مصباح کفعمی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
(ابرابزار)
 
جزبدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=A.rezapour }}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
آیا کتاب‌های «بلد الامین» و «اقبال الاعمال» و «مصباح کفعمی» و «مصباح الزائر» معتبر هستند؟
درباره نویسنده و اعتبار و محتوای کتاب «مصباح کفعمی» توضیح بدهید.
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
لازم است ذکر شود در بررسی اعتبار یک کتاب، باید شخصیت، تاریخ زندگی و علی‌الخصوص جایگاه مؤلف به لحاظ علم رجال مورد بررسی قرار گیرد. فلذا لازم است در مرحله اوّل، از این جهت کتاب‌های مذکور را مورد تحقیق و مطالعه قرار بدهیم و مهم‌تر از این‌ها منابع کتاب باید مورد بررسی قرار بگیرد.
{{جعبه اطلاعات کتاب
 
| عنوان                  =مصباح کفعمی
۱ـ کتاب شریف «بلد الامین»: نوشته شیخ ابراهیم بن علی عاملی کفعمی صاحب کتاب شریف مصباح کفعمی متوفای ۹۰۵ هـ. ق/ موضوع کتاب: اد عیه، اوراد، زیارات، و اعمال مستحبی.
| تصویر                  =مصباح الكفعمي.jpg
 
| اندازه تصویر          =
کفعمی کتاب شریف «البلد الامین» را مدت‌ها قبل از «مصباح» خود تألیف نموده. و تمام مطالب «مصباح» را دربردارد و علاوه بر آن اضافات فراوانی نیز در آن هست.
| توضیح_تصویر        =
 
| نام‌های دیگر        =
منابع کتاب: شیخ ابراهیم کفعمی ـ رحمه الله ـ در پایان کتاب خود، بیش از ۲۰۰ کتاب نام برده که از مآخذ کتابش می‌باشند. هم چنین «شیخ آقا بزرگ تهرانی ـ رحمه الله ـ» در کتاب شریف «الذریعه» نام کتاب‌ها را ذکر کرده و در ذیل همه آن‌ها اشاره کرده که از منابع «البلد الامین» هستند.<ref>شیخ آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ج۸ م.</ref>
| نویسنده              =ابراهیم بن علی عاملی کفعمی
 
| تاریخ نگارش        =قرن نهم
۲ـ مصباح کفعمی:
| موضوع                 =دعا
 
| سبک                  =
نام کامل کتاب: «جُنه الامان الواقیه، و جُنّه الایمان الباقیه» معروف به مصباح کفعمی.
| زبان                    =عربی
 
| ویراستار              =
مؤلف کتاب حاضر: تقی الدین ابراهیم بن علی کفعمی است. (۸۴۰–۹۰۵ هـ. ق)
| به تصحیح            =
 
| به کوشش            =
موضوع کتاب: ادعیه، اوراد، زیارات، است.
| تصویرگر                =
 
| طراح جلد              =
کتاب «مصباح» و «البلد الامین» هر دو از کتاب‌های «کفعمی ـ رحمه الله ـ» می‌باشند. منتهی مصباح بعد از «البلد الامین» نوشته شده و در واقع منتخب و خلاصه ای از آن است.
| تعداد جلد              =
 
| تعداد صفحات          =
تاریخ نگارش: شیخ تقی الدین کفعمی ـ رحمه الله ـ این کتاب را در سال ۸۹۵ هجری تألیف کرده است، یعنی ۱۰ سال قبل از وفات.
| قطع                    =
 
| مجموعه                =
ارزش و اعتبار کتاب: کفعمی در مقدمه کتاب می‌گوید: کتاب مصباح را از کتاب‌های مورد اعتمادی جمع‌آوری کردم. که باید به ریسمان محکم آن‌ها چنگ زده شود و آن را به گونه ای مرتب کردم که خواننده آن را بالاترین درجات وصول به حضرت حق برساند.
| ترجمه به دیگر زبان‌ها=
 
| ناشر                    =
نکته دیگر در ارزش کتاب این است که نام «مصباح» بر دو کتاب اطلاق می‌شود:
| محل نشر            =
 
| تاریخ نشر            =
۱ـ مصباح المتهجد، نوشته شیخ طوسی ـ رحمه الله ـ که به مصباح کبیر هم معروف است.
| نوبت چاپ            =
 
| شمارگان              =
۲ـ مصباح کفعمی (یعنی همین کتاب حاضر)
| شابک                  =
 
