حضور لیلی همسر امام حسین(ع) در کربلا

سؤال
آیا لیلا همسر امام حسین(ع) و مادر علی اکبر در کربلا حضور داشت؟

براساس منابع تاریخی و تحقیقات جدیدی که محققان انجام داده‌اند لیلا همسر امام حسین(ع) در کربلا نبوده است. شهید مطهری مسأله حضور لیلا در کربلا و در نتیجه افسانه‌ها و قصه‌هایی که درباره ایشان گفته شده را یکی از موارد تحریف در تاریخ کربلا می‌داند و آن را با استدلال رد می‌نماید.[۱]

محدث قمی می‌گوید: ظاهر آن است که لیلا در کربلا نبوده و من در کتب معتبر ندیدم[۲] و نامی از لیلا در کربلا، کوفه یا شام نیست.[۳] همچنین از سخن قاتل علی اکبر که می‌گوید: گناه تمامی عرب به گردن من، اگر این جوان از کنار من بگذرد و پدر را به عزایش داغدار نسازم.[۴] در حالی که در عرف می‌گویند: «مادرش را به عزایش بنشانم»؛ اما وی فقط از پدرش یاد می‌کند؛ از این رو استفاده می‌شود که نه تنها لیلا در کربلا نبوده، که اصلاً در قید حیات نیز نبوده است.

مرحوم دکتر محمد ابراهیم آیتی در این زمینه می‌نویسد: «از مادر علی اکبر، یعنی لیلا، دختر ابی مره بن مسعود، هم نامی در جریان فاجعه کربلا به میان نیامده است و هیچ نمی‌دانم که ایشان در این تاریخ زنده بوده است یا نه؟ … از همسران امام تنها کسی که در این سفر همراه امام(ع) بوده، رباب دختر امرؤالقیس است.[۵]

بنابراین با توجه به قرائن و شواهد یاد شده، جناب لیلا در کربلا نبوده است؛ در نتیجه آن داستان‌ها و افسانه‌هایی که در جریان حادثه کربلا به او نسبت داده می‌شود، بی‌اساس و غیر واقعی است. در پایان تذکر این نکته لازم است که شیخ مفید در ارشاد، طبرسی در اعلام الوری، طبری در تاریخ طبری و … نام این بانو را همان لیلا ذکر کرده‌اند؛[۶] از این رو اطلاق نام «ام لیلی» بر آن بانو صحیح نیست.

منابع

  1. حماسه حسینی، مرتضی مطهری، ج۱، ص۲۶ – ۲۷، چاپ ۲۱، قم، انتشارات صدرا، سال ۱۳۷۳ هـ ش.
  2. شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، ص ۳۷۵.
  3. شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، ص۵۴۱.
  4. تاریخ الامم و الملوک، محمد بن جریر الطبری، ج۴، چاپ پنجم، بیروت، مؤسسه اعلمی للمطبوعات، سال ۱۴۰۹ هـ ق، ص۳۴۰.
  5. بررسی تاریخ عاشورا، دکتر محمد ابراهیم آیتی، ص۱۲۳.
  6. علی الاکبر، سید عبدالرزاق مقرّم، ص۱۴.