غذای اهل کتاب برای مؤمنان با توجه به آیه ۵ سوره مائده
تفسیر آیه ای که می‌فرماید: غذای اهل کتاب برای مؤمنان حلال است چیست؟ لطفاً توضیح دهید؟
غذای اهل کتاب طبق آیه ۵ سوره مائده برای مسلمانان حلال شده است. اما اینکه این حلیت، ذبیحه را هم شامل شود اختلاف وجود دارد. اهل سنت با توجه به اطلاق این آیه، ذبیحه اهل کتاب را حلال می‌داند و شیعیان اعتقاد دارند این آیه با روایات تخصیص خورده است و چون اهل کتاب نام خدا را هنگام ذبح نمی‌برند، ذبیحه آنان حرام است.
متن آیه
| ﴿ | الْيَوْمَ أُحِلَّ لَكُمُ الطَّيِّبَاتُ ۖ وَطَعَامُ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ حِلٌّ لَكُمْ وَطَعَامُكُمْ حِلٌّ لَهُمْ ۖ
امروز چيزهاى پاكيزه براى شما حلال شده، و طعام كسانى كه اهل كتابند براى شما حلال، و طعام شما براى آنان حلال است. مائده:۵ |
﴾ |
اطلاق آیه بر هر نوع غذایی جز گوشت
بیشتر مفسران و دانشمندان اهل سنت، بر این باورند که غذای اهل کتاب اطلاق دارد و هر نوع غذایی را شامل می‌شود، حتی گوشت حیواناتی که به دست آنان ذبح شده باشد حلال است؛ ولی اکثریت قاطع مفسران و فقهای شیعه بر این عقیده‌اند که منظور از آن، غیر از گوشت است. و گوشت‌هایی را که به دست آنان ذبح شده باشد شامل نمی‌شود؛ تنها گروه کمی از دانشمندان شیعه پیرو عقیدهٔ اول‌اند.
دلیل فقهای شیعه در تخصیص عموم آیه، به گوشتهای ذبح شده اهل کتاب، روایات اهل بیت(ع) است که در این راستا نقل شده است. از امام صادق(ع) روایت شده است: «منظور از غذای اهل کتاب حبوبات و میوه‌هاست نه ذبیحه‌های آنها؛ زیرا آنها هنگام ذبح کردن، نام خدا را نمی‌برند.»[۱]
این آیه در زمانی نازل شد که اسلام بر شبه جزیره عربستان، مسلط شده و موجودیت و حضور خود را در سراسر شبه جزیره اثبات کرده بود، به گونه‌ای که دشمنان اسلام، از شکست مسلمانان ناامید شده بودند، در اینجا لازم بود محدودیت‌هایی را که در معاشرت مسلمانان با کفار وجود داشت و بدان جهت، رفت و آمد با آنان و میهمانی کردن آنها یا میهمان شدن نزد آنان ممنوع بود، بر طرف شود؛ از این رو آیه نازل شد و اعلام داشت امروز که شما موقعیت خود را تثبیت کرده‌اید و از خطر آنها بیم ندارید، محدودیت‌های مربوط به معاشرت با آنان کم شده است و می‌توانید روابط عادی با آنها برقرار کنید.
کسانی که اهل کتاب را پاک نمی‌دانند؛ می‌گویند: در صورتی می‌توان با آنها هم‌سفره شد که غذای آنها از قبیل غذاهای غیر مرطوب باشد یا در صورت مرطوب بودن، با دست آنان تماس نگرفته باشد، ولی کسانی که به طهارت اهل کتاب اعتقاد دارند، هم سفره‌شدن با آنها را در صورتی که غذایشان را از گوشتهای ذبح شده توسط خودشان تهیه نکرده باشند و نیز یقین به نجاست عَرَضی آنها (نجس شدن با شراب، آبجو، و مانند اینها) نداشته باشیم، جایز می‌دانند.[۲]
آیه مورد بحث در اصل، ناظر به رفع محدودیت‌های پیشین درباره معاشرت با اهل کتاب است و توجه، بر آن فقره «طعامکم حل لهم؛ غذای شما برای آنها حلال می‌باشد.» است؛ یعنی میهمانی کردن با آنها بی مانع می‌باشد و نیز بلافاصله در ادامه آیه حکم ازدواج با زنان آنان را بیان کرده است.
مطالعه بیشتر
۱. تفسیر المیزان، ج۵، ذیل آیهٔ ۵ از سورهٔ مائده.
۲. تفسیر نور، ج۳، ذیل آیهٔ ۵ از سوره مائده.
منابع
- ↑ قمی، علی بن ابراهیم، التفسیر القمی، تحقیق سیدالطیب الموسوی الجزایری، بیروت، مؤسسه دارالکتاب للطباعه و النشر، طبع الثانیه، ۱۲۸۷ هـ ۱۹۶۸؛ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت(ع) لاحیاء التراث، طبع الاولی، ۱۴۱۲ هـ، ج۲۴، ص۶۶، حدیث ۳۰۰۱۲، مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ یازدهم، ج۴، ص۲۷۸–۲۷۹، ۱۳۶۸، طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، دفتر تبلیغات اسلامی، ج۵، ص۳۲۸.
- ↑ تفسیر نمونه، ج۴، ص۲۷۸ الی ۲۷۹.