امام خمینی در فرانسه

سؤال

اقامت امام خمینی در فرانسه برای چه بود و چه فعالیتی در آنجا انجام می‌داد؟

درگاه‌ها

هجرت به فرانسه

با هجرت امام خمینی از عراق به پاریس فصلی دیگر در نهضت امام خمینی و انقلاب اسلامی گشوده شد. هواپیمای حامل رهبر انقلاب روز جمعه ۱۴ مهرماه ۱۳۵۷ در فرودگاه پاریس به زمین نشست. انتشار خبر ورود امام به پاریس موجی از شادی در ایران پدیدآورد و به نگرانی و اضطراب میلیون‌ها ایرانی که پس از شنیدن خبر خروج آن امام خمینی از عراق (۱۳ مهر ۵۷) از سرنوشت رهبر خویش بی اطلاع بودند پایان داد.

امام خمینی(س) یک روز پس از ورود به پاریس (بعدازظهر شنبه ۱۵/مهر/۱۳۵۷) جزییات برخورد خود با مقامات عراقی و کویتی و سپس سفر به پاریس را تشریح کرده ضمن آن فرمودند که: مقامات عراق به من هشدار دادند که به دلیل روابطی که با رژیم ایران دارند، نمی‌توانند فعالیت‌های مرا تحمل کنند. من به آنها پاسخ دادم که اگر شما مسئولیت‌هایی نسبت به حکومت ایران داشته باشید، من هم در برابر اسلام و ملت ایران مسئولم و باید به وظیفهٔ الهی و معنوی خود عمل کنم.

امام خمینی(س) پس از ورود به پاریس در محله کشان واقع در جنوب پاریس، ساختمان شماره ۲۴ خیابان پون رویال، در طبقه چهارم، در آپارتمانی که در اجاره احمد غضنفرپور بود و هنوز در آن ساکن نشده بود، اقامت گزید. روز دوم ورود ایشان به فرانسه عده ای از ایرانیان و دانشجویان ایرانی از سراسر اروپا برای دیدار با ایشان به پاریس آمدند؛ ولی به علت نبود مکان مناسب موفق به دیدار نشدند. امام خمینی(س) در روز بعد، ۱۷ مهر در دیدار با آنان در پاریس، به علت یادشده تصریح کرد. در روز دوم اقامت، پس از مشورت با امام خمینی(س) خانه همسر علی عسگری (یکی از دانشجویان مقیم پاریس) در دهکده نوفل لوشاتو برای اقامت ایشان در نظر گرفته شد. ساواک با اجاره خانه ای در نزدیکی خانه امام خمینی(س) در نوفل لوشاتو، به مراقبت‌های خود از محل اقامت و فعالیت‌های ایشان و اطرافیان تا حضورشان در فرانسه ادامه داد.

امام خمینی در فرانسه

اقامت در نوفل نوشاتو

پس از دو روز توقف، به دهاتی در هفت فرسنگی پاریس رفتیم، «نوفل لوشاتو». آن جا منزل آقای عسگری بود. ایشان به ما خیلی محبت کرد. منزلی در پاریس گرفته شد تا هر کس بخواهد به نوفل لوشاتو بیاید، از آن جا راهنمایی شود یا با مینی بوسی که در آن جا بود و روزی یکی دو بار رفت وآمد می‌کرد، به دیدار امام بیاید. امام در ابتدا، هر شب صحبت می‌کردند؛ بعد، شد هفته ای دو شب و بعد، شبهای جمعه و بعد، ظهرهای یکشنبه؛ چرا که دانشجویان سراسر اروپا، تنها یکشنبه‌ها می‌توانستند خودشان را به امام برسانند. در ابتدا کسی نبود ولی این اواخر، حسابی آن جا شلوغ می‌شد.