| نوع رسانه            =
مصباح کبیر شیخ طوسی، کتابی بوده با مقبولیت بسیار بالا و در اکثر خانه‌ها نسخه ای از آن یافت می‌شد.
| وبسایت ناشر      =
 
| نام کتاب             = <!-- نام کتاب به زبان فارسی -->
با آمدن مصباح کفعمی، معروف است که «مصباح المتهجد» شیخ طوسی نسخ شد و جای خود را به مصباح کفعمی داد.
| مترجم                = <!-- مترجم به فارسی -->
 
| مشخصات نشر    = <!-- مشخصات نشر در زبان فارسی -->
منابع کتاب: خود مؤلف در پایان کتاب اسامی منابع خود را ذکر کرده که تعداد آن‌ها به ۲۳۸ عنوان می‌رسد این کتاب‌ها شامل موضوعات، دعا، تفسیر، فقه، و زیارات می‌شود.
| نسخه الکترونیکی  =
 
}}
۳ـ کتاب «اقبال»
{{درگاه|حوزه و روحانیت}}
 
'''مصباح کفعمی''' کتابی شامل ادعیه، اوراد و زیارات است. نام اصلی کتاب «جنّة الامان الواقیه و جنة الایمان الباقیه» است. این کتاب را [[ابراهیم بن علی کفعمی]] عالم و محدث مشهور قرن نهم نوشته است. مصباح کفعمی از مشاهیر منابع شیعی است. این کتاب را در میان کتاب‌های ادعیه و زیارات بی نظیر دانسته‌اند.
نام اصلی کتاب: «الاقبال بالاعمال الحسنه فیما یعمل مره فی السنه»
{{کتاب‌های دعا و زیارت}}
 
== نویسنده ==
مؤلف کتاب: کتاب حاضر توسط سید رضی الدین علی بن موسی بن طاووس حلّی نگاشته شده است (تولد ۵۸۹ وفات ۶۶۴ هـ. ق)
تقی الدین ابراهیم بن علی کفعمی، عالم ذو فنون و محدّث پُرکار و ادیب ماهر قرن نهم هجری است. رجال‌پژوهان و کتاب‌شناسان، او را به فضل و دانش و زهد و وَرَع و جامعیت و کمال ستوده‌اند. او در نیمه نخست قرن نهم هجری در کَفَرعیما به دنیا آمد و دانش‌های اسلامی را نزد مشایخ عصر خود آموخت.<ref>خدایاری، علی نقی؛ پور اکبر، الیاس، تاریخ حدیث شیعه در سده‌های هشتم تا یازدهم هجری، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۹۰، ص۴۳ و ۴۴.</ref> کفعمی محدث پرتألیف دعانگار<ref>طباطبایی، محمد کاظم، تاریخ حدیث شیعه، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، ۱۳۹۰، ص۱۶۷.</ref> از اکابر علمای [[امامیه]] و اعیان محدّثین شیعه که کثیر التتبّع بوده و در علوم ادبیّه و انواع علوم متفرقه توانمند بوده است.<ref>مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب، تهران، کتابفروشی خیام، ۱۳۶۹ش، ج۵، ص۶۷.</ref>
 
موضوع کتاب: ادعیه و زیارات معصومین و اعمال سال
 
اعتبار و ارزش کتاب حاضر: کتاب «اقبال الاعمال» مانند دیگر کتاب‌های سید بن طاووس از اعتبار و ارزش ویژه ای بین علمای شیعه برخوردار است. سیّد با تألیف این کتاب خدمت بزرگی به جهان اسلام نموده به طوری که تمام مؤلفان پس از سید در موضوع ادعیه و زیارات خوشه چین خرمن پر برکت او هستند از جمله شیخ عبّاس قمی ـ رحمه الله ـ در مفاتیح الجنان بسیاری از مطالب را از این کتاب شریف نقل می‌کند. علاّمه آقا بزرگ تهرانی ـ رحمه الله ـ در الذریعه این مطلب را تأیید کرده است که سید با تألیف این کتاب حق بزرگی به گردن تمام شیعیان بلکه دانشمندان که در موضوع دعا و نیایش کتابی نوشته‌اند دارد. و در واقع همه آن‌ها سر سفره این دانشمند بزرگ نشسته‌اند و از ثمرات آن عارف اندیشمند بهره برده‌اند.
 
