت و احترام حضرت نسبت به خلفاء بوده است يا علت ديگري داشته است؟
#حسن، حسین، زینب، ام کلثوم که از حضرت زهرا(س) هستند.
#محمد که کنیه اش ابوالقاسم است مشهور به محمد حنفیّه.
#عمر و رقیه که دوقلو بوده‌اند مادرشان ام حبیب بوده است.
#عباس ـ عثمان ـ جعفر و عبدالله که از ام البنین متولد شده‌اند و در کربلا به شهادت رسیدند.
#محمد اصغر که کنیه اش ابوبکر است و عبیدالله که نام مادرشان لیلی است و در کربلا شهید شدند و بعد فرزندان دیگر حضرت را هم نقل می‌کند.<ref>نگاه کنید به شیخ مفید، الارشاد، ترجمه محمد باقر ساعدی، ج۱، باب ۴، ص۳۴۲، چ سوم، ۱۳۷۶، نشر اسلامیه تهران.</ref>


در پاسخ اين سوال بايد بگوئيم كه اولاً اين اسامي در آن زمان رايج بوده است و بر خلاف امروز كه اين اسامي حساسيت برانگيز و نشان دهنده نوع مذهب و تفكر افراد است در آن زمان ها و حتي تا قرن ها اين اسامي در ميان آنها و از جمله شيعيان رواج داشته است. شاهد مطلب ما كتاب هاي الاصابه، الاستيعاب و اُسد الغابه است كه بزرگان اهل سنت اسماء صحابه را ذكر كرده اند كه در ميان آنها حدود بيست صحابي بنام عمر و سي صحابي به نام عثمان نام مي برد اين در حالي است كه اين كتابها جامع اسماء تمام صحابه هم نبوده است.
مرحوم شیخ عباس قمی هم در کتاب شریف منتهی الامال تقریباً عین مطالب شیخ مفید را ذکر می‌کند و در آخر بحث می‌افزاید که برخی تعداد فرزندان حضرت علی(ع) را هجده پسر و هجده دختر دانسته‌اند که نام برخی از آنان چنین است: عبدالله، عون، عثمان اصغر، عمر اصغر، ام کلثوم صغری و… گفته شده است که عمر آخرین فرزند حضرت علی(ع) بوده است که متولد شده است.<ref>شیخ عباس قمی، منتهی الامال، ج۱، فصل ۶، ص۳۵۱، نشر: هجرت، چ مکرر، ۱۳۷۷.</ref>


همچنين اگر به كتب رجالي شيعه از جمله معجم رجال الحديث مراجعه كنيم، اين اسامي را در ميان شيعيان و حتي ياران نزديك ائمه(ع) به صورت فراوان مي بينيم و علت آن اين بوده است كه نامگذاري خلفاء و يا هر فرد ناصالحي به يك اسمي عيبي براي آن اسم محسوب نمي شود مثلاً اگر كسي امروز بگويد من نام پسرم را محمد رضا نمي گذارم چون اسم شاه بوده است كسي اين سخن او را نخواهد پذيرفت. لذا شيعيان از اسامي خلفاء و حتي اسمهايي مانند معاويه وعبيدالله هم احتزاري نداشتند و در تاريخ نام آنان ثبت شده است كه به چند نمونه از آنها اشاره مي شود.  
پس تردیدی وجود ندارد که امام علی(ع) فرزندانی به نام‌های خلفاء سه‌گانه داشته‌اند.


۱. عثمان بن حنيف. كه والي حضرت علي(ع) در بصره بود.
==رواج این نام‌ها==
حال این سؤال مطرح می‌شود که علت این نامگذاری چه بوده است آیا به خاطر محبت و احترام نسبت به خلفاء بوده است یا علت دیگری داشته است؟


۲. عثمان بن عمران، كه از اصحاب امام صادق(ع) بود و حضرت در مورد او فرمود: خدا تو را با ما در دنيا و آخرت قرار دهد.<ref>رجال شيخ طوسي، باب العين، ص۲۵۹.</ref>
در پاسخ این سؤال باید بگوئیم که این اسامی در آن زمان رایج بوده است و بر خلاف امروز که این اسامی حساسیت برانگیز و نشان دهنده نوع مذهب و تفکر افراد است در آن زمان‌ها و تا قرن‌ها پس از آن این اسامی در میان عرب‌ها و حتی شیعیان رواج داشته است. شاهد مطلب ما کتاب‌های الاصابه، الاستیعاب و اُسد الغابه است که بزرگان اهل سنت اسماء صحابه را ذکر کرده‌اند که در میان آنها حدود بیست صحابی بنام عمر و سی صحابی به نام عثمان را نام می‌برند و این در حالی است که این کتاب‌ها جامع اسماء تمام صحابه هم نبوده است.


