پیامبر(ص) از دیدگاه امام علی(ع)

سؤال

امام علی(ع) چه اوصاف و ویژگی‌هایی را برای پیامبر(ص) عنوان کرده‌اند؟

پیامبر(ص) از دیدگاه امام علی(ع) دارای اوصافی عظیم است که در نهج البلاغه به پاره‌ای از آنها تصریح شده است. در خطبه ۱۵۱ نهج‌البلاغه حضرت علی پیامبر را گواهی‌دهنده، بشارت‌دهنده و هشداردهند توصیف کرده و او را نجیب‌ترین و بزرگوارترین مردم بدانسته که اخلاقش از همه پاکان پاک‌تر و از همه کریم‌تر بود. امام علی(ع) در بخشی از خطبه ۷۲ نهج البلاغه، پیامبر را به بیش از بیست وصف یاد می‌کند: از جمله: عبودت و رسالت و نیز کسی که با تمام قدرت بار سنگین رسالت را بر دوش کشید.

امام علی(ع) پیامبر(ص) را پیشوای پرهیزکاران می‌خواند که مردم را به حق دعوت کرد و بدون سستی و کوتاهی رسالت خود را انجام داد. امام علی(ع) پیامبر(ص) را کسی می‌دانست که دنیا را کوچک شمرد و در چشم دیگران آن را ناچیز جلوه داد.

خطبه ۷۲ نهج‌البلاغه

امام علی(ع) در بخشی از خطبه ۷۲ نهج البلاغه، پیامبر را به بیش از بیست وصف یاد می‌کند و می‌گوید: «خداوندا گرامی‌ترین درودها و افزون‌ترین و پربارترین برکاتت را بر محمد(ص) بنده و رسولت بفرست».

برخی اوصافی که امام علی(ع) برای پیامبر(ص) برمی‌شمرد به این شرح است:

• عبودیّت،
• رسالت،
• خاتمیّت،
• کسی که درهای بسته را گشود و حق را با حق آشکار ساخت؛
• کسی که غوغای باطل را دفع کرد و حملات گمراهی‌ها را درهم شکست؛
• کسی که با تمام قدرت بار سنگین رسالت را بر دوش کشید؛
• قیام به فرمان خدا و قدم برداشتن در راه رضا و خشنودی خدا.

امام علی(ع) درباره پیامبر می‌گوید در گام‌هایی که به سوی انجام اوامر خد برمی‌داشت، تردید به خود راه نداد و عقب‌گرد نکرد و عزم و اراده اش به سستی نگرایید؛ که وحی تو را با آگاهی گرفت و عهد تو را پاسداری کرد و در انجام فرمانت [با قدرت و جدّیت] پیش رفت.

او همچنان در این راه به پیش رفت تا شعله حق را برای طالبانش برافروخت و راه را برای ناآگاهان روشن ساخت، و دل‌هایی که در فتنه‌ها و گناهان فرورفته بود، به برکت وجودش هدایت شد). او پرچم‌های آشکار کننده حق را برافراشت و احکام نورانی اسلام را برپا ساخت. او امینِ معتمد و گنجینه دارِ مخزن علوم تو و شاهد و گواه روز رستاخیز و برانگیخته ات برای بیان حقایق و فرستاده ات به سوی خلایق است.

برجسته‌ترین اوصاف پیامبر(ص) از نگاه امام علی(ع)

گفته شده که در نهج البلاغه آمده که امام علی(ع) درباره پیامبر می‌گوید خداوند پیامبر(ص) را از درخت تنومند پیامبران، از سرچشمه نور هدایت، از جایگاه بلند و بی‌همانند، از چراغ‌های برافروخته در تاریکی‌ها و از سرچشمه‌های حکمت برگزید؛ پیامبر(ص) طبیبی است برای درمان بیماران و مرهمی است شفابخش برای شفای قلب‌های کور و گوش‌های ناشنوا و زبان‌های لال؛ و با داروی خود پی درپی در یافتن بیماران فراموش شده و سرگردان است.

در خطبه ۱۵۱ نهج البلاغه حضرت علی(ع) گفته است خداوند محمد(ص) را برانگیخت، گواهی‌دهنده، بشارت‌دهنده، هشداردهنده. پیامبری که بهترین آفریدگان در خردسالی و در سن پیری نجیب‌ترین و بزرگوارترین مردم بود، اخلاقش از همه پاکان پاک‌تر و باران کرمش از هر چیزی بادوام‌تر بود. حضرت علی(ع) پیامبر را دعوت کننده به حق توصیف می‌کند که بدون سستی و کوتاهی، رسالت پروردگارش را رسانید و در راه خدا با دشمنانش بدون عذرتراشی جنگید. پیامبر(ص) پیشوای پرهیزکاران و روشنی‌بخش چشم هدایت‌شدگان است.

امام علی(ع) پیامبر(ص) را کسی می‌دانست که دنیا را کوچک شمرد و در چشم دیگران آن را ناچیز جلوه داد. پیامبر آن را خوار می‌شمرد و در نزد دیگران خوار و بی‌مقدار معرفی فرمود. و می‌دانست که خداوند برای احترام به ارزش او دنیا را از او دور ساخت و آن را برای ناچیز بودنش به دیگران بخشید. حضرت علی(ع) گفته است پیامبر(ص) از جان و دل به دنیا پشت کرد. او دوست می‌داشت که زینت‌های دنیا از چشم او دور نگه داشته شود، تا از آن لباس فاخری تهیه نسازد، یا اقامت در آن را آرزو نکند.