مرقد بی‌بی شهربانو در شهر ری: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۲ اکتبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۹:۱۷

سؤال

آیا قبر بی‌بی شهربانو در نزدیکی شهر ری وجود دارد؟

مرقد بی‌بی شهربانو

قبری در نزدیکی شهر ری واقع است که به بی‌بی شهربانو مادر امام حسین(ع) منسوب است، اما محققان این مسئله را نادرست دانسته‌اند. دکتر کریمان در کتاب «ری باستان»، با ذکر دلایل و شواهدی، انتساب این محل به بی‌بی شهربانو را با شک و تردید مواجه ساخته است.

انتساب این مکان به بی‌بی شهربانو در کتاب‌های تاریخ و رجال ذکر نشده است.^[۱]هم‌چنین در منابع معتبر، مطلبی نیست که بی‌بی شهربانو در شهر ری درگذشته و در آن‌جا مدفون گردیده است. در مقابل شیخ صدوق در کتاب «عیون اخبار الرضا» به درگذشت مادر امام زین العابدین(ع) در هنگام زاییدن، تصریح کرده است.

مرقد بی‌بی شهربانو

در کتاب «النقض» که شامل اماکن مقدس شهر ری است، نامی از بی‌بی شهربانو نشده است.

حاج محمد باقر نگارندهٔ «جنه النعیم» که کتاب خود را به تحقیق در مورد حضرت عبدالعظیم اختصاص داده و به مناسبت از شخصیت‌های مذهبی مدفون، سخن گفته، از محل دفن بی‌بی شهربانو در این شهر یادی نکرده است.^[۲]

نویسندهٔ کتاب «ری باستان»، با توجه به قرائن و شواهد، چنین نتیجه‌گیری می‌کند:

«

«این محل دخمه‌ای از بزرگان زرتشتی بوده است، و برای آن‌که مسلمانان آن‌جا را خراب نکنند، آن را به عروس ایرانی خاندان نبوت نسبت داده‌اند و به بنای آن درافزودند. وجود دخمهٔ گبرها در آن نزدیکی ـ در شمال ـ مؤید این نظر است.»^[۳]

»

نویسنده کتاب ناسخ التواریخ شاهد دیگری بر امکان نداشتن انتساب این مکان به بی‌بی شهربانو، نقل کرده است. وی داستان یکی از سادات را بیان می‌کند که با خواندن نوشتهٔ مبهم روی صندوق مقبره، به این نتیجه رسیده که مقبره یاد شده، آرامگاه یکی از دختران ارباب و اشراف آن منطقه به‌نام شهربانو بوده است.^[۴]

علاوه بر این، فرار بی‌بی شهربانو از کربلا و آمدن وی به ایران را افسانه دانسته‌اند.

منابع

↑ ری باستان، ج۱، ص۴۰۳چاپ دوم، تهران، انتشارات دانشگاه ملی، ۱۳۴۵ ش.
↑ ری باستان، ج۱، ص۴۱۲.
↑ ری باستان، ج۱، ص۴۱۴–۴۱۵.
↑ ناسخ التواریخ، عباسقلی خان سپهر، تصحیح محمد باقر بهبودی، ج۸ حضرت سجاد(ع)، ص۳۷–۳۸، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۶۴ ش.

[1] ری باستان، ج۱، ص۴۰۳چاپ دوم، تهران، انتشارات دانشگاه ملی، ۱۳۴۵ ش.

[2] ری باستان، ج۱، ص۴۱۲.

[3] ری باستان، ج۱، ص۴۱۴–۴۱۵.

