استحباب خواندن بعضی سوره‌های قرآن در قبرستان
هنگام ورود به قبرستان قرائت چه آیه و چه سوره ای مناسب است و بر سر قبر مردگان چه آیه ای خوانده شود نیکو است؟
بر اساس قاعده عمومی تمام آیات و سوره‌ها، و بر اساس قاعده اختصاص آیه استرجاع، آیه آیت‌الکرسی، سوره حمد، سوره اخلاص، سوره قدر، سوره یاسین، سوره واقعه و سوره ملک را می‌توان در قبرستان و بر بالین مردگان قرائت کرد و ثواب آن به روح عمومی مردگان یا متوفای مورد نظر اهداء کرد.
قرائت تمام سوره‌ها
در یک قاعده عمومی می‌توان گفت هر آیه یا سوره‌ای را می‌توان در قبرستان یا بر بالین مردگان قرائت کرد و ثواب قرائت آن را به روح تمام خفتگان در آن قبرستان یا متوفای مورد نظر اهداء کرد. چون تمام آیات الهی ذکر می‌باشند و کارکرد و کارایی لازم خود را به همراه دارند. در رساله عملیه آمده است: مستحب است انسان در مرگ خویشان به ویژه در مرگ فرزندان صبر کند و هر وقت میّت را یاد می‌کند، ﴿إِنَّا لِلَّـهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ﴾ بگوید و برای میت قرآن بخواند.[۱]
آیات و سوره‌های سفارش شده
قاعده اختصاصی: قرائت این آیات و روایات سفارش شده است:
آیه استرجاع: ﴿إِنَّا لِلَّـهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ؛ ما از آنِ خدا هستیم، و به سوی او باز میگردیم.﴾(بقره:۱۵۶)
سوره حمد و اخلاص: یکی از نکات اختصاصی در این خصوص این است که قرائت سوره توحید و سوره اخلاص در قبرستان یا بر بالین مردگان مورد تأکید قرار گرفته است. عموم مؤمنین و مؤمنات این گونه عمل می‌کنند و از ثواب بسیار زیادی که قرائت این دو سوره دارد، اهل قبور را بهره‌مند می‌کنند. در روایت آمده سوره حمد برابر دو سوم قرآن کریم است و سوره اخلاص برابر یک سوم قرآن کریم است و قرائت هر دو سوره برابر ختم قرآن ثواب دارد.[۲]
سوره قدر: بعد از دفن میت، مستحب است دست‌ها را بر قبر بگذارند و انگشت‌ها را باز کرده بر خاک فرو برند و هفت مرتبه سوره مبارکه ﴿انا انزلناه فی لیله القدر﴾ را بخوانند و برای میت طلب آمرزش کنند و این دعا را بخوانند «اللَّهُمَّ جافِ الْأرْضَ عَنْ جَنْبَیهِ وَ اصْعِدْ الَیْکَ رُوحَهُ وَ لَقِّهِ مِنْکَ رِضْواناً وَ اسْکِنْ قَبْرَهُ مِنْ رَحْمَتِکَ ما تُغْنِیهِ بِهِ عَنْ رَحْمَةِ مَنْ سِواکَ»[۳]
در حدیثی از امام رضا(ع) آمده است: هر کس قبر مؤمنی را زیارت کند و در کنار قبرش، سوره «قدر» را هفت مرتبه قرائت کند، خداوند هم او و هم صاحب قبر را می‌آمرزد.[۴] ایشان در کلامی دیگر می‌فرمایند: هر کس بر سر قبر برادر دینی‌اش حاضر شود و دستش را روی قبر او بگذارد و هفت مرتبه سوره «قدر» را قرائت کند، از هول و هراس‌های بزرگ روز قیامت در امان خواهد بود.[۵]
آیت‌الکرسی: یکی از کارهایی که شایسته است انسان مؤمن انجام دهد، طلب آمرزش و مغفرت برای مؤمنین و مؤمنات به ویژه برای اموات است. یکی از دستوراتی که در زیارت اهل قبور داده شده است قرائت «آیت الکرسی» است. از پیامبر اعظم(ص) نقل شده است: هر گاه مؤمنی آیت الکرسی را قرائت نموده و ثوابش را به اهل قبور اهداء نماید خداوند بزرگ ثواب آن را به صاحب قبرها می‌رساند و به قاری «آیت الکرسی» درجات هفتاد نبی اعطا می‌کند و به ازای هر حرف از این آیه، فرشته‌ای می‌آفریند که تا روز قیامت برای او تسبیح گوید.[۶]
