وظیفه حوزه علمیه نسبت به انقلاب اسلامی در دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای

سؤال

حوزه علمیه در دیدگاه آیت الله خامنه‌ای چه وظیفه‌ای نسبت به انقلاب اسلامی دارد؟

درگاه‌ها

آیت‌الله خامنه‌ای مهمترین وظایف حوزه علمیه نسبت به انقلاب اسلامی را نه مطلب می‌دانند؛ حفظ دستاوردهای انقلاب، تلاش برای بقای انقلاب، حفظ حرمت امام و انقلاب درون حوزه، انقلابی ماندن حوزه، آگاهی بروز از حملات فرهنگی به انقلاب و اسلام در دنیا، تدوین ایدئولوژی انقلاب، تأمین نیازهای انقلاب، تکریم چهره‌های انقلابی درون حوزه و استفاده از ظرفیت‌های علمی و عملی ایثارگران.

وظایف حوزه علمیه

حفظ دستاوردها و ارزش‌های انقلاب

آیت‌الله خامنه‌ای وظیفه حوزه را پس از پیروزی انقلاب حفظ دستاوردها و ارزش‌های انقلاب می‌دانند. ایشان با اشاره به اینکه وظیفه روحانیت پس از پایان جنگ قطعاً سخت‌تر از گذشته است، می‌فرمایند: «از حالا به بعد، مسئله، مسألهٔ حفظ ارزش‌هاست؛ جا انداختن اینها در ذهنیت ملل دنیاست؛ حراست از آنها در داخل جامعهٔ اسلامی است. این، با زبان ممکن نیست؛ با عمل و تلاش و فداکاری و امید و آمادگی و علم و تقوا ممکن است».

ایشان روحانیت را مسئول حفظ و گسترش این تفکر الهی در بین مردم می‌دانند و هشدار می‌دهند که اگر روحانیت خسته و ناامید و دلبسته شد و به راحتی و آسودگی رضایت داد، در نتیجه از خطر و سختی گریزان می‌شود و بار این مسئولیت بر زمین می‌ماند و این تفکر پیش نخواهد رفت.

آیت‌الله خامنه‌ای روحانیت را عنصر بسیار مؤثری در حفظ دستاوردهای انقلاب می‌دانند که زحمات آنها با هیچ قشری قابل مقایسه نیست. ایشان تلاش، صدق، صفا و حضور روحانیت در صحنه‌های گوناگون را باعث آماده شدن دل‌های مشتاق برای فداکاری در جبهه‌ها و سایر عرصه‌ها می‌دانند.

کوشش انقلابی برای حفظ انقلاب اسلامی

آیت‌الله خامنه‌ای حفظ انقلاب را مشروط به یک حرکت انقلابی دائمی که همیشه وجود داسته باشد می‌دانند. ایشان نبود این حرکت دائمی را عامل اصلی سقوط و انحراف انقلاب‌ها در کشورهای مختلف دنیا می‌دانند. این حرکت انقلابی مستمر از نظر ایشان لازمه حیات انقلاب است. حرکت انقلابی مستمر و صحیح در جامعه از نظر ایشان بدون حضور روحانیت امکان‌پذیر نیست.

آیت‌الله خامنه‌ای درباره نقش حوزه در این حرکت دائمی می‌فرمایند: «اگر تداوم انقلاب، به این تلاش انقلابی بستگی دارد، بخش عمده‌ای از این تلاش انقلابی و اسلامی، بر دوش همان کسانی است که از اول هم حرکت انقلابی اسلامی را شروع کردند؛ یعنی علمای اسلام.»