[4] ناسخ التواریخ، عباسقلی خان سپهر، تصحیح محمد باقر بهبودی، ج۸ حضرت سجاد(ع)، ص۳۷–۳۸، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۶۴ ش.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

@@ خط ۱۴: / خط ۱۴: @@
 نویسندهٔ کتاب «ری باستان»، با توجه به قرائن و شواهد، چنین نتیجه‌گیری می‌کند:
-{{نقل قول|
+{{نقل قول|«این محل دخمه‌ای از بزرگان زرتشتی بوده است، و برای آن‌که مسلمانان آن‌جا را خراب نکنند، آن را به عروس ایرانی خاندان نبوت نسبت داده‌اند و به بنای آن درافزودند. وجود دخمهٔ گبرها در آن نزدیکی ـ در شمال ـ مؤید این نظر است.»<ref>ری باستان، ج۱، ص۴۱۴–۴۱۵.</ref>}}
-«چون در تاریخ حوادث ری، تا آن‌جا که عرصهٔ تتبع بر نگارنده فراخ بود، نام بانویی بدین صورت مشهود نیفتاده تا احتمال خلط اسم برود؛ از این رو شاید بتوان گفت که این محل دخمه‌ای از بزرگان زرتشتی بوده است، و برای آن‌که مسلمانان آن‌جا را خراب نکنند، آن را به عروس ایرانی خاندان نبوت نسبت داده‌اند و به بنای آن درافزودند. وجود دخمهٔ گبرها در آن نزدیکی ـ در شمال ـ مؤید این نظر است … و این محل، دخمهٔ فرزندان یزدگرد دهم (هرمز و خاندان وی) بوده که در ری به دست فیروز کشته شده‌اند و برای محفوظ ماندن، آن را به فرزند یزدگرد سوم نسبت داده‌اند.»<ref>ری باستان، ج۱، ص۴۱۴–۴۱۵.</ref>}}
-گذشته از مطالب یاد شده، مؤلف ناسخ التواریخ شاهد دیگری را برای عدم امکان انتساب این مکان به بی‌بی شهربانو، آورده است. وی داستانی را به نقل از یکی از سادات بیان می‌کند که وی با خواندن نوشتهٔ مبهم روی صندوق مقبره، به این نتیجه رسیده که مقبره یاد شده، آرامگاه یکی از دختران ارباب و اشراف آن منطقه بنام شهربانو بوده است.<ref>ناسخ التواریخ، عباسقلی خان سپهر، تصحیح محمد باقر بهبودی، ج۸ حضرت سجاد(ع)، ص۳۷–۳۸، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۶۴ ش.</ref>
+نویسنده کتاب ناسخ التواریخ شاهد دیگری بر امکان نداشتن انتساب این مکان به بی‌بی شهربانو، نقل کرده است. وی داستان یکی از سادات را بیان می‌کند که با خواندن نوشتهٔ مبهم روی صندوق مقبره، به این نتیجه رسیده که مقبره یاد شده، آرامگاه یکی از دختران ارباب و اشراف آن منطقه به‌نام شهربانو بوده است.<ref>ناسخ التواریخ، عباسقلی خان سپهر، تصحیح محمد باقر بهبودی، ج۸ حضرت سجاد(ع)، ص۳۷–۳۸، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۶۴ ش.</ref>
-بنابراین، با توجه به شواهدی که بیان شد، نمی‌توان ادعا کرد که مکان یاد شده، قبر بی‌بی شهربانو مادر امام سجاد(ع) است؛ البته همه این مسائل در صورتی است که افسانه فرار بی‌بی شهربانو از کربلا و آمدن وی به ایران را بپذیریم و حتی قبل از این بپذیریم که مادر امام سجاد(ع) نامش شهربانو بوده است؛ اما چنان‌که در پاسخ پرسش‌های پیشین نیز نگاشتیم، این که نام مادر امام سجاد(ع) شهربانو و دختر یزدگرد سوم، باشد سخت مورد تردید محققان معاصر است؛ چنان‌که گزارش صحیح دربارهٔ زمان وفات مادر امام سجاد(ع) آن است که وی در مرض زایمان رحلت کرده و مسؤولیت تربیت امام سجاد(ع) بر عهدهٔ یکی از کنیزان امام حسین(ع) بوده است. در این زمینه به پاسخ‌های سؤالات مطرح شده در این باره مراجعه شود.
+علاوه بر این، فرار بی‌بی شهربانو از کربلا و آمدن وی به ایران را افسانه دانسته‌اند.
 ==منابع==