یکی دیگر از سفارشات که در باب خواندن «آیت الکرسی» برای مردگان است که میّت را در قبرش قرار می‌دهند. از امام صادق(ع) روایت شده است: هنگامی که میت را داخل قبر قرار می‌دهی، «آیت الکرسی» قرائت کن.[۷]
سوره یاسین: پیامبر اکرم(ص) فرموده است: هر کس وارد قبرستان مسلمانان شود و سوره یاسین را بخواند، خداوند عذاب اموات را آن روز کم می‌کند و برای خواننده به تعداد خفتگان در قبرستان حسنه می‌نویسد و گناهان را از او محو می‌کند.[۸]
سوره واقعه: از امام صادق(ع) نقل شده است: سوره واقعه دارای منافع و بهره‌های زیادی است که قابل شمارش نیست. از جمله فواید این سوره آن است که اگر برای مرده‌ای خوانده شود، خداوند او را می‌آمرزد و اگر برای کسی که در حال احتضار و مرگ است بخواند، مرگ و خروج روحش به اذن خدا آسان می‌شود.[۹]
سوره ملک: یکی از ارزش‌ها و برتری‌ها سوره ملک، نجات‌دهندگی این سوره است. ابن عباس می‌گوید: مردی بر روی قبری نشست در حالی که نمی‌دانست آنجا قبر است. در آنجا سوره ملک را قرائت کرد. ناگاه صدایی بلند شنید که می‌گوید: این سوره نجات دهنده است. این مطلب را به عرض پیامبر خدا(ص) رساندند. ایشان فرمود: این سوره نجات دهنده از عذاب قبر است.[۱۰] پس به واسطه قرائت این سوره بر سر قبری ناشناس، صاحب قبر از عذاب الهی نجات یافت. نتیجه این که قرائت سوره «ملک» برای اموات بسیار مفید است.
پیامبر اکرم(ص) در این باره فرموده است: هر کس سوره «ملک» را قرائت کند و به برادران خود (که در گذشته‌اند) هدیه کند، ثواب آن با سرعت برق به آن‌ها خواهد رسید و در عذاب گناهان ایشان تخفیف داده می‌شود و مایه انس ایشان در قبر می‌شود.[۱۱]
امام باقر(ع) نیز درباره فضیلت‌های این سوره فرمودند: سوره «ملک» سوره مانعه است و مانع از عذاب قبر می‌شود و در تورات نیز سوره ملک نوشته شده است. هر کس در شب‌ها، سوره «ملک» را قرائت کند به تحقیق که «عملی» زیاد و پاک و نیکو به جا آورده است و از گروه غافلان نوشته نخواهد شد.[۱۲]
مطالعه بیشتر
۱ـ قرآن درمانی روحی و جسمی، اثر محسن آشتیانی و سید محسن موسوی
۲ـ مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی
منابع
- ↑ موسوی خمینی، روح الله، رساله توضیح المسائل، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ چهارم، ۱۳۸۱ش، ص۹۹.
- ↑ آشتیانی، محسن و موسوی، سید محسن، قرآن درمانی روحی و جسمی، مؤسسه نشر زهیر، چاپ سوم، ۱۳۸۷ش، ص۶۱، ۳۷۳.
- ↑ آشتیانی، محسن و موسوی، سید محسن، قرآن درمانی روحی و جسمی، مؤسسه نشر زهیر، چاپ سوم، ۱۳۸۷ش، ص۹۹.
- ↑ کتاب من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص۱۸۱.
- ↑ آشتیانی، محسن و موسوی، سید محسن، قرآن درمانی روحی و جسمی، مؤسسه نشر زهیر، چاپ سوم، ۱۱۳۸۷ش، ص۳۳۳ و ۳۳۴.
- ↑ مستدرک الوسائل، ج۲، ص۳۴۰.
- ↑ الکافی، ج۳، ص۱۹۴.
- ↑ مجلسی، بحارالأنوار، ج۸۲، روایت ۳، ص۶۴، آشتیانی، محسن و موسوی، سید محسن، همان، ص۱۸۳.
- ↑ آشتیانی، محسن و موسوی، سید محسن، همان، ص۲۳۷.
- ↑ آشتیانی، محسن و موسوی، سید محسن، همان، ص۲۳۷.
- ↑ آشتیانی، محسن و موسوی، سید محسن، همان، ص۲۶۷، یا تفسیر البرهان، ج۵، ص۴۳۳، به نقل ازخواص القرآن.
- ↑ الکافی، ج۲، ص۶۳۳.