۳. عثمان بن سعيد عمري معروف به زيات اسدي كه از يازده سالگي در خدمت امام جواد(ع) بود و از طرف امام حسن عسكري(ع) وكالت داشته است و حضرت مهدي(عج) هم او را تاييد فرموده و به عنوان اولين نائب خاص خود در غيبت صغري معرفي نمود.<ref>سيد محمد كاظم قزويني، امام مهدي از ولادت تا ظهور، ص۲۶۸، نشر الهادي، چ اول، ۱۳۷۶.</ref>
همچنین اگر به کتب رجالی شیعه از جمله معجم رجال الحدیث مراجعه کنیم، این اسامی را در میان شیعیان و حتی یاران نزدیک ائمه(ع) به صورت فراوان می‌بینیم و علت این است که نام خلفاء یا هر فرد ناصالحی عیبی برای آن اسم محسوب نمی‌شود. مثلا کسی امروز بگوید من نام پسرم را محمد رضا نمی‌گذارم چون اسم شاه بوده است! لذا شیعیان از اسامی خلفاء و حتی اسم‌هایی مانند معاویه، یزید، و عبیدالله هم احترازی نداشتند و در تاریخ نام آنان ثبت شده است که به چند نمونه از آنها اشاره می‌شود.


۴. عثمان بن مظعون كه از بزرگان صحابه است و چهاردهمين نفري است كه به پيامبر(ص) ايمان آورده است. او زاهد و عابد بود و برادر رضاعي پيامبر اكرم(ص) .  وي در سال دوم هجرت وفات يافت و بعد از مرگش پيامبر(ص) او را بوسه داد و در حقش فرمود: او خدا و رسولش را دوست مي داشت.<ref>شيخ عباس قمي، تحفه الاحباب في نوادر، آثار الاصحاب، ص۳۰۳، نشر دارالكتب الاسلاميه، تهران، چ اول، ۱۳۷۰.</ref>
*عثمان بن عمران، که از اصحاب امام صادق(ع) بود و حضرت در مورد او فرمود: خدا تو را با ما در دنیا و آخرت قرار دهد.<ref>رجال شیخ طوسی، باب العین، ص۲۵۹.</ref>
*عثمان بن سعید عمری معروف به زیات اسدی که از یازده سالگی در خدمت امام جواد(ع) بود و از طرف امام حسن عسکری(ع) وکالت داشته است و حضرت مهدی(عج) هم او را تأیید فرموده و به عنوان اولین نائب خاص خود در غیبت صغری معرفی نمود.<ref>سید محمد کاظم قزوینی، امام مهدی از ولادت تا ظهور، ص۲۶۸، نشر الهادی، چ اول، ۱۳۷۶.</ref>
*عمر بن یزید کوفی که امام صادق(ع) در مورد او فرمود: و الله تو از ما اهل بیت هستی.<ref>تحفه الاحباب، ص۴۳۰.</ref>
*معاویه بن وهب که از یاران حضرت صادق(ع) و مورد وثوق او بوده است.<ref>تحفه الاحباب، ص۵۱۰.</ref>
*معاویه بن عمار که مورد وثوق امام ششم و هفتم بوده است.<ref>تحفه الاحباب، ص۵۰۹.</ref>


