خود تربیتی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
(جایگزینی متن - ' | ارجاعات =' به ' | ارجاعات = | بازبینی نویسنده = ') |
||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
| تغییر مسیر = | | تغییر مسیر = | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| بازبینی نویسنده = | |||
| بازبینی = | | بازبینی = | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
نسخهٔ ۷ مارس ۲۰۲۱، ساعت ۱۴:۱۷
سؤال
شیوه «خود تربیتی» و مراحل آن چیست؟
خود تربیتی، شیوه‌ای تربیتی است که در آن فرد با هوشیاری و مراقبت نسبت به ارزش‌های اخلاقی، تلاش می‌کند رفتارهای غیراخلاقی از او سر نزده و ویژگی‌های خوب او از میان نرود.
این شیوه دارای سه مرحله است که طی آن فرد به رفتارهای جزئی خود دقت کرده، با الگوهای ایده‌آل مقایسه کرده، برای رفتارهای خوب پاداش و برای رفتارهای بد مجازات در نظر می‌گیرد.
تعریف
«خود تربیتی» یکی از روش‌های تربیت اخلاقی در اسلام است، که به آن «خود کنترلی» یا «نظارت بر خود» نیز گفته می‌شود.[۱] مراد آن است که فرد با هوشیاری و مراقبت نسبت به ارزش‌های اخلاقی، تلاش کند رفتارهای غیراخلاقی از او سر نزده و باعث از میان رفتن ویژگی‌های خوب خود نشود.
مراحل
برای خود کنترلی، سه مرحله گفته شده است:
- مشاهده خود: فرد در این مرحله، به ثبت و ضبط رفتارهای خود به صورت جزئی می‌پردازد.
- خودسنجی: در مرحله خودسنجی، رفتارهای فرد با الگوهای ایده‌آل مقایسه و ارزیابی می‌شود.
- خود تقویتی: در این مرحله، به رفتارهایی که هدف را نزدیک‌تر می‌کند پاداش داده می‌شود؛ و رفتارهای بد، با تنبیه کنترل می‌شوند. بدین ترتیب، فرد با استفاده از پیامدهای رفتاری (پاداش و تنبیه) یک نظارت و مراقبت دائمی بر خود، به عمل می‌آورد.
شیوه‌ها
برای خود تربیتی، شیوه‌هایی گفته شده که برخی از آنها چنین‌اند:
- تضییق و تسهیل شرایط و وسایل، مانند اینکه فرد ولخرج، پول کمتری در جیبش بگذارد؛
- محرومیت؛
- تسلط بر شرایط عاطفی؛
- استفاده از محرک رنج آور، مانند استفاده از ساعت زنگ دار؛
- مشغول شدن به کار دیگر.[۲]
جستارهای وابسته
مطالعه بیشتر
- دیلمی، احمد و آذربایجانی، مسعود، اخلاق اسلامی، قم، نشر معارف.
- حسینی، داود، جایگاه تشویق و تنبیه در اسلام، قم، مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما.