اعتبار نامه ۳۱ نهج‌البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها
Nazarzadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '|شاخه فرعی' به '| شاخه فرعی') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
نامهٔ امام علی(ع) به امام حسن(ع) در نهج البلاغه، نامهٔ ۳۱، مطابق چه سندی این نامه خطاب به امام حسن(ع) است و آیا سند آن معتبر است؟ | |||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
نامهٔ ۳۱ [[نهج‌البلاغه|نهج البلاغه]] از [[امام علی(ع)]] خطاب به فرزند بزرگش [[امام حسن(ع)]] از نامه‌های مشهور و معروف است. اکثر محدثان، که خطبه‌ها ونامه‌های ایشان را جمع‌آوری کرده‌اند، با ذکر سند آن را در تألیفات خود آورده‌اند. برخی از آنان قبل از جمع‌آوری نهج البلاغه توسط سید رضی (۳۵۹-۴۰۶ق) آن را در منابع خود ذکر کرده‌اند. همچنین، برخی خطبه‌ها و نامه‌های نهج البلاغه از طریق امامان معصوم(ع) بعدی نقل شده و بزرگان حدیثی [[شیعه]] آنها را در کتاب‌های خود ذکر نموده‌اند. پیش از سید رضی، برخی دیگر از محدثان تمام یا قسمت‌هایی از این نامه را در آثارشان آورده‌اند؛ از جمله: | |||
* [[محمد بن یعقوب کلینی]]، | * [[محمد بن یعقوب کلینی]] (درگذشتهٔ ۳۲۸ق) در کتاب رسائل<ref>دشتی، محمد، روش‌های تحقیق در اسناد و مدارک نهج‌البلاغه، نشر امام علی(ع)، ۱۳۶۸ش، ص۲۱۸–۲۱۹.</ref> و همچنین در کتاب [[کتاب کافی|فروع کافی]]؛<ref>الکلینی، محمد بن یعقوب، الفروع من الکافی، تحقیق علی‌اكبر الغفاری، طهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۳۳۸.</ref> | ||
* حسن بن عبدالله بن سعید (درگذشتهٔ ۳۸۲ق)، در کتاب الزواجر و المواعظ؛<ref>دشتی، روش‌های تحقیق در اسناد و مدارک نهج‌البلاغه، ص۲۱۸–۲۱۹.</ref> | |||
۳. ابن عبدربه، متوفای ۳۲۸ ه.ق، در کتاب عقد الفرید، ج۳، ص۱۵۵ و ۱۵۶؛ | ۳. ابن عبدربه، متوفای ۳۲۸ ه.ق، در کتاب عقد الفرید، ج۳، ص۱۵۵ و ۱۵۶؛ | ||
نسخهٔ ۶ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۰۴
نامهٔ امام علی(ع) به امام حسن(ع) در نهج البلاغه، نامهٔ ۳۱، مطابق چه سندی این نامه خطاب به امام حسن(ع) است و آیا سند آن معتبر است؟
نامهٔ ۳۱ نهج البلاغه از امام علی(ع) خطاب به فرزند بزرگش امام حسن(ع) از نامه‌های مشهور و معروف است. اکثر محدثان، که خطبه‌ها ونامه‌های ایشان را جمع‌آوری کرده‌اند، با ذکر سند آن را در تألیفات خود آورده‌اند. برخی از آنان قبل از جمع‌آوری نهج البلاغه توسط سید رضی (۳۵۹-۴۰۶ق) آن را در منابع خود ذکر کرده‌اند. همچنین، برخی خطبه‌ها و نامه‌های نهج البلاغه از طریق امامان معصوم(ع) بعدی نقل شده و بزرگان حدیثی شیعه آنها را در کتاب‌های خود ذکر نموده‌اند. پیش از سید رضی، برخی دیگر از محدثان تمام یا قسمت‌هایی از این نامه را در آثارشان آورده‌اند؛ از جمله:
- محمد بن یعقوب کلینی (درگذشتهٔ ۳۲۸ق) در کتاب رسائل[۱] و همچنین در کتاب فروع کافی؛[۲]
- حسن بن عبدالله بن سعید (درگذشتهٔ ۳۸۲ق)، در کتاب الزواجر و المواعظ؛[۳]
۳. ابن عبدربه، متوفای ۳۲۸ ه.ق، در کتاب عقد الفرید، ج۳، ص۱۵۵ و ۱۵۶؛
۴. ابن شعبه حرّانی، متوفای ۳۸۰ ه.ق، در کتاب تحف العقول، ص۵۲، ۹۴؛
۵. شیخ صدوق در کتاب من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۳۷۵–۳۸۰.
کلینی دو روایت درباره این نامه در کتاب کافی، ج۵، ص۳۳۸، ذکر کرده است. در کافی چنین بیان شده که یکی را امام علی(ع) به فرزندشان امام حسن(ع) و دیگری را به فرزند دیگرشان محمد بن حنفیه نوشته‌اند که مضمون آنها با اندکی تفاوت یکی است. شیخ صدوق در کتاب من لایحضره الفقیه نامه دوم را نقل کرده است.
علمای متاخر نیز در تألیفات خود خطبه‌ها و نامه‌های ایشان را جمع‌آوری کرده‌اند و به این نکته اشاره نموده‌اند.[۴] محمد دشتی در کتاب «روش‌های تحقیق در اسناد و مدارک نهج‌البلاغه» سه منبعی که نامه دوم را ذکر کرده‌اند آورده است.[۵]
در نتیجه اسناد و مدارک معتبر تاریخی چنین نشان می‌دهد که این نامه خطاب به امام حسن(ع) است. شارحان نهج‌البلاغه نیز به اتفاق مخاطب نامه ۳۱ نهج‌البلاغه را امام حسن(ع) دانسته‌اند. محتوای نامه عبارت است از نصایحی که امام خطاب به امام حسن(ع) و سایر فرزندان و نسل‌های بعدی نوشته است.
مطالعه بیشتر
- نهج البلاغه، چاپ جامعه مدرسین با اسناد و مدارک.
منابع
- ↑ دشتی، محمد، روش‌های تحقیق در اسناد و مدارک نهج‌البلاغه، نشر امام علی(ع)، ۱۳۶۸ش، ص۲۱۸–۲۱۹.
- ↑ الکلینی، محمد بن یعقوب، الفروع من الکافی، تحقیق علی‌اكبر الغفاری، طهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۳۳۸.
- ↑ دشتی، روش‌های تحقیق در اسناد و مدارک نهج‌البلاغه، ص۲۱۸–۲۱۹.
- ↑ محدث بحرانی، شرح نهج‌البلاغه، ج۵، ص۲۰.
- ↑ ر. ک. السید عبدالزهراء الحسینی الخطیب، مصادر نهج‌البلاغه و اسانیده، بیروت، منشورات مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۳۹۵ق ـ۱۹۷۵م، ج۳، ص۳۰۷–۳۱۲؛ عبدالله نعمه، مصادر نهج‌البلاغه، ۱۳۹۲ق ـ ۱۹۷۲م، ص۲۳۸–۲۴۰؛ دشتی، محمد، روش‌های تحقیق در اسناد و مدارک نهج‌البلاغه، نشر امام علی(ع)، چاپ اول، ۱۳۶۸ش، ص۲۱۸–۲۱۹.