پرهیز از ظن و گمان در قرآن

سؤال

سفارش قرآن درباره پرهیز از ظن و گمان چیست؟

در باب پرهیز از ظنّ نیز آیاتی وجود دارد. آیات مورد نظر عبارتنداز: فتح آیه ۶ و ۱۲؛ نجم / ۲۸؛ آل عمران / ۱۵۴.

ـ «ای کسانی که ایمان آورده‌اید! از بسیاری از گمان‌ها بپرهیزید، چرا که بعضی از گمان‌ها گناه است.

ـ «... و اگر از بهتر کسانی که در روی زمین هستند اطاعت کنی، تو را از راه خدا گمراه می‌کنند زیرا آن‌ها تنها از گمان پیروی می‌نمایند و تخمین و حدس می‌زنند».

﴿وَمَا لَهُمْ بِهِ مِنْ عِلْمٍ ۖ إِنْ يَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ ۖ وَإِنَّ الظَّنَّ لَا يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئًا؛ ايشان را به اين [كار] معرفتى نيست. جز گمان [خود] را پيروى نمى‌كنند، و در واقع، گمان در [وصول به‌] حقيقت هيچ سودى نمى‌رساند.﴾(نجم:۲۸)

علم و غیر علم

ظن در قرآن هم به معنای علم و یقین آمده است و هم به معنای وهم و پندار بیهوده.

اجتناب از غیر علم

... آیه ۷۸ بقره. قرآن از بزرگترین لغزشگاه های بشر را این می داند که گمان را جای یقین بداند. آیه ۲۳ فصلت.

پیامبر: از گمان بپرهیزید زیرا گمان دروغ ترین دروغ هاست.

ظن به معنای علم هم آمده است. آیه ۲۴ ص. آیه ۳۹ قصص.

سوء ظن

...

گمان بد به خداوند. (نسبت بد به خداوند)

مطالعه بیشتر

تفسیر نمونه، آیت الله ناصر مکارم شیرازی، جلدهای ۱۲، ۲۲ و ۲۶.