متبرک شدن به اماکن متبرکه در قرآن

سؤال

متبرک کردن خود به اماکن متبرکه، در کدام سوره قرآن آمده است؟

تبرک جستن به آثار اولیای خداوند در چند جای قرآن ذکر شده است؛ همچون تبرک جستن حضرت یعقوب(ع) به پیراهن حضرت یوسف(ع)، یا مصلی قرار دادن مقام ابراهیم(ع) یا مسجد شدن محل اصحاب کهف.

تبرک جستن در آیات

  • تبرک حضرت یعقوب(ع) به پیراهن حضرت یوسف(ع) و شفا گرفتن از آن: هنگامی که حضرت یوسف، خود را به برادران خویش معرفی کرد و از خطای آنان درگذشت، فرمود: ﴿اذْهَبُوا بِقَميصي‏ هذا فَأَلْقُوهُ عَلى‏ وَجْهِ أَبي‏ يَأْتِ بَصيراً وَ أْتُوني‏ بِأَهْلِكُمْ أَجْمَعينَ؛ این پیراهن مرا با خود ببرید و بر صورت پدرم یعقوب(ع) افکنید تا دیدگانش بینا گردد و همه کسان خود را نزد من آورید(یوسف:۹۳) و در آیه بعد آمده است: ﴿فَلَمَّا أَنْ جاءَ الْبَشيرُ أَلْقاهُ عَلى‏ وَجْهِهِ فَارْتَدَّ بَصيراً؛ آن‌گاه که مژده دهنده آن پیراهن را بر رخسار او افکند، بینایی وی بازگشت.(یوسف:۹۶) این سخن، گواه روشنی بر تبرک جستن حضرت یعقوب(ع) به پیراهن حضرت یوسف(ع) می‌باشد.
  • تبرک به مقام حضرت ابراهیم(ع): در داستان بنا کردن خانه خدا، توسط حضرت ابراهیم(ع) آمده است: ﴿وَ إِذْ جَعَلْنَا الْبَيْتَ مَثابَةً لِلنَّاسِ وَ أَمْناً وَ اتَّخِذُوا مِنْ مَقامِ إِبْراهيمَ مُصَلًّى؛ و به‌خاطر بیاور هنگامی را که خانه کعبه را محل بازگشت و مرکز امن و امان برای مردم قرار دادیم از مقام ابراهیم نمازگاهی برای خود انتخاب کنید.(بقره:۱۲۵) مقام ابراهیم به اتفاق همه مسلمانان مورد احترام و تکریم است و همان قطعه سنگی است که ابراهیم خلیل الرحمن(ع) هنگام ساختن خانه خدا (کعبه)، روی آن قرار گرفت و اثر پایش روی آن ماند.[۱] حاجیان بعد از انجام طواف به پشت مقام ابراهیم می‌روند و نماز طواف به‌جا می‌آورند.[۲]
  • تبرک به قبور اصحاب کهف با ساختن مسجد: بعد از آن که جریان زنده شدن اصحاب کهف به گوش مردم رسید و برای دیدن آن‌ها به غار آمدند، دیدند که آنان چشم از جهان فرو بسته‌اند و جسدهای آن‌ها در غار مانده است. در این میان نزاع و کشمکش بین دو گروه مؤمنان و مخالفان درگرفت. مخالفان سعی داشتند که مسئله خواب و بیداری اصحاب کهف به دست فراموشی سپرده شود و مؤمنان پافشاری می‌کردند که این داستان هرگز فراموش نشود و لذا گفتند: ﴿ْ قالَ الَّذينَ غَلَبُوا عَلى‏ أَمْرِهِمْ لَنَتَّخِذَنَّ عَلَيْهِمْ مَسْجِداً؛ کسانی که بر کارشان غلبه یافتند گفتند: حتما بر ایشان معبدی بنا خواهیم کرد.(کهف:۲۱) جمله فوق حاکی از این است که ما این مکان را محل مصلی و تبرک جستن از این‌ها می‌کنیم.[۳]

در سیره رسول خدا(ص) و صحابه آن حضرت آمده است که نه تنها پیامبر گرامی و یاران وی، بلکه پیامبران پیشین نیز به این امر مبادرت می‌ورزیدند.[۴] مثلا پیامبر اکرم(ص) در زمان حیات خویش مکرر به زیارت قبور شهدای احد می‌رفت و نیز پیوسته برای زیارت قبور مؤمنان رهسپار بقیع می‌شدند و می‌فرمود: «به زیارت قبور بروید که این عمل شما را به یاد آخرت می‌اندازد.»[۵]



مطالعه بیشتر

  • توسل به پيامبر خدا و تبرک به آثار ايشان، مرتضي عسکري، ترجمه: محمد جواد کريمي.
  • تبرک و قبور، حسن طاهري خرم آبادي.

منابع

  1. سبحانی، جعفر، آئین وهابیت، قم، انتشارات سعادت، ۱۳۶۳ ش، ص۴۰۷.
  2. مکارم شیرازی، ناصر و جمعی از نویسندگان، تفسیر نمونه، تهران، انتشارات دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ ش، ج۱، ص۴۴۸، ذیل آیات مورد بحث.
  3. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، انتشارات دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ ش، ج۱۲، ص۳۸۲.
  4. حسینی نسب، سید رضا، شیعه پاسخ می‌دهد، قم، انتشارات نشر مشعر، ۱۳۷۴ ش، ص۱۱۳.
  5. پاينده، ابو القاسم، نهج الفصاحه (مجموعه كلمات قصار حضرت رسول صلى الله عليه و آله)، تهران، دنیای دانمش، چاپ چهارم، ۱۳۸۲ش، ص۵۱۱.