مراد از ضعیف بودن بنده در دعای کمیل

از ویکی پاسخ
سؤال

امام علی(ع) در دعای کمیل می‌فرماید: «أَنَا عَبْدُکَ الضَّعِیفُ» منظور از ضعیف بودن چیست؟ آیا منظور این است که انسان ضعیف‌النفس است و اگر گناهی انجام دهد خدا چون می‌داند او ضعیف است، او را می‌بخشد؟

تعبیر «أَنَا عَبْدُکَ الضَّعِیفُ» در دعای کمیل توسط امام علی(ع)‌ را در اشاره به آیه ﴿وَخُلِقَ الْإِنْسَانُ ضَعِيفًا؛ انسان ضعیف خلق شده‌ است(نساء:۲۸) دانسته‌اند. انسان ضعیف است زیرا هوای نفس در انسان وجود دارد و انسان همیشه با خواسته‌های آن در ستیز است.[۱] امام علی(ع) در این دعا مراتب ناتوانی خود را در کنار مقام بندگی ابراز می‌کند: «أَنَا عَبْدُکَ». این مقام بندگی، مرتبه‌ای است بزرگ که کسی به آن مقام نمی‌رسد مگر آن که دارای قلب سلیم باشد و خود را در هر حال در مرتبه رضا و تسلیم قرار دهد.

مقصود از ضعیف بودن انسان، این است او در مقابل خواهش‌های نفسانی و شهوات، ضعیف و ناتوان است. و امام(ع) در این فراز از دعای کمیل با اظهار به مقام عبودیت و با اطمینان به مرتبه بندگی خود، ابراز ضعف و ناتوانی کرده و شدت نیازمندی خود به خداوند را اشاره کرده‌ است.

امام سجاد(ع) در دعای ابو حمزه ثمالی می‌فرماید: «اِلي مَنْ يذْهَبُ الْعَبْدُ اِلاّ اِلي مَوْلاهُ؛ کجا برود بنده غیر از در خانه آقای خود.» سپس امام(ع) بلافاصله متوجه این امر شده که شاید در مقام بندگی قصوری حاصل شده باشد، به دنبال گفتارش می‌فرماید: «وَ اِلي مَنْ يلْتَجِئُ الْمَخْلوُِق اِلاّ اِلي خالِقِهِ؛ و به کجا پناه برد مخلوق، جز به درگاه خالق خود»[۲]

منابع

  1. علامه طباطبائی، محمد حسین، تفسیر المیزان، ترجمه صالحی کرمانی، بنیاد علمی و فکری علامه طباطبائی، ج۴، ص۴۳۳.
  2. طوسى، محمد بن الحسن‏، مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد، بیروت، مؤسسة فقه الشيعة، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۵۹۰.