۵. عمر بن يزيد كوفي كه امام صادق(ع) در مورد او فرمود: و الله تو از ما اهل بيت هستي.<ref>تحفه الاحباب، ص۴۳۰.</ref>
==موضع امام علی(ع) نسبت به خلفا==
هیچ دلیلی نداریم که هم نام بودن فرزندان امام علی(ع) با خلفاء به خاطر محبت و احترام نسبت به خلفاء بوده باشد. بلکه بیزاری امام علی(ع) نسبت به خلفاء آن قدر روشن است که نمی‌توان آن را انکار نمود. معاویه در جنگ صفین در یکی از مکاتبات خود به حضرت علی(ع) چنین نوشت: «به من خبر رسیده که تو برای ابوبکر و عمر و عثمان طلب رحمت می‌کنی و این از دو وجه خارج نیست یا تقیه می‌کنی و می‌ترسی که اگر از خلفاء بیزاری بجویی مردم از دور تو پراکنده شوند یا اینکه دروغ می‌گویی. از بعض خواص و نزدیکان تو به من خبر رسیده است که در خلوت با شیعیان خود می‌گویی من نام سه پسرم را به نام ابوبکر و عمر و عثمان گذاردم هر وقت که از بهر ایشان طلب رحمت می‌کنم بدانید که منظور من فرزندان خودم هستند نه خلفاء گمراه و ظالم.»<ref>تحفه الاحباب، ص۳۵۸.</ref>


۶. معاويه بن وهب كه از ياران حضرت صادق(ع) و مورد وثوق او بوده است.<ref>همان، ص۵۱۰.</ref>
و نیز برای رفع این توهم از حضرت علی(ع) نقل شده است که فرمود: «من نام فرزندم را عثمان گذاشتم به نام برادرم عثمان بن مظعون.»<ref>محمد رضا عبدالامیر انصاری، ام البنین نماد از خود گذشتگی، ص۲۸، نشر آستان قدس رضوی، ترجمه موسی دانش، ص۲۸. چ اول، ۱۳۷۵، و تحفه الاحباب، ص۳۰۳، و مقاتل الطالبین، ص۵۵.</ref>
 
۷. معاويه بن عمار كه مورد وثوق امام ششم و هفتم بوده است.<ref>همان، ص۵۰۹.</ref>
 
۸. عبيدالله بن عباس، فرزند حضرت ابوالفضل العباس و... .
 
ثانياً: هيچ دليلي نداريم كه علت نامگذاري فرزندان حضرت بنام خلفاء بخاطر محبت و احترام نسبت به خلفاء بوده باشد بلكه نفرت و بيزاري امام علي(ع) نسبت به خلفاء آن قدر روشن است كه نمي توان آن را انكار نمود كه حتي معاويه در جنگ صفين در يكي از مكاتبات خود به حضرت علي(ع) چنين نوشت به من خبر رسيده كه تو براي ابوبكر و عمر و عثمان طلب رحمت مي كني و اين از دو وجه خارج نيست يا تقيه مي كني و مي ترسي كه اگر از خلفاء بيزاري بجويي مردم از دور تو پراكنده شوند و يا اينكه دروغ مي گويي.
 
بعد معاويه چنين مي نويسد: از بعض خواص و نزديكان تو به من خبر رسيده است كه در خلوت با شيعيان خود ميگويي من نام سه پسرم را به نام ابوبكر و عمر و عثمان گذاردم هر وقت كه از بهر ايشان طلب رحمت مي كنم بدانيد كه منظور من فرزندان خودم هستند نه خلفاء گمراه و ظالم.<ref>تحفه الاحباب، ص۳۵۸.</ref>
 
و نيز براي رفع اين توهم از حضرت علي(ع) نقل شده است كه فرمود: من نام فرزندم را عثمان گذاشتم بنام برادرم عثمان بن مظعون كه قبلا در مورد او اشاره شد.<ref>محمد رضا عبدالامير انصاري، ام البنين نماد از خود گذشتگي، ص۲۸، نشر آستان قدس رضوي، ترجمه موسي دانش، ص۲۸. چ اول، ۱۳۷۵، و تحفه الاحباب ، ص۳۰۳، و مقاتل الطالبين، ص۵۵.</ref>
 
پس نه مجرد نامگذاري مستلزم محبت با مسماهاي پيشين است و نه عدم نامگذاري دليلي معقول بر اثبات تبري از آنها مي باشد.
{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}
{{مطالعه بیشتر}}
{{مطالعه بیشتر}}
==مطالعه بيشتر==


۱. علي كيست، فضل الله كمپاني، ص۴۰۳، نشر دارالكتب الاسلاميه، تهران، چ ۱۸، سال ۷۶.
==مطالعه بیشتر==


۲. امام علي(ع) من المهد الي اللحد، سيد محمد كاظم قزويني، ص۲۳۴، چ دوم، ۱۴۱۳ قمري، نشر موسسه نور، بيروت.
*علی کیست، فضل الله کمپانی، ص۴۰۳، نشر دارالکتب الاسلامیه، تهران، چ ۱۸، سال ۷۶.
 
