حدیث شستن کودکان از چربی غذایی که خورده‌اند
آیا این روایت معتبر است: «كودكان خود را از چربی غذایی که خورده‌اند بشویید و پاكيزه كنيد؛ زیرا شيطان‌ها جربی مانده غذا را آن را می‌بویند و کودک در حال خواب می‌ترسد.»
روایت شستن کودکان از چربی غذایی که خورده‌اند و وحشت آنها در خواب اگر شسته نشود، از نظر سند صحیح و معتبر نیست. این روایت را شیخ صدوق با دو سند در کتاب‌های علل الشرائع، عیون اخبار الرضا(ع) و خصال آورده که در هر دو سند، راویِ ضعیف وجود دارد.
حدیث و ترجمه
«اِغْسِلُوا صِبْيَانَكُمْ مِنَ اَلْغَمَرِ فَإِنَّ اَلشَّيَاطِينَ تَشَمُّ اَلْغَمَرَ فَيَفْزَعُ اَلصَّبِيُّ فِي رُقَادِهِ وَ يَتَأَذَّى بِهِ اَلْكَاتِبَان»[۱]
| « | كودكان خود را از چربی غذایی که خورده‌اند بشویید و پاكيزه كنيد؛ زیرا شيطان‌ها چربی مانده غذا را می‌بویند و کودک در حال خواب می‌ترسد، و دو فرشته نويسنده اعمال از آن در آزارند. | » |
سند
شیخ صدوق روایت شستن جربی غذا از کودکان را در سه کتاب خود با دو سلسله سند ذکر کرده است:
بررسی سند اول
شیخ صدوق این روایت را در کتاب علل الشرائع از پدرش، از سعد بن عبدالله، از محمد بن عیسی بن عُبَید، از قاسم بن یحیی، از پدربزرگش حسن بن راشد، از ابی‌بصیر، از امام صادق(ع)، از پدرش، از پدربزرگش، از پدارنش روایت کرده است.[۱] شیخ صدوق این روایت را با همین سند در کتاب خصال نیز آورده است.[۲]
بررسی راویان سلسله سند بر اساس کتاب‌های رجالی شیعه چنین است:
- محمد بن عیسی بن عبید: نجاشی رجال‌شناس شیعه، او را ثقه و مورد اطمینان دانسته[۳] و شیخ طوسی دیگر رجال‌شناس شیعه او را ضعیف دانسته است.[۴]
- قاسم بن یحیی: او را ضعیف دانسته‌اند.[۵]
با توجه به ضعیف بودن قاسم بن یحیی و اختلاف نظر درباره محمد بن عیسی و حسن بن راشد، سند اول روایت صحیح و معتبر نیست.
بررسی سند دوم
شیخ صدوق این روایت را در کتاب عیون اخبار الرضا(ع)، از ابوبکر محمد بن احمد بن حسین بن یوسف بن زُرَیْق بغدادی، علی بن محمد بن عُیَیْنَه [عنبسه] مولی رشید، از دارِم بن قَبیصَة بن نَهْشَل بن مَجُمَع نَهْشَلی صَغانی، از امام رضا(ع)، از پدرانش، از پیامبر(ص) روایت کرده است.[۸]
- محمد بن احمد بن حسین بن یوسف بن زُرَیْق بغدادی، که مجهول و ناشناخته است و در کتاب‌های رجالی متقدم شیعه ذکر نشده است.[۹]
- علی بن محمد بن عُیَیْنَه [عنبسه]، که مجهول و ناشناخته است و در کتاب‌های رجالی متقدم شیعه ذکر نشده است.[۱۰]
- دارِم بن قَبیصَة ، که به گفته ابن غضائری[۱۱] و ابن داوود[۱۲] دو رجال‌شناس شیعه، به حدیثش اعتماد نمی‌شود.
با توجه به ضعیف بودن دارم بن قبیصه و مجهول بودن و ثابت نشدن وثاقت دیگر راویان، سند دوم این روایت نیز صحیح و معتبر نیست.
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ابن بابویه، محمد، علل الشرائع، قم، کتابفروشی داوری، چاپ اول، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۵۵۷، باب ۳۴۴ باب العله آلتی من أجلها یغسل الصبیان من الغمر، حدیث۱.
- ↑ ابن بابویه، محمد، الخصال، قم، جامعه مدرسین، چاپ اول، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۶۳۲.
- ↑ رجال النجاشی، ص۳۳۳.
- ↑ فهرست شیخ طوسی، ص۴۰۲؛ رجال طوسی، ص۳۹۱؛ رجال ابن داوود، ص۵۰۸.
- ↑ رجال ابن غضائری، ج۱، ص۸۷؛ رجال ابن داوود، ص۴۵۹؛ خلاصة الاقوال، ص۲۴۸.
- ↑ رجال الطوسی، ص۳۷۵؛ رجال ابن داوود، ص۱۰۶؛ خلاصه الاقول، ص۴۰.
- ↑ رجال ابن غضائری، ص۴۹.
- ↑ ابن بابویه، محمد، عیون أخبار الرضا، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۶۹، حدیث ۳۲۰.
- ↑ نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، تهران، ۱۴۱۴ق، ج۶، ص۴۱۱.
- ↑ نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، تهران، ۱۴۱۴ق، ج۵، ص۴۶۳.
- ↑ رجال ابن غضائری، ص۵۸.
- ↑ رجال ابن داوود، ص۱۴۷ و ص۴۵۴.