حفظ حرمت امام و انقلاب درون حوزه

آیت‌الله خامنه‌ای حفظ حرمت امام و انقلاب و فراموش نکردن حق امام و انقلاب بر حوزه علمیه را یکی از وظایف اصلی حوزه علمیه قم و سایر حوزه‌ها می‌دانند. ایشان در این زمینه می‌فرمایند: «انقلاب و امام حقیقتاً بر حوزه‌های علمیهٔ ما، حق حیات دارند. اگر انقلاب نبود، آن راهی که دستگاه‌های ضد دینی پیش گرفته بودند، بعد از پوک کردن حوزه و زایل نمودن معنای آن، جسم و عین حوزه‌ها را نیز نابود می‌کرد… واقعاً گرایش به طلبه شدن، کم بود. واقعاً در ارزش‌گذاری‌های جامعه، ارزش حوزه، ارزش نزدیک به صفر بود. این‌طور، حرکت و عمل می‌کردند. این انقلاب و امام بزرگوار، حوزه را احیا کردند و در دنیا و در جامعه، به آن آبرو بخشیدند و شخصیت دادند و پیشانی آن را بلند و منوّر کردند.»

حفظ حوزه انقلابی

آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به اینکه حوزه انقلابی و آگاه امانتی در دست طلاب و علمای حوزه است می‌فرمایند: «باید حفظش کنید و نباید اجازه بدهید که در حوزه‌های علمیه، به مقدسات انقلاب، با اهانت اشاره بشود… حوزه را انقلابی حفظ کنید و انقلاب را در حوزه گرامی بدارید. حضور انقلابی، احساسات انقلابی، درک انقلابی و سیاست انقلابی، سیاست اصلی حوزهٔ علمیه است.»

ایشان با هشدار درباره تدریجی بودن انقلاب زدایی از حوزه می‌فرمایند: «طلاب جوان و فضلا و تشکیلات حوزه، به افراد بدخواه در داخل حوزه‌ها، میدان ندهند. اینها، افرادی بودند که جرأت نمی‌کردند از سیطره و هیبت انقلاب، نفس بکشند. طوری نشود که در گوشه و کنار پیدا بشوند و مثل موریانه‌ای، به پایهٔ ایمان افراد بیفتند و آنها را نسبت به انقلاب و اسلام انقلابی و مبانی انقلاب، ضعیف و سست کنند.»

«علت تأکید مکرر بر ضرورت انقلابی بودن حوزه‌های علمیه این است که استمرار حرکت صحیح و انقلابیِ کشور و جامعه، بدون حضور مستمر روحانیت امکان‌پذیر نیست.»

آگاهی بروز از حملات به انقلاب در دنیا

پیروزی انقلاب اسلامی موجب شد تا جوامع غربی برای مقابله با آن حملاتی را به انقلاب، اسلام و تشیع در قالب‌های مختلف مخصوصاً کتاب و مقاله انجام دهند. آیت‌الله خامنه‌ای یکی از وظایف حوزه را تشکیل مرکزی می‌دانند که به جمع‌آوری این کتاب‌ها بپردازد. ایشان در این زمینه می‌فرمایند: «یکی از کارهایی که حوزه باید انجام بدهد، این است که مرکزی داشته باشد و کتاب‌هایی را که در دنیا راجع به انقلاب نوشته‌اند، جمع کند؛ چه آنهایی که مستقیماً دربارهٔ انقلاب است و چه آنهایی که به خاطر انقلاب، به شیعه یا به اسلام فحش داده‌اند و چه کتاب‌هایی که از ما تعریف کرده‌اند و نقاط قوّت ما را که بعضاً خودمان هم از آنها غافل بوده‌ایم، یادآور شده‌اند.»

تدوین ایدئولوژی انقلاب

آیت‌الله خامنه‌ای تدوین ایدئولوژی انقلاب اسلامی و تفسیر و توضیح و مشخص نمودن مبانی و اصول آن را از مهمترین وظایف حوزه علمیه می‌دانند. حوزه علمیه باید این وظیفه را با بیان‌های گوناگون و در قالب‌های مختلف به انجام رسانده و از هویت انقلاب ابهام زدایی نماید. ایشان وظیفه حوزه در این زمینه را اینگونه تشریح می‌کنند: «محققان جوان بنشینند، تفکر و ذهنیت انقلاب و به تعبیر اروپایی آن، ایدئولوژی انقلاب را تدوین کنند و آن را نه در یک جلد کتاب و نه با یک بیان بیرون بدهند؛ که اگر از ما پرسیدند، انقلابتان چیست؟ بگوییم، این است. اگر شما چنین کاری نکردید، دیگرانی که غالباً صلاحیت ندارند، خواهند کرد».