*امام علی(ع) من المهد الی اللحد، سید محمد کاظم قزوینی، ص۲۳۴، چ دوم، ۱۴۱۳ قمری، نشر مؤسسه نور، بیروت.
۳. مناقب امير المومنين علي بن ابي طالب(ع) ، محب الدين طبري، نشر دارالكوثر دمشق، فصل ۱۲، ص۲۹۹ به بعد، چ دوم، ۱۴۲۰ هـ . ق.
*مناقب امیر المومنین علی بن ابی طالب(ع)، محب الدین طبری، نشر دارالکوثر دمشق، فصل ۱۲، ص۲۹۹ به بعد، چ دوم، ۱۴۲۰ هـ.ق.
* تحفه الاحباب، شیخ عباس قمی.
*در اکثر کتب تاریخی در شرح حال حضرت علی(ع) می‌توانید این موارد را بیابید.
{{پایان مطالعه بیشتر}}


۴. كتاب تحفه الاحباب شيخ عباس قمي كه به آن اشاره شد هم در اين زمينه مفيد است.
۵.در اكثر كتب تاريخي در شرح حال حضرت علي(ع) مي توانيد اين موارد را بيابيد.
{{پایان مطالعه بیشتر}}
==منابع==
==منابع==
<references />
{{پانویس|۲}}
 
{{شاخه
| شاخه اصلی = کلام
| شاخه فرعی۱ = امامت
| شاخه فرعی۲ = امامت خاصه
| شاخه فرعی۳ =امام علی(ع)
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =  
  | شناسه = شد
  | تیترها =  
  | تیترها = شد
  | ویرایش =  
  | ویرایش = شد
  | لینک‌دهی =  
  | لینک‌دهی =
  | ناوبری =  
  | ناوبری =
  | نمایه =  
  | نمایه = شد
  | تغییر مسیر =  
  | تغییر مسیر =شد
  | بازبینی =  
| ارجاعات =
  | تکمیل =  
| بازبینی نویسنده = 
  | اولویت =  
  | بازبینی =
  | کیفیت =  
  | تکمیل =
  | اولویت = ب
  | کیفیت = ب
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
[[رده:امام علی(ع) و خلفا]]
<references />

نسخهٔ کنونی تا ‏۸ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۴۷


سؤال

با وجود غصب خلافت و حمله به منزل امام علی(ع) و خشم حضرت زهرا(س)؛ چرا امام علی(ع) نام غاصبان را بر فرزندانش گذاشت؟

درگاه‌ها
درگاه غدیر.png


امام علی(ع) فرزندانی با نام‌های ابوبکر، عمر، و عثمان داشته‌اند. این نام‌ها در آن زمان و قبل از آن در میان عرب‌ها رواج داشته است. در میان شیعیان این نام‌ها و نام‌هایی مانند معاویه، یزید، و عبیدالله وجود داشته است. امام علی(ع) برای آن که تصور نشود نام فرزندشان را به نام عثمان بن عفان (خلیفه سوم) نام‌گذاری کرده‌اند، فرموده‌اند: «من نام فرزندم را عثمان گذاشتم به نام برادرم عثمان بن مظعون [از اصحاب پیامبر(ص)].»