نوفل لوشاتو دهکده ای ییلاقی در پانزده کیلومتری جنوب شهر ورسای فرانسه، حدود چهل کیلومتری پاریس است. امام خمینی(س) در جمعه ۱۴ / ۷ / ۱۳۵۷ از بغداد به سوی پاریس حرکت کرد و در فرودگاه اورلی پاریس فرود آمد. در شب دوم ورود امام خمینی(س) به پاریس، کمیته تصمیم‌گیری، اقامت ایشان را در نوفل لوشاتو تصویب کرد. برنامه‌های امام خمینی(س) در نوفل لوشاتو، افزون بر نماز جماعت، سخنرانی، مصاحبه با رسانه‌های دیداری، شنیداری و نوشتاری، پیام، نامه، دیدار و مذاکره با شخصیت‌های ایرانی و غیر ایرانی بود. ایشان در نوفل لوشاتو ۶۵ سخنرانی، ۱۱۷ مصاحبه با رسانه‌ها، ۴۱ پیام، دیدارها و گفت وگوها بسیاری با رجال سیاسی و روحانی ایرانی و مقامات یا نمایندگان کشورهای خارجی و رهبران نهضت‌های اسلامی جهان و ۲۷ نامه به افراد حقیقی و حقوقی داشت. پایان اقامت امام خمینی(س) در نوفل لوشاتو، ۱۲ بهمن ۱۳۵۷، هم‌زمان با بازگشت ایشان به ایران بود.

امام خمینی(س) حدود ده روز در خانه همسر علی عسگری سکونت کرد. به سبب تنگی جا خانه دیگری اجاره شد که به علت ظواهر اشرافی امام خمینی(س) با آن موافقت نکرد و خانه ای در مقابل خانه همسر عسگری اجاره شد و خانواده امام خمینی(س) به آن منتقل شدند. پس از انتقال خانواده ایشان از نجف به پاریس، در نوفل لوشاتو سه خانه در اختیار امام خمینی(س) و همراهان قرار گرفت. در خانه کوچک شماره یک، ایشان با اعضای خانواده زندگی می‌کردند. خانه شماره دو (خانه همسر عسگری) که روبه روی خانه اول بود، مخصوص اجتماعات و اعضای دفتر بود و در آنجا نماز جماعت، دیدارها و سخنرانی‌ها انجام می‌شد. خانه شماره سه جهت استراحت و خواب دانشجویان و دیگر مهمانان امام خمینی(س) بود که برای دیدار ایشان می‌آمدند و اجازه داشتند ۴۸ ساعت در آنجا بمانند. به دلیل زیادی دیدارکنندگانِ و کمبود مکان استراحت در شب، هتلی نیز برای اسکان مهمانان اجاره شد. امام خمینی(س) در نوفل لوشاتو نمازهای خود را شکسته می‌خواند؛ زیرا قصد ده روز نکرده و تصمیم داشت در نخستین فرصت ممکن به ایران برگردد؛ از این رو از نوفل لوشاتو به سفر دست کم ۲۴ کیلومتر می‌رفت. ازجمله مکان‌هایی که برای این کار در نظر گرفته شده بود، شهر ورسای بود که کاخ قدیمی شاهان فرانسه در آنجا به پارک عمومی زیبایی تبدیل شده بود.

امام خمینی در نوفل نوشاتو

همراهان

افراد بسیاری در فرانسه همراه و مرتبط با امام خمینی(س) بودند؛ ازجمله سیداحمد خمینی(س)، شهاب الدین اشراقی، اسماعیل فردوسی پور، ابوالفضل توکلی بینا، مهدی عراقی، سیدمحمد غرضی، ابراهیم یزدی، سیدابوالحسن بنی صدر، محسن سازگارا، صادق قطب زاده، سیدصادق طباطبایی، سیدحسین خمینی(س)، سیدمحمود دعایی، جعفر شجونی، حسن حبیبی، محمدحسین املایی، سیدعلی اکبر محتشمی پور، هادی غفاری، سیدحمید روحانی، محمدعلی صدوقی، محمدعلی هادی نجف آبادی، سیدمحمود محتشمی، مصطفی کفاش زاده، حسن عابدی جعفری، محمد منتظری، سیدسراج الدین موسوی، مرضیه حدیدچی دباغ و سیدصادق موسوی.

دیدارها

امام خمینی(س) افزون بر دیدار عمومی در هر شب، دیدارهایی خصوصی نیز با شخصیت‌های مذهبی و سیاسی از ایران و دیگر کشورها داشت. برخی شخصیت‌های مذهبی ـ سیاسی ایرانی که با ایشان دیدار کردند عبارت اند از: مرتضی مطهری، مجموعه آثار، سیدمحمد حسینی بهشتی، محمد صدوقی، سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی، حسینعلی منتظری، محی الدین انواری، ناصر میناچی، مهدی بازرگان، کریم سنجابی، داریوش فروهر، عزت‌الله سحابی، حسن نزیه و سیدجلال تهرانی، ابراهیم امینی، حسن روحانی و سیدمحمد خاتمی.

