همگانی بودن یا نبودن عذاب قبر
آیا عذاب قبر همگانی است، یا برخی استثنا شده‌اند؟
منابع اسلامی، اشاره‌ای بر عذاب و فشار قبر برای برخی افراد از جمله انبیا و امامان معصوم(ع) نکرده‌اند. عالمان اسلامی معتقدند این افراد گناهی ندارند و دلیلی بر عذاب آن‌ها وجود ندارد. شهیدان نیز از پرسش و پاسخ در قبر معاف شده‌اند؛ پیامبر خدا(ص) در پاسخ به این پرسش که چرا شهید در قبر، مورد امتحان و آزمایش قرار نمی‌گیرد؟ چنین پاسخ داد که همان شمشیر که بر سرش فرود می‌آید، کفایت می‌کند.[۱]
از برخی روایات چنین استفاده شده که عذاب و فشار قبر، برای مؤمن نیست؛ امام صادق(ع) در پاسخ به یکی از شاگردانش به نام ابوبصیر، فشار قبر را برای مؤمنان ندانست.[۲]
اما از ظاهر برخی روایات، به‌دست آورده‌اند که فشار قبر همگانی است؛ پیامبر اسلام(ص) پس از خاک سپاری جنازه یکی یارانش به نام سعد بن معاذ، فشار قبر را برای همگان دانست[۳] و گفت اگر کسی از فشار قبر، رهایی می‌یافت، سعد بن معاذ از آن افراد بود.[۴]
امام صادق(ع) در پاسخ به این سوال که آیا فردی از فشار قبر، رهایی می‌یابد؟ افراد بسیار اندکی را نجات یافته از عذاب قبر دانست.[۵]
علامه مجلسی از عالمان بزرگ شیعه در جمع این روایات، معتقد است که مراد از فشار قبر نداشتن مومنان، عذاب و فشار شدید است. او همچنین معتقد است؛ مؤمن، فشار قبر تنبیهی و از باب غضب الهی ندارد؛ بلکه فشار قبر، برای کفاره گناهان او است[۶] و روایت «فشار و عذاب قبر برای مؤمن، کفارهٔ (تاوان) کارهایی است که انجام داده است» شاهد بر این مطلب است.[۷]
علامه مجلسی در مورد کسانی که از امام علی(ع) پیروی کرده، از دشمنانش بیزاری جسته، حلالش را حلال و حرامش را حرام دانسته‌اند؛ معتقد است خداوند این افراد را در برزخ به‌جهت گناهان بدون توبه، عذاب می‌کند تا در قیامت پاک باشند.[۸]
مواردی در رفع عذاب قبر
براساس روایات، برخی کارهای خوب، سبب کاهش یا آمرزش فشار قبر می‌شود؛ رقیه دختر پیامبر اکرم(ص) از کسانی است که پیامبر برای او طلب بخشش از عذاب قبر کرد و خداوند هم او را رهایی بخشید.[۹] فاطمه بنت اسد؛ مادر امام علی(ع) نیز با دعای پیامبر(ص) و دفن در پیراهن پیامبر، شامل رها از عذاب قبر شد.[۱۰]
برخی افراد از عذاب و فشار قبر معاف هستند:
- کسانی که حداقل چهل نفر به خوبی او شهادت دهند و از خداوند برای او طلب مغفرت کنند.[۱۱]
- کسانی که رکوع نمازشان کامل و تمام باشد.[۱۲]
- افرادی که در هر شب جمعه، سوره نساء را بخوانند.
- کسانی که بر خواندن سوره زخرف مداومت دارند.
- اهل نماز شب.[۱۳]
منابع
- ↑ فروع الکافی، ج۵، ص۵۶، کتاب الجهاد، فضل الشهاده، ح ۵.
- ↑ کلینی، الكافی، ج۳، ص۱۳۰.
- ↑ الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۲۱.
- ↑ الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۳۶، ح ۶; بحار الانوار، ج۶، ص۲۶۱، ح ۱۰۲; و علم الیقین، ج۲، ص۱۰۶۸.
- ↑ الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۳۶، ح ۶.
- ↑ محمد باقر مجلسی، حق الیقین، ص۴۹۲; و عبدالله شبّر، حق الیقین، ج۲، ص۳۹۲.
- ↑ بحار الانوار، ج۶، ص۲۲۱.
- ↑ بحار الانوار، ج۶، ص۲۴۶، ح ۷۷.
- ↑ الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۴۱، ح ۱۸.
- ↑ گفتار صدوق، ص۴۸; و مجلسی، حق الیقین، ص۴۸۲.
- ↑ منازل الآخره، ص۲۶–۳۰.
- ↑ عبدالله شبّر، حق الیقین، ج۲، ص۳۹۱; و بحارالانوار، ج۶، ص۲۴۴.
- ↑ منازل الآخره، ص۲۶–۳۰.