نماز جماعت

سؤال

منظور از «نماز خواندن» در قرآن شکرگزاری است یا عبادت؟ آیا به روش دیگر می شود نماز خواند؟

.

بررسی واژه صلوه

واژه «صلوه» در اصل به معنای «دعا کردن» می‌باشد و آیات قرآنی بهترین ادله بر این معنی است. خداوند متعال در قرآن کریم به پیامبر اسلام می‌فرماید:﴿صَلِّ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلاتَكَ سَكَنٌ لَهُم‏؛ برای آن‌ها دعا کن که دعای تو مایه آرامش برای آنهاست.﴾(توبه:۱۰۳)

اما در اصطلاح، یعنی شرع اسلام، «صلوه» عبارت است از همان حرکات و سکنات معیّنی که مسلمانان در شبانه روز ۵ مرتبه آن را به جا می‌آورند و اقامه نماز خوانده می‌شود؛ آغاز آن با تکبیر (الله اکبر) و پایان آن با سلام است.

بررسی واژه «صلوه» در قرآن

واژه «صلوه» در آیات قرآنی، بدون در نظر گرفتن مشتقّات آن، ۷۸ بار به‌کار رفته است که از مجموع این کارکردهای «صلوه»، فقط در یک مورد این لفظ در معنای لغوی خود به کار رفته است و آن آیه ۱۰۳ سوره توبه است: «ای پیامبر برای آنها دعا کن به‌درستی که دعای تو آرامش برای ایشان است.»

به‌جز این یک مورد بقیه کارکردهای لفظ «صلوه» در قرآن، در معنای اصطلاحی و شرعی آن مطرح شده است؛ در این آیات احکام مرتبط با نماز، اعم از وجوب اقامه نماز، شرایط و واجبات نماز، چگونگی اقامه نماز، قرائت و قبله و مکان نمازگزار و … تبیین شده است.

مهم‌ترین مشتقّات واژه «صلوه» در قرآن کریم عبارتند از صلّ، صلوات، یصلی، صلّوا، که تقریباً ۲۰ مورد می‌باشد، به غیر از ۴ آیه‌ای که در آن این بن‌مایه لغوی به معنی «دعا کردن و رحمت خداوند» استعمال شده است، بقیّه موارد در معنای شرعی و اصطلاحی «صلوه» استفاده شده‌اند.

اهمیت نماز در قرآن

آیات زیادی از قرآن بر وجوب نماز دلالت دارند، در برخی آیات امر به اقامه نماز شده است، و در برخی آیات دیگر به‌طور کامل و دقیق از نماز، وجوب و چگونگی اقامه آن صحبت می‌کند. خداوند در آیه ۱۰۳ سوره نسا چنین فرموده است: ﴿اِنَّ الصَّلاه کانَتْ عَلَی الْمُؤْمِنینَ کِتاباً مَوْقُوتاً؛ همانا نماز وظیفه ثابت و معینیّ برای مؤمنان است.﴾ کلمه «الموقوت» یعنی «نماز به وقت‌های معینّی محدود شده است»، مثل نماز صبح که باید در وقت معیّن خود اقامه شود.

در این آیه نماز بر هر مؤمنی فرض و واجب شده است. و همینطور از عبادت‌های مطلق نمی‌باشد که حدّ و زمان و شرایط نداشته باشد، بلکه حد و شرایط و اوقات معینّی دارد که تغییر و تبدیل در آن جایز نمی‌باشد.

آیه ۴و۵ ماعون.

اقامه نماز

یکی از وجوه مهم نماز تشکر از پروردگار است، خداوند در این مورد چنین می‌فرماید: ﴿اعْبُدُوا رَبَّكُمُ الَّذي خَلَقَكُمْ وَ الَّذينَ مِنْ قَبْلِكُم‏؛ عبادت کنید خداوندی را که شما و نیاکان شما را آفرید.﴾(بقره:۲۱)

﴿فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَ انْحَرْ؛ پس (بشکرانه آن) برای پروردگارت نماز بخوان و قربانی ذبح کن.﴾(کوثر:۲)

در این آیه خداوند به پیامبرش می‌فرماید، به شکرانه این‌که ما به تو کوثر و خیر کثیر دادیم، نماز را بر پا کن.

آیه ۲ مومنون خشوع در نماز.

فضیلت نماز

.آیه ۴۵ بقره.

مطالعه بیشتر

• یکصد و چهارده نکته درباره نماز، محسن قرائتی

• جامع آیات و احادیث موضوعی نماز، عباس عزیزی
• پرتویی از اسرار نماز، محسن قرائتی