قرائت‌های مختلف قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
جز (قاریان به اشتباه قرایان آمده بود که اصلاح شد.)
 
(۳۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
چرا در مناطق مختلف اسلامی، قرآن‌ها گاهی با هم تفاوت دارند؟
اختلاف قرائت‌ها در قرآن چیست؟ چرا قرآن‌ها  در مناطق مختلف اسلامی، گاه با هم تفاوت دارند؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
قرآن‌ها در مناطق مختلف اسلامی، از لحاظ کم یا زیاد بودن کلمات، تفاوتی نداشته و تنها سیر تکاملی خود را از نظر حرکات و قواعد تجویدی طی کرده‌<ref>محمد طاهر عبدالقاهر الکردی، تاریخ القرآن، ص۱۲۰.</ref> و به کم یا زیاد شدن برخی حروف یا حرکات، تعداد آیات و رسم‌الخط ختم شده است.<ref>علوم القرآن عند المفسرون، ص۲۷–۳۵.</ref>
قرآن در مناطق مختلف اسلامی، از لحاظ کم یا زیاد بودن کلمات، تفاوتی نداشته و تنها سیر تکاملی خود را از نظر حرکات، نوع نوشتار و [[تجوید|قواعد تجویدی]] گذرانده است.<ref>کردی، محمدطاهر، تاریخ القرآن و غرایب رسمه و حکمه، محقق: معصراوی، احمد عیسی، ریاض عربستان، أضواء السلف، ۱۴۲۹ق، ص۱۲۰.</ref>


در زمان [[عثمان بن عفان|عثمان]] خلیفه سوم، مصحف‌های قرآن یکی شد، اما علت‌های مختلفی مانند خالی بودن مصحف عثمانی از نقطه و اعراب، خالی بودن از «الف» در وسط کلمات، تفاوت لهجه‌ها، اعمال رأی و اجتهاد قاریان و در اختلاف قرائت‌ها مؤثر بودند.<ref>رسم‌الخط المصحف، ترجمهٔ یعقوب جعفری، ص۱۷۱–۱۷۷؛ محمد هادی معرفت، تاریخ قرآن، ص۱۴۰–۱۵۳.</ref>
در زمان [[عثمان بن عفان|عثمان]] خلیفه سوم، [[جمع‌آوری قرآن توسط خلیفه سوم|یکسان‌سازی مصحف‌های قرآن]] اتفاق افتاد. علت‌های مختلفی در اختلاف قرائت‌ها مؤثر بود. مانند: خالی بودن قرآن از نقطه و اِعراب، خالی بودن وسط کلمات از «الف»، تفاوت لهجه‌ها، اِعمال رأی و اجتهاد قاریان،<ref>زركشى، محمد بن بهادر، البرهان فى علوم القرآن، بیروت، دار المعرفة، چاپ اول، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۴۸۳. غانم قدوری، حمد، ترجمه رسم الخط مصحف، مترجم: جعفری، یعقوب، پدیدآور: مرکز ترجمه قرآن مجید به زبانها خارجی وابسته به سازمان اوقاف و امور خیریه، قم، اسوه، ۱۳۷۶ش، ص۱۷۱–۱۷۷.</ref> در [[مصحف‌|مصحف‌های]] اوليه كلمات از هرگونه اعراب و حركات خالی بودند، وزن و حركت كلمه مشخص نبود، براى خواننده غیر عرب مشكل بود تشخيص دهد وزن و حركت كلمه چگونه است، برای نمونه مشخص نبود «اعلم»، فعل امر است، فعل متكلم مضارع است، افعل التفضيل يا فعل ماضى از باب افعال است.<ref>معرفت، محمدهادی، تاریخ قرآن، تهران، سازمان مطالعه و تدوين کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت)، ۱۳۸۲ش، ص۱۴۵.</ref>


امام صادق(ع) فرموده‌اند:
سلسله قُرّاء (قاريان مشهور قرآن) و قرائات آن‌ها، قرن به قرن ادامه داشت تا اينكه در اوايل قرن چهارم ابوبكر بن مجاهد(۲۴۵-۳۲۴)، بزرگ قاریان بغداد، قرائات را در هفت قرائت از هفت قارى مشهور، به رسميّت شناخت. (البته بعدها در دوره‌هاى مختلف هفت قارى ديگر نیز اضافه شد) هر كدام از اين قرائات به وسيله دو راوى روايت شد.<ref>معرفت، محمدهادی، تاریخ قرآن، تهران، سازمان مطالعه و تدوين کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت)، ۱۳۸۲ش، ص۱۴۰.</ref>
«إِنَّ الْقُرْآنَ‏ وَاحِدٌ نَزَلَ‏ مِنْ‏ عِنْدِ وَاحِدٍ وَ لَكِنَّ الِاخْتِلَافَ يَجِي‏ءُ مِنْ قِبَلِ الرُّوَاةِ؛ قرآن یکی است و از سوی یک فرد (خداوند) نازل شده، ولی اختلاف بر سر قرائت آن، از جانب راویان (قاریان) صورت گرفته است».<ref>الکافی، ج۲، ص۶۳۰.</ref>


