کاربر:A.rezapour/صفحه تمرین
علامه امینی کیست و چه جایگاهی در میان عالمان شیعه دارد؟
| علامه جعفری | |
|---|---|
| نام کامل | محمدتقی جعفری |
| تولد | ۱۳۰۴ش تبریز |
| وفات | ۱۳۷۷ش |
| مذهب | شیعه |
| محل دفن | مشهد |
علامه جعفری
زندگینامه
محمدتقی جعفری متفکر و عالم دینی معاصر در مرداد ۱۳۰۴ در تبریز زاده شد. وی دروس مقدماتی را در تبریز خواند و در حدود ۱۳۱۹ ش ، برای ادامه تحصیلات عازم تهران شد و به مدرسه مروی رفت . در تهران دو سال نزد شیخ محمدرضا تنکابنی فقه و اصول آموخت و بخش حکمت منظومه ملاهادی سبزواری و بخشی از امور عامه اسفار را نزد میرزا مهدی آشتیانی فرا گرفت. در حدود ۱۳۲۳ ش به قم رفت و در آنجا در حلقه درس استادان حوزه ، از جمله امام خمینی و سیدمحمد حجت کوه کمری ، شرکت نمود و در سلک اهل علم در آمد. اقامت وی در قم بیش از یک سال طول نکشید و او به سبب بیماری مادرش ، که به فوت او انجامید، به تبریز بازگشت. جعفری در ۱۳۲۵ ش ، به توصیه آیت اللّه میرزا فتاح شهیدی و کمکهای مالی او، برای ادامه تحصیل به نجف رفت و حدود یازده سال در آنجا ماند.[۱] از اساتید او در نجف می توان به شیخ محمدکاظم شیرازی، سیدابوالقاسم خویی، سید محمود شاهرودی، آیت اللّه حکیم، سیدعبدالهادی شیرازی، آیت اللّه سیدجمال الدین گلپایگانی، شیخ صدرا قفقازی و شیخ مرتضی طالقانی نام برد.[۲] جعفری ، به توصیه استادانش ، به ایران بازگشت و نخست به قم و سپس به مشهد رفت . در مشهد از آیت اللّه میلانی گواهی اجتهاد گرفت، سپس مشهد را ترک کرد و تهران را برای اقامت دائم برگزید. او در ۲۵ آبان ۱۳۷۷، بر اثر بیماری ، درگذشت و در مشهد به خاک سپرده شد.[۳]
جایگاه
علامه جعفری عمر خود را صرف تحقیق و سخنرانی و تدریس و تألیف کرد. او علاوه بر علوم حوزوی ، همواره می کوشید از علوم و معارف غربی و جدید نیز مطّلع باشد. از محمدتقی جعفری آثار فراوانی به جامانده است که از یک سو حاکی از پشتکار و اشتغال دائم علمی او و از سوی دیگر حاکی از وسعت مشرب ، خردگرایی و پرهیز از تقلید، تعلقات دینی عمیق و علاقه او به علوم و معارف بشری به معنای عام کلمه است ، چنانکه او از سویی به فلسفه (بیشتر فلسفه مشائی ) علاقه داشت و از سوی دیگر اهل ذوق و شعر بود، از سویی به عرفان دلبستگی داشت و از سوی دیگر متوجه علوم نو و حقوق و اجتماعیات و فلسفه جدید بود. رویکرد او مجموعاً رویکردی استدلالی و منطق باور بود و لذا چه در فلسفه اسلامی چه در فلسفه جدید و چه در پرداختن به دیگر علوم و معارف ، می کوشید از مسیربحث استدلالی خارج نشود. همین علاقه به منطق و استدلال مبنای داوری او در باره آثار و آرای اشخاص بود.[۴]
آثار
آثار علامه جعفری حوزه های گوناگونی را در بر می گیرد که برخی از آنها عبارت اند از:
اخلاق: وجدان ، تهران ۱۳۴۲ ش ؛ اخلاق و مذهب ، تهران ۱۳۵۴ ش )،
فلسفه و کلام ( جبر و اختیار ، تهران ۱۳۳۴ ش ؛ سخنی کوتاه در علم امام ، تهران ۱۳۵۱ ش )،
فقه ( رسائل فقهی ، تهران ۱۳۷۷ ش ، که تکمیل شده منابع فقه ، تهران ۱۳۴۹ ش است )،
انسان شناسی ( آفرینش و انسان ، تهران ۱۳۵۱ ش ؛ انسان در افق قرآن از نظر فردی و اجتماعی ، اصفهان ۱۳۴۹ ش ؛ ارتباط انسان و جهان و انعکاس تحول مادّه فلسفی و جرم فیزیکی در ادراک بشر از قدیمترین ازمنه فلسفه تا قرن حاضر ، تهران ۱۳۳۷ ش )،
فلسفه علم ( تحقیقی در فلسفه علم ، تهران ۱۳۷۲ ش )،
فلسفه دین ( فلسفه دین ، تهران ۱۳۷۵ ش ، ۲ ج )،
فلسفه هنر ( فلسفه زیبایی و هنر از دیدگاه اسلام ، تهران ۱۳۶۹ ش )،
فلسفه حقوق ( اعلامیه جهانی حقوق بشر از دیدگاه اسلام و غرب ، تهران ۱۳۷۰ ش )،
علم و دین ( رابطه علم و حقیقت ، تبریز ۱۳۴۵ ش ؛ علم از دیدگاه اسلام ، تهران ۱۳۶۰ ش ؛ تعاون الدین و العلم ، تهران ۱۳۷۸ ش ؛ علم در خدمت انسان ، تهران ۱۳۴۴ ش ؛ علم و دین در حیات معقول ، تهران ۱۳۶۹ ش )،