بزرگترین آرزوی من این است که مردم ایران از چنگال ظلم نجات پیدا کنند و صاحب کشوری باشند آزاد و مستقل. دارای نظامی اسلامی که در آن حقوق انسانها آنچنان که اسلام دستور داده است، رعایت شود و در راه پیشرفت و ترقی و سعادت انسانی، سرمشق برای همه ملتها باشند.

(مصاحبه‌ای با امام خمینی در نوفل نوشاتو)

فعالیت‌ها و مصاحبه‌ها

امام خمینی در نوفل نوشاتو

امام در فرانسه شبانه روز کار می‌کردند. روزی نبود مگر این که سخنرانی ای داشتند یا مصاحبه و اعلامیه ای. و این پدر پیر انقلاب، با تمام وجود برای سقوط شاهنشاهی ایران و شکست آمریکا در ایران ـ که به امید خدا در منطقه خواهد بود ـ سر از پا نمی‌شناخت. گاهی مصاحبه گران می‌گفتند که این گونه ندیده‌اند در اطاقی ۳×۲ بدون تشریفات و بیا و برو و بدون میز و صندلی، روحانی ای سخن می‌گوید و به دنبال آن ایرانی به سخن و حرکت درمی آید. رفت و آمدهای سیاسیون ایرانی شروع شد. از ایران و کشورهای اروپایی، آسیایی و آمریکا تقریباً همه آمدند و گفتند که به رفتن شاه راضی شوید، چرا که آمریکا و ارتش را نمی‌شود شکست داد؛ ولی امام می‌فرمودند شما به مردم کاری نداشته باشید، آنان جمهوری اسلامی را می‌خواهند. اگر بخواهید این مطالب را رسماً بگویید، شما را به مردم معرفی می‌کنم. و بارها امام می‌فرمودند که ارتش از خودمان است، به آمریکا هم که مربوط نیست. شاه رفتنی است، ریشهٔ رژیم شاهنشاهی را باید قطع کرد و مردم را آزاد نمود.

برنامه‌های امام خمینی(س) در نوفل لوشاتو، افزون بر نماز جماعت و تهجد شبانه و یک ساعت قدم زدن، سخنرانی، مصاحبه با رسانه‌های دیداری، شنیداری و نوشتاری، پیام، نامه، دیدار و مذاکره با شخصیت‌های ایرانی و غیر ایرانی بود. ایشان که در پاسخ به یک خبرنگار خاطرنشان کرده است که روزی شانزده ساعت در نوفل لوشاتو کار می‌کند، ازجمله مصاحبه، مذاکره، سخنرانی، خواندن گزارش‌های آماده شده، بررسی نامه‌ها و تلگرام‌ها و گاه پاسخ دادن به آنها، با همین برنامه‌ها انقلاب را هدایت می‌کرد. تعیین شورای انقلاب، کمیته سوخت و کمیته تنظیم اعتصاب‌ها از اقدام‌های ایشان بود. حجم دیدارها و گفتگوها آن قدر زیاد بود که جلدهای چهارم و پنجم و بخشی از جلدهای سوم و ششم صحیفه امام به گزارش محتوای این دیدارها اختصاص یافته است. امام خمینی در اولین مصاحبه خود اسلام را موافق پیشرفت و ترقی خواند و مخالفت خود را با رژیم سلطنتی اعلام کرد و جایگزین آن را جمهوری اسلامی نامید و در پی آن، مصاحبه‌های متعدد با خبرگزاری‌ها، رادیو تلویزیون‌ها، روزنامه‌ها و مجلات کشور فرانسه و آمریکا و دیگر کشورهای اروپایی، آسیایی و آفریقایی انجام شد.

من کراراً گفته‌ام و نوشته‌ام که ما بعد از بیرون کردن شاه و برچیدن رژیم شاهنشاهی، یک حکومت جمهوری اسلامی را به آرای عمومی می‌گذاریم. در این حکومتْ ایران آزاد خواهد شد و استقلال واقعی خود را به دست خواهد آورد؛ استقلال سیاسی، نظامی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی. در این حکومت همه آزادند تا اظهار عقیده کنند. مردم ایران از وابستگی به اجنبی و استبداد داخلی به جان آمده‌اند و برای تحقق استقلال واقعی، خود را بی‌محابا جلوی گلوله قرار می‌دهند.