مشهورترین و معروف‌ترین قاریانی که قرآن طبق قرائت آنها تلاوت می‌شود، عبارت‌اند از:
[[امام صادق(ع)]] قرآن را یکی دانسته که از سوی خداوند نازل شده است و اختلاف بر سر قرائت آن، از جانب راویان صورت گرفته است.<ref>کلینی، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۳۰، .</ref> برخی محققان با بررسی‌های مفصل به این نتیجه رسیده‌اند که اختلاف قرائت‌ها موجب [[تحریف|تحریف قرآن]] نمی‌شود.<ref>[https://www.sid.ir/Fa/Seminar/ViewPaper.aspx?ID=92468 مرادی سرچشمه، غلامحسین، «بررسی رابطه بین اختالف قرائات و شبهه تحریف قرآن»]</ref>
* عبدالله بن عامر عصبی (م ۱۱۸ق)، از شام.
 
* عبدالله بن کثیر دارمی (م ۱۲۰ ق)، از مکه.
== قراء هفت‌گانه ==
* عاصم بن ابی النَجود اسدی (م ۱۲۸ ق)، از کوفه که قرائت او از ناحیهٔ حفص به‌طور دقیق، ضبط و منتشر شده است. قاریان جمهوری اسلامی ایران و بیش‌تر کشورهای اسلامی به روش او قرائت می‌کنند.
مشهورترین و معروف‌ترین قاریانی که قرآن طبق قرائت آنها تلاوت می‌شود،<ref>خويى، ابوالقاسم، البيان فى تفسير القرآن، قم، موسسة احياء آثار الامام الخوئي، چاپ اول، ۱۴۳۰ق، ص۱۴۰-۱۲۵.</ref> عبارت‌اند از:
* ابوعمرو بن علاء مازنی (م ۱۵۴ ق)، از بصره.
*[[عبدالله بن عامِر یحصبی|عبدالله بن عامِر یَحْصُبی]] (درگذشت ۱۱۸ق)، از [[شام]].
* حمزه بن حبیب زیّات (م ۱۵۶ ق)، از کوفه.
*عبدالله بن کثیر دارمی (درگذشت ۱۲۰ق)، از [[مکه]].
* نافع بن عبدالرحمن اللیثی، (م ۱۶۹ ق)، از مدینه.
*[[عاصم بن ابی‌النجود اسدی|عاصم بن ابی النَجود اسدی]] (درگذشت ۱۲۸ق)، از [[کوفه]] که قرائت او توسط شخصی به نام «حفص» به‌طور دقیق، ضبط و منتشر شد. قاریان بیش‌تر کشورهای اسلامی به روش او قرائت می‌کنند. عاصم این قرائت را از استاد خويش ابو عبدالرحمن سلمى و او از امام علی(ع) گرفته است.<ref name=":0">معرفت، محمدهادی، تاریخ قرآن، تهران، سازمان مطالعه و تدوين کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت)، ۱۳۸۲ش،  ص۱۵۲.</ref> محققان قرائت حفص از عاصم را يگانه قرائتى دانسته‌اند كه داراى سند صحيح است و در طول قرون گذشته تا امروز، ميان مسلمانان متداول است.<ref name=":0" />
* علی بن حمزه کسایی (م ۱۸۹ ق)، از کوفه.
*ابوعمرو بن علاء: زبّان بن علاء (درگذشت ۱۵۴ق)، از [[بصره]].
علاوه بر این افراد، خلف بن هشام، یعقوب حضرمی و ابوجعفر مخزومی را نیز از قاریان مشهور دانسته‌اند. برخی نیز تعداد دیگری را به آنها افزوده‌اند.<ref>ر. ک. محمد هادی معرفت، تاریخ قرآن، ص۱۴۷–۱۴۸؛ علوم القرآن عند المفسران، ج۲، ص۱۳–۱۵.</ref>
*حمزة بن حبیب زیّات (درگذشت ۱۵۶ق)، از کوفه.
== منابع ==
*نافع بن عبدالرحمن اللیثی (درگذشت ۱۶۹ق)، از [[مدینه]].
{{پانویس}}
*علی بن حمزه کسایی (درگذشت ۱۸۹ق)، از کوفه.
پنج نفر از قرّاء سبعة به غير از ابن عامر و ابو عمرو ايرانى‌الاصل هستند. ابن‌عامر مجهول النسب و ابو عمرو از قبيله مازن تميم است که البته برخی او را نیز ایرانی دانسته‌اند.<ref>علامی، ابوالفضل، پژوهشی در علم تجوید، قم، ياقوت، ۱۳۸۱ ش، ص۲۸.</ref> عاصم، ابو عمرو، حمزه و كسائى، شیعه بودند و خود نیز به شیعه بودن خود تصریح داشته‌اند.در مورد عبدالله بن كثير و نافع به‌جهت اینکه اهل فارس از ایران بوده‌اند، احتمال شيعه بودن آن‌ها را داده‌اند اما ابن‌عامر، بزرگ‌شده خاندان اموى بود و از دروغگويى و انواع فسق اجتناب نمى‌ورزيد.<ref>معرفت، محمدهادی، تاریخ قرآن، تهران، سازمان مطالعه و تدوين کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت)، ۱۳۸۲ش، ص۱۴۹.</ref>
 