قرآن پژوهی ( حرکت و تحول از دیدگاه قرآن ، تهران ۱۳۶۰ ش ؛ شناخت از دیدگاه علمی و از دیدگاه قرآن ، تهران ۱۳۶۰ ش ؛ انسان در افق قرآن ، اصفهان ۱۳۴۹ ش )،
عرفان ( عرفان اسلامی ، تهران ۱۳۷۳ ش )،
ادبیات ( حکمت ، عرفان و اخلاق در شعر نظامی گنجوی ، تهران ۱۳۷۰ ش ؛ تحلیل شخصیت خیام ، تهران ۱۳۶۸ ش )،
و نقد و بررسی و تحشیه آثار متفکران غربی ( توضیح و بررسی مصاحبه ی برتراند راسل ـ وایت ، تهران ۱۳۴۲ ش ؛ بررسی و نقد افکار راسل ، تهران ۱۳۶۴ ش ؛ بررسی و نقد نظریات هیوم در چهار مسأله فلسفی ، تهران ۱۳۷۴ ش ؛ حاشیه بر برگزیده افکار راسل ، تهران ۱۳۵۰ ش ؛ حاشیه بر سرگذشت اندیشه ها ، اثر آلفرد نورث وایتهد ، تهران ۱۳۷۰ـ۱۳۷۱ ش ؛ حاشیه بر ادیان زنده جهان ، اثر رابرت ا. هیوم ، تهران ۱۳۶۹ ش ).
درباره ائمه علیهم السلام نیز به تحقیق و تألیف پرداخته است ( رجوع کنید به نیایش حسین در عرفات ، تهران ۱۳۴۷ ش ؛ و امام حسین : شهید فرهنگ پیشرو انسانیت ، تهران ۱۳۸۰ ش ).[۵]
دو تألیف مشهور علامه جعفری
عمدهترین آثار جعفری در وهله اول در باره امام علی (ع) و نهج البلاغه ( مانند ترجمه و تفسیر نهج البلاغه در ۲۷ جلد؛ خدا و جهان و انسان از دیدگاه علی بن ابیطالب( ع ) و نهج البلاغه؛ و علی و مسأله مرگ) و در مرتبه بعد در باره مولوی است ( مانند تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی در ۱۵ جلد ؛ از دریا به دریا ( کشف الابیات مثنوی) ؛ عقل وعاقل و معقول و عوامل جذابیت در سخنان جلال الدین محمد مولوی).[۶][۷]
شرح و تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی و هم ترجمه و تفسیر نهج البلاغه در میان آثار جعفری ، بیش از دیگر تألیفات او اهمیت دارد. رویکرد اثر اول ، که جعفری آن را در طول شش سال تلاش بی وقفه (۱۳۴۸ـ۱۳۵۳ ش ) به سامان رساند، تبیین اصول جهان بینی جلال الدین مولوی در مثنوی است . جعفری با اعتقاد و تصریح به اینکه مثنوی یکی از درخشان ترین تجلی گاههای فرهنگ اسلامی است ، این ویژگی را در شرح خود باز نموده و در عین حال ، از نقد اظهارات و آرای مولوی غفلت نورزیده است. اما اثر دوم ، که جعفری پس از شرح مثنوی بدان پرداخت ، قرار بود در مجموعه ای ۳۵ جلدی تدوین یابد ولی فقط تا مجلد ۲۷ (تا خطبه ۱۸۵) منتشر شد (۱۳۷۸ ش ). وی در مقدمه یک جلدی کتاب ، پس از بحثی تفصیلی در باره رسالت انسانی و ویژگیهای آن ، به این موضوع پرداخته که امام علی علیه السلام نماینده کامل رسالتهای کلی انسانی است و سخنان او «به جهت وابستگی تمام به قرآن ... عالی ترین مفسر قرآن و روشنگر واقعیات انسان و جهان است».[۸]
منابع
- ↑ جلالی، غلامرضا، «جعفری محمدتقی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دایره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۰، ذیل مدخل.
- ↑ انوشه، حسن، «علامه جعفری و خیام»، کتاب ماه دین، شماره ۱۳، آبان ۱۳۷۷ش، ص۷.
- ↑ جلالی، غلامرضا، «جعفری محمدتقی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دایره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۰، ذیل مدخل.
- ↑ جلالی، غلامرضا، «جعفری محمدتقی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دایره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۰، ذیل مدخل.
- ↑ جلالی، غلامرضا، «جعفری محمدتقی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دایره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۰، ذیل مدخل.
- ↑ «فهرست عناوین آثار مکتوب علامه فقید محمد تقی جعفری»، کتاب ماه دین، شماره ۱۳، آبان ۱۳۷۷ش، ص۱۶ و ۱۷.
- ↑ جلالی، «جعفری محمدتقی»، ذیل مدخل.
- ↑ جلالی، غلامرضا، «جعفری محمدتقی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دایره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۰، ذیل مدخل.