منابع کتاب: در قرون گذشته یکی از غنی‌ترین کتابخانه‌های شخصی که مملو از نسخه‌های گران بهای خطی و منحصر به فرد بوده، کتابخانه سید بن طاووس بوده است. در این کتابخانه به نقل خود سیّد بیش از ۱۵۰۰ کتاب معتبر و نفیس در علوم مختلف وجود داشته. از جمله در موضوع دعا بیش از ۷۰ جلد کتاب نزد سید ـ رحمه الله ـ بوده که کتاب هائی مثل «اقبال» را از آن‌ها تدوین کرده است.
 
ایشان علاقه و اهتمام خاصی نسبت به ادعیه داشته به طوری که اکثر کتاب‌های او در شکل‌های مختلف ادعیه و اذکار و زیارات را دربردارد.
 
== مصباح الزائر ==
مؤلف: سید بن طاووس ـ رحمه الله ـ متوفای ۶۶۴ هجری قمری
 
موضوع کتاب: ادعیه، اذکار و اوراد و زیارات معصومین ـ(ع) ـ
 
این کتاب شریف به نام «مصباح الزائر الکبیر» معروف است که حاوی زیارات پیامبر و ائمه ـ(ع) ـ می‌باشد که در حال حاضر هم با تحقیق مؤسسه آل البیت به عنوان یکی از مصادر بحار الانوار در سال ۱۴۱۷ به چاپ رسیده است. این نشان دهنده ارزش و اعتبار کتاب مذکور می‌باشد. چنان‌که قبلاً هم اشاره شد.


کتاب‌های سید بن طاووس بین علمای شیعه از ارزش و اعتبار ویژه ای برخوردار است. چرا که در قرون گذشته یکی از کتابخانه‌های شخصی که مملو از نسخه‌های گران بهای خطی و منحصر به فرد بوده کتابخانه سید بن طاووس ـ رحمه الله ـ بوده است به طوری که در موضوع دعا بیش از ۷۰ جلد کتاب نزد سید بوده و چنین کتاب‌هایی را از آن‌ها تدوین کرده است.
== جایگاه و اعتبار ==
مصباح کفعمی از مشاهیر منابع شیعی است. این کتاب را در میان کتاب‌های ادعیه و زیارات بی نظیر دانسته‌اند.<ref>پاک نیا تبریزی، عبدالکریم، آشنایی با منابع معتبر شیعه: کفعمی و مصباح کفعمی، مبلغان، اسفند ۱۳۸۸ و فروردین ۱۳۸۹، شماره ۱۲۶.</ref>


لازم است ذکر شود که یکی از مشخصّه‌های سید بن طاووس ـ رحمه الله ـ اهمیت دادن به بحث دعا و زیارات و اوراد و اذکار بوده است. به طوری که در این زمینه می‌توان گفت نهضت‌های علمی ایجاد کرده است. و شاهد مثال این که در تکمیل کتاب «مصباح المتهجد» شیخ طوسی ۱۰ جلد کتاب تألیف کرده است. و علاوه بر این سید هفت ۷ کتاب دیگر نیز در همین زمینه تألیف کرده که مجموع آثار وی در زمینه دعا و زیارت هفده ۱۷ اثر می‌باشد.
این کتاب، معروف به مصباح الکفعمی و دومین اثر مهم برجای مانده از نویسنده و شامل پنجاه فصل در ادعیه، احراز، آداب، سنن، زیارات و تعویذات است. این کتاب که کفعمی آن را پس از [[بلد الامین]] و به سال ۸۹۵هجری به پایان برده، از مصادر [[اعتبار کتاب بحارالانوار|بحار الأنوار]] است. مصباح الکفعمی، از نظر سبک نگارش، شبیه بلد الأمین و در حقیقت، پالایش و نگارش جدیدی از آن کتاب است. کفعمی در مقدمه کتاب تصریح می‌کند که مطالب آن را از کتاب‌هایی که صحت آنها مورد اعتماد بوده و مأمور به تمسّک به آنها هستیم، گِرد آورده است. این کتاب نیز دارای حواشی‌ای از خودِ نویسنده است. آقا بزرگ، بر آن است که حواشی این کتاب، گسترده بوده و بسی بیشتر از مقدار چاپ شده در حواشی کتاب است. کفعمی، در پایان کتاب، مصادر خود را که بالغ بر ۱۸۰ جلد کتاب است، برشمرده که ظاهراً همان مصادر کتاب البلد الأمین است. جالب توجه آن که در متن کتاب، احادیث و ادعیه‌ای از منابع اهل‌سنت آمده است. از جمله این مصادر می‌توان [[السفینة البغدادیة سلفی]]، فضائل القرآن [[ابن ضریس]]، مسند [[أبی حنیفة]]، الخزائن منذری، جامع ابن وهب، کتاب الدعاء طبرانی، کتاب الدعاء [[ابن ابی الدنیا]] و ربیع الأبرار [[زمخشری]] را نام برد. همچنین، از دو کتاب [[العین المبصرة]] و [[الحدقة الناظره]] خود نیز استفاده کرده است.<ref>خدایاری، علی نقی؛ پور اکبر، الیاس، تاریخ حدیث شیعه در سده‌های هشتم تا یازدهم هجری، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۹۰، ص۷۴.</ref>