متأخرين سه نفر ديگر بر اين هفت نفر اضافه كرده‌اند: خلف بن هشام، یعقوب حضرمی و ابوجعفر مخزومی. همچنین چهار قارى ديگر بر اين ده قارى افزوده شدند و به قاریان چهارده‌گانه معروف شدند.<ref>زرقانی، محمد عبدالعظیم، مناهل العرفان في علوم القرآن، بیروت، دار إحياء التراث العربي، ج۱، ص۴۴۹.</ref>
 
==منابع==
{{پانویس|۲}}
{{تدوین قرآن}}
{{شاخه
{{شاخه
| شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
| شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
|شاخه فرعی۱ = رسم الخط قرآن
| شاخه فرعی۱ = قرائات
|شاخه فرعی۲ =
| شاخه فرعی۲ =  
|شاخه فرعی۳ =
| شاخه فرعی۳ =  
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
| شناسه =
| شناسه = -
| تیترها =
| تیترها = شد
| ویرایش =
| ویرایش = شد
| لینک‌دهی =
| لینک‌دهی = شد
| ناوبری =
| ناوبری = شد
| نمایه =
| نمایه =  
| تغییر مسیر =
| تغییر مسیر = شد
| ارجاعات =
| ارجاعات =  
| بازبینی =
| بازبینی = شد
| تکمیل =
| تکمیل =  
| اولویت =
| اولویت = ب
| کیفیت =
| کیفیت = ب
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۸ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۱۳

سؤال

اختلاف قرائت‌ها در قرآن چیست؟ چرا قرآن‌ها در مناطق مختلف اسلامی، گاه با هم تفاوت دارند؟

قرآن در مناطق مختلف اسلامی، از لحاظ کم یا زیاد بودن کلمات، تفاوتی نداشته و تنها سیر تکاملی خود را از نظر حرکات، نوع نوشتار و قواعد تجویدی گذرانده است.[۱]

در زمان عثمان خلیفه سوم، یکسان‌سازی مصحف‌های قرآن اتفاق افتاد. علت‌های مختلفی در اختلاف قرائت‌ها مؤثر بود. مانند: خالی بودن قرآن از نقطه و اِعراب، خالی بودن وسط کلمات از «الف»، تفاوت لهجه‌ها، اِعمال رأی و اجتهاد قاریان،[۲] در مصحف‌های اوليه كلمات از هرگونه اعراب و حركات خالی بودند، وزن و حركت كلمه مشخص نبود، براى خواننده غیر عرب مشكل بود تشخيص دهد وزن و حركت كلمه چگونه است، برای نمونه مشخص نبود «اعلم»، فعل امر است، فعل متكلم مضارع است، افعل التفضيل يا فعل ماضى از باب افعال است.[۳]

سلسله قُرّاء (قاريان مشهور قرآن) و قرائات آن‌ها، قرن به قرن ادامه داشت تا اينكه در اوايل قرن چهارم ابوبكر بن مجاهد(۲۴۵-۳۲۴)، بزرگ قاریان بغداد، قرائات را در هفت قرائت از هفت قارى مشهور، به رسميّت شناخت. (البته بعدها در دوره‌هاى مختلف هفت قارى ديگر نیز اضافه شد) هر كدام از اين قرائات به وسيله دو راوى روايت شد.[۴]

امام صادق(ع) قرآن را یکی دانسته که از سوی خداوند نازل شده است و اختلاف بر سر قرائت آن، از جانب راویان صورت گرفته است.[۵] برخی محققان با بررسی‌های مفصل به این نتیجه رسیده‌اند که اختلاف قرائت‌ها موجب تحریف قرآن نمی‌شود.[۶]

