وجوب نماز قضا در قرآن

سؤال

آیا در قرآن، به صراحت، وجوب نماز قضا ذکر شده است؟

قرآن تصریحی بر وجوب نماز قضاء ندارد. وجوب آن از برخی آیات قرآنی و روایات ائمهٔ اطهار(ع) استنباط شده است. برای نمونه به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

  • مفسران از آیهٔ ﴿وَ اذْکُرْ رَبَّکَ إِذا نَسیت‏؛ و چون فراموش کردی پروردگارت را یاد کن.(کهف:۲۴) بر وجوب قضای نماز استدلال کرده‌اند. برای نمونه، قطب الدین رواندی این آیه را مبین این امر دانسته که هرگاه یاد و ذکر پروردگار فراموش شد نباید بی‌تفاوت رفتار کرد، بلکه در زمان یادآوری باید خداوند یاد شود. فراموشی ذکر کنایه از نمازی است که قضا شده و باید دوباره در وقت دیگری اقامه شود.[۱]
  • خداوند در سورهٔ فرقان فرموده: ﴿وَهُوَ الَّذِی جَعَلَ اللَّیْلَ وَالنَّهَارَ خِلْفَه لِّمَنْ أَرَادَ أَن یَذَّکرَ؛ و او همان کسی است که شب و روز را جانشین یکدیگر قرارداد برای کسی که بخواهد متذکر شود.(فرقان:۶۲) برخی مفسران براساس این آیه استنباط کرده‌اند که روز و شب جانشین یکدیگرند؛ کسانی که واجبی از آنان فوت شده است، در زمان دیگر، باید قضاء عمل واجب را به‌جا آورند.[۲] عنبسه العابد از امام صادق(ع) در مورد این آیه سؤال کرد؛ امام(ع) فرمود: «یعنی، قضاء نمازهایی که شب از تو فوت شده را در روز به‌جا بیاوری و قضاء نمازهایی که روز از تو فوت شده را در شب به‌جا بیاوری.»[۳]

واجب بودن قضای نمازهای خوانده نشده در روایات اهل بیت به صراحت آمده است. شیخ حر عاملی در کتاب وسائل الشیعه باب مستقلی با عنوان «ابواب قضاء الصلوات؛ باب‌های قضای نمازها» دارد [۴] که بیش از صد روایت در وجوب قضای نماز از کتاب‌های معتبر جمع‌آوری کرده است.‏

منابع

  1. راوندی، قطب‌الدین، فقه القرآن، قم، انتشارات کتابخانهٔ آیت‌الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۵ ق، ج ۱، ص ۱۲۳.
  2. کاشانی، تفسیر منهج الصادقین فی إلزام المخالفین، ۱۳۳۶ش، ج۶، ص۳۸.
  3. طوسى، محمد بن الحسن، تهذيب الأحكام، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۷۵.
  4. حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشيعه، قم، موسسه آل بیت، چاپ اول، ۱۴۰۹ق، ج۸، ص۲۵۳.