هم‌نامی فرزندان امام علی(ع) با سه خلیفه اول اهل سنت

در این که حضرت علی(ع) فرزندانی به نام عمر و ابوبکر و عثمان داشته‌اند اختلافی نیست. به چند نمونه از آنها اشاره می‌شود:

ابن اثیر در کتاب الکامل فی التاریخ در ذکر نسب و فرزندان و همسران حضرت علی(ع) می‌نویسد: همسران حضرت عبارت بودند از:

  1. فاطمه که از او پنج فرزند به دنیا آورده است: بنام حسن، حسین، زینب، ام کلثوم و محسن.
  2. ام البنین که فرزندان او عبارتند از: عباس، جعفر، عبدالله و عثمان که همگی در کربلا به شهادت رسیدند.
  3. لیلی دختر مسعود بن خالد که فرزندان او عبارتند از عبیدالله و ابوبکر.
  4. صهباء دختر ربیعه که عمر و رقیه را به صورت دوقلو به دنیا آورده است.[۱]

در میان علماء و بزرگان شیعه هم در اصل این مطلب که حضرت فرزندانی بدان نامها داشته است اختلافی دیده نمی‌شود. شیخ مفید در الارشاد می‌نویسد: یادگارهای حضرت علی(ع) از دختر و پسر بیست و هفت نفرند که عبارتند از:

  1. حسن، حسین، زینب، ام کلثوم که از حضرت زهرا(س) هستند.
  2. محمد که کنیه اش ابوالقاسم است مشهور به محمد حنفیّه.
  3. عمر و رقیه که دوقلو بوده‌اند مادرشان ام حبیب بوده است.
  4. عباس ـ عثمان ـ جعفر و عبدالله که از ام البنین متولد شده‌اند و در کربلا به شهادت رسیدند.
  5. محمد اصغر که کنیه اش ابوبکر است و عبیدالله که نام مادرشان لیلی است و در کربلا شهید شدند و بعد فرزندان دیگر حضرت را هم نقل می‌کند.[۲]

مرحوم شیخ عباس قمی هم در کتاب شریف منتهی الامال تقریباً عین مطالب شیخ مفید را ذکر می‌کند و در آخر بحث می‌افزاید که برخی تعداد فرزندان حضرت علی(ع) را هجده پسر و هجده دختر دانسته‌اند که نام برخی از آنان چنین است: عبدالله، عون، عثمان اصغر، عمر اصغر، ام کلثوم صغری و… گفته شده است که عمر آخرین فرزند حضرت علی(ع) بوده است که متولد شده است.[۳]

پس تردیدی وجود ندارد که امام علی(ع) فرزندانی به نام‌های خلفاء سه‌گانه داشته‌اند.

رواج این نام‌ها

حال این سؤال مطرح می‌شود که علت این نامگذاری چه بوده است آیا به خاطر محبت و احترام نسبت به خلفاء بوده است یا علت دیگری داشته است؟

در پاسخ این سؤال باید بگوئیم که این اسامی در آن زمان رایج بوده است و بر خلاف امروز که این اسامی حساسیت برانگیز و نشان دهنده نوع مذهب و تفکر افراد است در آن زمان‌ها و تا قرن‌ها پس از آن این اسامی در میان عرب‌ها و حتی شیعیان رواج داشته است. شاهد مطلب ما کتاب‌های الاصابه، الاستیعاب و اُسد الغابه است که بزرگان اهل سنت اسماء صحابه را ذکر کرده‌اند که در میان آنها حدود بیست صحابی بنام عمر و سی صحابی به نام عثمان را نام می‌برند و این در حالی است که این کتاب‌ها جامع اسماء تمام صحابه هم نبوده است.

همچنین اگر به کتب رجالی شیعه از جمله معجم رجال الحدیث مراجعه کنیم، این اسامی را در میان شیعیان و حتی یاران نزدیک ائمه(ع) به صورت فراوان می‌بینیم و علت این است که نام خلفاء یا هر فرد ناصالحی عیبی برای آن اسم محسوب نمی‌شود. مثلا کسی امروز بگوید من نام پسرم را محمد رضا نمی‌گذارم چون اسم شاه بوده است! لذا شیعیان از اسامی خلفاء و حتی اسم‌هایی مانند معاویه، یزید، و عبیدالله هم احترازی نداشتند و در تاریخ نام آنان ثبت شده است که به چند نمونه از آنها اشاره می‌شود.

  • عثمان بن عمران، که از اصحاب امام صادق(ع) بود و حضرت در مورد او فرمود: خدا تو را با ما در دنیا و آخرت قرار دهد.[۴]
  • عثمان بن سعید عمری معروف به زیات اسدی که از یازده سالگی در خدمت امام جواد(ع) بود و از طرف امام حسن عسکری(ع) وکالت داشته است و حضرت مهدی(عج) هم او را تأیید فرموده و به عنوان اولین نائب خاص خود در غیبت صغری معرفی نمود.[۵]
  • عمر بن یزید کوفی که امام صادق(ع) در مورد او فرمود: و الله تو از ما اهل بیت هستی.[۶]
  • معاویه بن وهب که از یاران حضرت صادق(ع) و مورد وثوق او بوده است.[۷]
  • معاویه بن عمار که مورد وثوق امام ششم و هفتم بوده است.[۸]

موضع امام علی(ع) نسبت به خلفا

هیچ دلیلی نداریم که هم نام بودن فرزندان امام علی(ع) با خلفاء به خاطر محبت و احترام نسبت به خلفاء بوده باشد. بلکه بیزاری امام علی(ع) نسبت به خلفاء آن قدر روشن است که نمی‌توان آن را انکار نمود. معاویه در جنگ صفین در یکی از مکاتبات خود به حضرت علی(ع) چنین نوشت: «به من خبر رسیده که تو برای ابوبکر و عمر و عثمان طلب رحمت می‌کنی و این از دو وجه خارج نیست یا تقیه می‌کنی و می‌ترسی که اگر از خلفاء بیزاری بجویی مردم از دور تو پراکنده شوند یا اینکه دروغ می‌گویی. از بعض خواص و نزدیکان تو به من خبر رسیده است که در خلوت با شیعیان خود می‌گویی من نام سه پسرم را به نام ابوبکر و عمر و عثمان گذاردم هر وقت که از بهر ایشان طلب رحمت می‌کنم بدانید که منظور من فرزندان خودم هستند نه خلفاء گمراه و ظالم.»[۹]

و نیز برای رفع این توهم از حضرت علی(ع) نقل شده است که فرمود: «من نام فرزندم را عثمان گذاشتم به نام برادرم عثمان بن مظعون.»[۱۰]


مطالعه بیشتر

  • علی کیست، فضل الله کمپانی، ص۴۰۳، نشر دارالکتب الاسلامیه، تهران، چ ۱۸، سال ۷۶.
  • امام علی(ع) من المهد الی اللحد، سید محمد کاظم قزوینی، ص۲۳۴، چ دوم، ۱۴۱۳ قمری، نشر مؤسسه نور، بیروت.
  • مناقب امیر المومنین علی بن ابی طالب(ع)، محب الدین طبری، نشر دارالکوثر دمشق، فصل ۱۲، ص۲۹۹ به بعد، چ دوم، ۱۴۲۰ هـ.ق.
  • تحفه الاحباب، شیخ عباس قمی.
  • در اکثر کتب تاریخی در شرح حال حضرت علی(ع) می‌توانید این موارد را بیابید.


منابع

  1. ابن اثیر، الکامل، ج۳، ص۲۹۶.
  2. نگاه کنید به شیخ مفید، الارشاد، ترجمه محمد باقر ساعدی، ج۱، باب ۴، ص۳۴۲، چ سوم، ۱۳۷۶، نشر اسلامیه تهران.
  3. شیخ عباس قمی، منتهی الامال، ج۱، فصل ۶، ص۳۵۱، نشر: هجرت، چ مکرر، ۱۳۷۷.
  4. رجال شیخ طوسی، باب العین، ص۲۵۹.
  5. سید محمد کاظم قزوینی، امام مهدی از ولادت تا ظهور، ص۲۶۸، نشر الهادی، چ اول، ۱۳۷۶.
  6. تحفه الاحباب، ص۴۳۰.
  7. تحفه الاحباب، ص۵۱۰.
  8. تحفه الاحباب، ص۵۰۹.
  9. تحفه الاحباب، ص۳۵۸.
  10. محمد رضا عبدالامیر انصاری، ام البنین نماد از خود گذشتگی، ص۲۸، نشر آستان قدس رضوی، ترجمه موسی دانش، ص۲۸. چ اول، ۱۳۷۵، و تحفه الاحباب، ص۳۰۳، و مقاتل الطالبین، ص۵۵.