== خلاصه و نتیجه بحث ==
== محتوا ==
با توجه به مطالب مذکور می‌توانیم بگوئیم که کتابهای مذکور از اعتبار و ارزش بالائی برخوردار هستند فلذا قابل اطمینان می‌باشند. منتهی در عین حال باید هر یک از دعاها و زیارات که به عنوان حدیث در متن کتب آمده‌اند به لحاظ سندی بررسی بشوند؛ یعنی طبق علم حدیث‌شناسی باید هر یک از احادیث را بررسی کنیم از جمله حال راویان، متن احادیث، مضمون دعاها، باید هر یک در جای خودش مورد تحقیق و مطالعه قرار بگیرند.
مصباح کفعمی دارای ۵۰ فصل است. این کتاب از احکام [[وصیت]] شروع می‌شود و با [[طهارت]] و مقدمات نماز ادامه می‌یابد و با ذکر نمازهای واجب و مستحب و [[تعقیبات نماز]] وارد بحث ادعیه می‌شود. اعمال شب و روز و دعاهای مختلف، هر یک در فصل‌های جداگانه‌ای ذکر شده است. از فصل ۴۱ فصل زیارات شروع شده است و پس از آن، مناسبت‌های ایام سال، همراه با ذکر ولادت‌ها و شهادت‌های ائمه بیان شده و در پایان کتاب [[آداب دعا]]، که شامل عوامل استجابت، شرایط دعاکننده، کیفیت [[دعا]]، و مقدمات و شرایط آن می‌باشد. کفعمی در این کتاب به مناسبت‌هایی به نکات تاریخی و ادبی اشاره کرده است. از جمله قطعه‌هایی از [[واقعه کربلا]] و حماسه‌آفرینی‌هایی امام علی(ع).<ref>پاک نیا تبریزی، عبدالکریم، آشنایی با منابع معتبر شیعه: کفعمی و مصباح کفعمی، مبلغان، اسفند ۱۳۸۸ و فروردین ۱۳۸۹، شماره ۱۲۶.</ref>
{{پایان پاسخ}}


== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی =
  | شاخه اصلی =حدیث
  | شاخه فرعی۱ =
  | شاخه فرعی۱ =دعا
  | شاخه فرعی۲ =
  | شاخه فرعی۲ =کتاب‌های دعا
  | شاخه فرعی۳ =
  | شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =
  | شناسه =شد
  | تیترها =
  | تیترها =شد
  | ویرایش =
  | ویرایش =شد
  | لینک‌دهی =
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =
  | تغییر مسیر =شد
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
  | بازبینی =
  | بازبینی =
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =
  | اولویت =ج
  | کیفیت =
  | کیفیت =ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۸ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۳۳

سؤال

درباره نویسنده و اعتبار و محتوای کتاب «مصباح کفعمی» توضیح بدهید.

مصباح کفعمی
مصباح کفعمی
اطلاعات کتاب
نویسندهابراهیم بن علی عاملی کفعمی
تاریخ نگارشقرن نهم
موضوعدعا
زبانعربی
درگاه‌ها
حوزه-و-روحانیت.png


مصباح کفعمی کتابی شامل ادعیه، اوراد و زیارات است. نام اصلی کتاب «جنّة الامان الواقیه و جنة الایمان الباقیه» است. این کتاب را ابراهیم بن علی کفعمی عالم و محدث مشهور قرن نهم نوشته است. مصباح کفعمی از مشاهیر منابع شیعی است. این کتاب را در میان کتاب‌های ادعیه و زیارات بی نظیر دانسته‌اند.