قراء هفت‌گانه

مشهورترین و معروف‌ترین قاریانی که قرآن طبق قرائت آنها تلاوت می‌شود،[۷] عبارت‌اند از:

  • عبدالله بن عامِر یَحْصُبی (درگذشت ۱۱۸ق)، از شام.
  • عبدالله بن کثیر دارمی (درگذشت ۱۲۰ق)، از مکه.
  • عاصم بن ابی النَجود اسدی (درگذشت ۱۲۸ق)، از کوفه که قرائت او توسط شخصی به نام «حفص» به‌طور دقیق، ضبط و منتشر شد. قاریان بیش‌تر کشورهای اسلامی به روش او قرائت می‌کنند. عاصم این قرائت را از استاد خويش ابو عبدالرحمن سلمى و او از امام علی(ع) گرفته است.[۸] محققان قرائت حفص از عاصم را يگانه قرائتى دانسته‌اند كه داراى سند صحيح است و در طول قرون گذشته تا امروز، ميان مسلمانان متداول است.[۸]
  • ابوعمرو بن علاء: زبّان بن علاء (درگذشت ۱۵۴ق)، از بصره.
  • حمزة بن حبیب زیّات (درگذشت ۱۵۶ق)، از کوفه.
  • نافع بن عبدالرحمن اللیثی (درگذشت ۱۶۹ق)، از مدینه.
  • علی بن حمزه کسایی (درگذشت ۱۸۹ق)، از کوفه.

پنج نفر از قرّاء سبعة به غير از ابن عامر و ابو عمرو ايرانى‌الاصل هستند. ابن‌عامر مجهول النسب و ابو عمرو از قبيله مازن تميم است که البته برخی او را نیز ایرانی دانسته‌اند.[۹] عاصم، ابو عمرو، حمزه و كسائى، شیعه بودند و خود نیز به شیعه بودن خود تصریح داشته‌اند.در مورد عبدالله بن كثير و نافع به‌جهت اینکه اهل فارس از ایران بوده‌اند، احتمال شيعه بودن آن‌ها را داده‌اند اما ابن‌عامر، بزرگ‌شده خاندان اموى بود و از دروغگويى و انواع فسق اجتناب نمى‌ورزيد.[۱۰]

متأخرين سه نفر ديگر بر اين هفت نفر اضافه كرده‌اند: خلف بن هشام، یعقوب حضرمی و ابوجعفر مخزومی. همچنین چهار قارى ديگر بر اين ده قارى افزوده شدند و به قاریان چهارده‌گانه معروف شدند.[۱۱]

منابع

  1. کردی، محمدطاهر، تاریخ القرآن و غرایب رسمه و حکمه، محقق: معصراوی، احمد عیسی، ریاض عربستان، أضواء السلف، ۱۴۲۹ق، ص۱۲۰.
  2. زركشى، محمد بن بهادر، البرهان فى علوم القرآن، بیروت، دار المعرفة، چاپ اول، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۴۸۳. غانم قدوری، حمد، ترجمه رسم الخط مصحف، مترجم: جعفری، یعقوب، پدیدآور: مرکز ترجمه قرآن مجید به زبانها خارجی وابسته به سازمان اوقاف و امور خیریه، قم، اسوه، ۱۳۷۶ش، ص۱۷۱–۱۷۷.
  3. معرفت، محمدهادی، تاریخ قرآن، تهران، سازمان مطالعه و تدوين کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت)، ۱۳۸۲ش، ص۱۴۵.
  4. معرفت، محمدهادی، تاریخ قرآن، تهران، سازمان مطالعه و تدوين کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت)، ۱۳۸۲ش، ص۱۴۰.
  5. کلینی، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۳۰، .
  6. مرادی سرچشمه، غلامحسین، «بررسی رابطه بین اختالف قرائات و شبهه تحریف قرآن»
  7. خويى، ابوالقاسم، البيان فى تفسير القرآن، قم، موسسة احياء آثار الامام الخوئي، چاپ اول، ۱۴۳۰ق، ص۱۴۰-۱۲۵.
  8. ۸٫۰ ۸٫۱ معرفت، محمدهادی، تاریخ قرآن، تهران، سازمان مطالعه و تدوين کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت)، ۱۳۸۲ش، ص۱۵۲.
  9. علامی، ابوالفضل، پژوهشی در علم تجوید، قم، ياقوت، ۱۳۸۱ ش، ص۲۸.
  10. معرفت، محمدهادی، تاریخ قرآن، تهران، سازمان مطالعه و تدوين کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت)، ۱۳۸۲ش، ص۱۴۹.
  11. زرقانی، محمد عبدالعظیم، مناهل العرفان في علوم القرآن، بیروت، دار إحياء التراث العربي، ج۱، ص۴۴۹.