تأمین نیازهای انقلاب

قوانین و مقرّرات اسلامی و افرادی معتقد و توانا برای مناصب خاص از نیازهای ضروری انقلاب اسلامی است که تأمین آن به وظیفه حوزه علمیه است. آیت‌الله خامنه‌ای درباره تأمین نیازهای انقلاب می‌فرمایند: «این اوّلین بار است که حکومتی بر اساس قرآن تشکیل می‌شود و جامعه‌ای اسلامی با همه مشکلات و زحماتی که این کار داشته و دارد، به وجود آمده است. این نظام و حکومت الهی، برای عمل، اوّلاً به معارف و مقرّرات اسلامی احتیاج دارد. ثانیاً در برخی از جاها به اشخاصی برای اداره بعضی از امور این نظام نیاز است که بایستی این دو نیاز را حوزه‌ها تأمین کنند.»

تکریم چهره‌های انقلابی حوزه

آیت‌الله خامنه‌ای یکی از وظایف حوزه را بزرگ شمردن و تکریم طلاب و روحانیونی می‌دانند که در صحنه‌های مختلف انقلاب حضور داشته‌اند و مشغول خدمت به انقلاب هستند. ایشان می‌فرمایند: «در حوزه‌ها، چهره‌های انقلابی باید محترم باشند. طلبه‌های جبهه رفته، کسانی که سوابق جبهه دارند، کسانی که جانباز هستند، … کسانی که خدمتی از خدمات انقلاب را بر دوش دارند، با ارزشند. این‌طور نباشد که در داخل حوزه‌ها، اگر کسی چند سالی به خدمات انقلاب مشغول بود، یا الآن مشغول است، یک نقطهٔ ضعف به حساب بیاید. نه، این نقطهٔ قوّت است. بایستی برای کسانی که در میدان جنگ بودند، از همه جهت اعتباراً و عملاً ارزش قائل بشوند و برایشان حسابی باز کنند.»

استفاده از ظرفیت علمی و عملی ایثارگران دوران انقلاب

آیت‌الله خامنه‌ای استفاده از ظرفیت علمی و عملی طلاب و روحانیونی که در دوران دفاع مقدس حضور داشتند را بسیار مهم می‌دانند و می‌فرمایند: «تصورم این است که در بین این مجموعه، شما طلاب و اهل علم زجر کشیدهٔ دوران اسارت که امتحان این دوران و دوران مجاهدت را داده‌اید، می‌توانید نقش بسیار بزرگی داشته باشید؛ همچنین همهٔ طلاب رزمنده، همهٔ اهل علمی که میدان جنگ را با گوشت و پوست خودشان لمس کردند… لذا من به این مجموعهٔ شما، به چشم امید نگاه می‌کنم. هر یک از شما عزیزان، باید همت‌تان این باشد که از ذخیرهٔ ارزشمندی که در این دو میدان به دست آورده‌اید، در راه پیشبرد انقلاب به سمت اهداف عالی و گسترش این فکر در سطح عالم و تعمیق آن در داخل جامعه، استفاده کنید… وقتی مسألهٔ حرکت از یک راه دشوار و صعود به یک کوه مطرح است، انسان به همه می‌گوید که این‌طوری بروید، تا به آن بالا برسید و اگر رسیدید، چه فضایلی دارد. اما آن کسی که مدت‌ها دوندگی کرده، کوهنوردی کرده، بدنسازی کرده، به او امید بیشتری است. او، شمایید. این اسارت و این مجاهدت و مبارزه در میدان جنگ، خیلی ارزش دارد. از این ذخیره، باید استفاده کنید.».