فضیلت تشییع جنازه

سؤال

آيا تشييع جنازه، براى ميت يا شركت كنندگان در مراسم تشييع، فايده اى دارد؟

دين اسلام جامع دنيا و آخرت، و احكام آن نيز جامع فرد و اجتماع است. اگر اسلام در مورد بدرقه و استقبال افراد، در زندگى، دستور دارد حتماً براى پس از مرگ نيز برنامه ى بدرقه دارد. اسلام براى احترام به كرامت و جايگاه انسان، در باره ى تشييع جنازه بسيار سفارش كرده است. چنان كه فرشتگان الهى، پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله)و امامان(ع)در تشييع جنازه ها شركت مى كردند و چون تكاليف دينى و اعمال معصومان(ع)بدون هدف و فايده نيست به دست مى آيد كه حضور در مراسم تشييع جنازه داراى فوايدى است.

از امام باقر(عليه السلام) نقل شده است كه فرمود:

رسول خدا، پشت سر جنازه اى راه مى رفت، پرسيده شد: «اى رسول خدا، چرا چنين مى كنى؟» فرمود: «فرشتگان را مى بينم كه از جلو مى روند و ما از آنها پيروى مى كنيم».

امام صادق(عليه السلام) فرمود: پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) دنبال جنازه ى مرد صحابى انصارى مى رفت. برخى از اصحاب عرض كردند: «يا رسول الله، سوار مركب نمى شويد؟» فرمود: «دوست ندارم من سوار باشم در حالى كه فرشتگان پياده مى روند».

روزى جنازه اى را از گذرگاهى عبور دادند كه پيامبر و اصحاب او نشسته بودند. حضرت و يارانش از جا برخاستند تا جنازه از نظرها غايب شد. يك گفت: «اين جنازه ى يك يهودى بود». فرمود: «آيا انسان نبود!»

يكى از فوايد مهم تشييع جنازه، ثوابى است كه نصيب ميت و شركت كنندگان مى شود. امام صادق(عليه السلام) فرمود:

چون مؤمن را در قبر گذاشتند، ندا مى كنند، نخستين عطايى كه به تو شد، بهشت است و نخستين عطايى كه به مشايعت كنندگان جنازه ى تو شد، آمرزش گناهان است.

در حديث ديگر آمده:

هر كسى، جنازه ى مؤمنى را تا دفن همراهى كند، خداوند در قيامت هفتاد ملك بر او بگمارد كه او را همراهى و برايش استغفار كنند.

حضرت موسى(عليه السلام) در مناجات عرض كرد: «پروردگارا، ثواب كسى كه تشييع جنازه كند، چيست؟» فرمود: «فرشتگانى پرچم دار، بر او مى گمارم كه او را از قبر تا محشر تشييع كنند».

وقتى چهل مؤمن مى گويند كه خدايا، از اين ميت جز نيكى نديده ايم، خداوند شهادت آنها را مى پذيرد. فايده ى ديگر اندرز شركت كننده ها است كه آنها را از گناه دور و به طاعت نزديك مى سازد.

پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) فرمود:

هر گاه به عروسى دعوت شديد به كندى برويد، چون شما را به ياد دنيا مى اندازد و هرگاه به تشييع جنازه خوانده شديد، شتاب كنيد كه شما را به ياد آخرت مى اندازد.

هر گاه پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) جنازه اى را تشييع مى كرد، اندوه ايشان زياد مى شد، با خود حديث نفس مى كرد و كم سخن مى گفت.

حديثى از امام على(عليه السلام) هر دو فايده را ياد آور مى شود. على(عليه السلام) در تشييع جنازه اى شنيد كه مردى مى خندد; فرمود:

گويا مرگ، براى غير ما نوشته شده است و گويا رعايت حق، براى غير ما واجب شده است.

آنچه گفته شد، مربوط به تشييع جنازه ى مؤمن است; ولى در مورد كافر، امام كاظم(عليه السلام) فرمود:

وقتى كافرى بميرد، هفتاد هزار ملائكه ى غضب و عذاب، او را تشييع مى كنند.

امام صادق(عليه السلام)فرمود:

اگر جنازه ى كافر باشد، ملائكه، ضمن تشييع او، بر او لعنت مى فرستند تا به قبر مى رسد. آن گاه زمين به او مى گويد: «خوش نيامدى».

حسن ختام اين پاسخ، كلام امام صادق(عليه السلام) كه فرموده است:

هنگام تشييع جنازه، بپندار كه خداوند تو را دوباره به دنيا برگردانده است. اكنون ببين كه چگونه جبران مى كنى.

فوايدى كه به ميت مربوط مى شود، عبارتند از; حفظ حرمت و جايگاه او، هديه اى به بزرگى بهشت، آمرزش گناهان وى با شهادت و حضور مؤمنان.