نویسنده

تقی الدین ابراهیم بن علی کفعمی، عالم ذو فنون و محدّث پُرکار و ادیب ماهر قرن نهم هجری است. رجال‌پژوهان و کتاب‌شناسان، او را به فضل و دانش و زهد و وَرَع و جامعیت و کمال ستوده‌اند. او در نیمه نخست قرن نهم هجری در کَفَرعیما به دنیا آمد و دانش‌های اسلامی را نزد مشایخ عصر خود آموخت.[۱] کفعمی محدث پرتألیف دعانگار[۲] از اکابر علمای امامیه و اعیان محدّثین شیعه که کثیر التتبّع بوده و در علوم ادبیّه و انواع علوم متفرقه توانمند بوده است.[۳]

جایگاه و اعتبار

مصباح کفعمی از مشاهیر منابع شیعی است. این کتاب را در میان کتاب‌های ادعیه و زیارات بی نظیر دانسته‌اند.[۴]

این کتاب، معروف به مصباح الکفعمی و دومین اثر مهم برجای مانده از نویسنده و شامل پنجاه فصل در ادعیه، احراز، آداب، سنن، زیارات و تعویذات است. این کتاب که کفعمی آن را پس از بلد الامین و به سال ۸۹۵هجری به پایان برده، از مصادر بحار الأنوار است. مصباح الکفعمی، از نظر سبک نگارش، شبیه بلد الأمین و در حقیقت، پالایش و نگارش جدیدی از آن کتاب است. کفعمی در مقدمه کتاب تصریح می‌کند که مطالب آن را از کتاب‌هایی که صحت آنها مورد اعتماد بوده و مأمور به تمسّک به آنها هستیم، گِرد آورده است. این کتاب نیز دارای حواشی‌ای از خودِ نویسنده است. آقا بزرگ، بر آن است که حواشی این کتاب، گسترده بوده و بسی بیشتر از مقدار چاپ شده در حواشی کتاب است. کفعمی، در پایان کتاب، مصادر خود را که بالغ بر ۱۸۰ جلد کتاب است، برشمرده که ظاهراً همان مصادر کتاب البلد الأمین است. جالب توجه آن که در متن کتاب، احادیث و ادعیه‌ای از منابع اهل‌سنت آمده است. از جمله این مصادر می‌توان السفینة البغدادیة سلفی، فضائل القرآن ابن ضریس، مسند أبی حنیفة، الخزائن منذری، جامع ابن وهب، کتاب الدعاء طبرانی، کتاب الدعاء ابن ابی الدنیا و ربیع الأبرار زمخشری را نام برد. همچنین، از دو کتاب العین المبصرة و الحدقة الناظره خود نیز استفاده کرده است.[۵]

محتوا

مصباح کفعمی دارای ۵۰ فصل است. این کتاب از احکام وصیت شروع می‌شود و با طهارت و مقدمات نماز ادامه می‌یابد و با ذکر نمازهای واجب و مستحب و تعقیبات نماز وارد بحث ادعیه می‌شود. اعمال شب و روز و دعاهای مختلف، هر یک در فصل‌های جداگانه‌ای ذکر شده است. از فصل ۴۱ فصل زیارات شروع شده است و پس از آن، مناسبت‌های ایام سال، همراه با ذکر ولادت‌ها و شهادت‌های ائمه بیان شده و در پایان کتاب آداب دعا، که شامل عوامل استجابت، شرایط دعاکننده، کیفیت دعا، و مقدمات و شرایط آن می‌باشد. کفعمی در این کتاب به مناسبت‌هایی به نکات تاریخی و ادبی اشاره کرده است. از جمله قطعه‌هایی از واقعه کربلا و حماسه‌آفرینی‌هایی امام علی(ع).[۶]

منابع

  1. خدایاری، علی نقی؛ پور اکبر، الیاس، تاریخ حدیث شیعه در سده‌های هشتم تا یازدهم هجری، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۹۰، ص۴۳ و ۴۴.
  2. طباطبایی، محمد کاظم، تاریخ حدیث شیعه، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، ۱۳۹۰، ص۱۶۷.
  3. مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب، تهران، کتابفروشی خیام، ۱۳۶۹ش، ج۵، ص۶۷.
  4. پاک نیا تبریزی، عبدالکریم، آشنایی با منابع معتبر شیعه: کفعمی و مصباح کفعمی، مبلغان، اسفند ۱۳۸۸ و فروردین ۱۳۸۹، شماره ۱۲۶.
  5. خدایاری، علی نقی؛ پور اکبر، الیاس، تاریخ حدیث شیعه در سده‌های هشتم تا یازدهم هجری، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۹۰، ص۷۴.
  6. پاک نیا تبریزی، عبدالکریم، آشنایی با منابع معتبر شیعه: کفعمی و مصباح کفعمی، مبلغان، اسفند ۱۳۸۸ و فروردین ۱۳۸۹، شماره ۱۲۶.