دلایل قرآنی و روایی شروع کارها به نام خدا
دلایل قرآنی و روایی «شروع کارها به نام خدا» چیست؟
۱. بسم الله الرحمن الرحیم، سرآغاز کتاب الهی است. «بسم الله» نه تنها در ابتدای قرآن کریم، بلکه در آغاز تمام کتاب‌های آسمانی بوده است.[۱] مفهوم آغاز کردن به نام کسی است که موجودی پاک و منزه از جمیع نقص‌ها و سرچشمه کمالات دانسته شده است و انسان مؤمن می‌خواهد عملش را با انتساب به او برکت بخشد. از این روی، کارها را به نام هیچ‌کس حتی نام پیغمبر(ص)، نمی‌توان آغاز کرد.[۲]
۲. برای پاینده بودن یک برنامه و جاوید ماندن یک تشکیلات، باید آن را به موجود پایدار و جاودانی ارتباط دهیم که فنا در ذات او راه ندارد. چرا که همه موجودات این جهان به سوی کهنگی و زوال می‌روند. تنها چیزی باقی می‌ماند که با آن ذات لایزال بستگی دارد.[۳] «بسم الله» رمز بقا و دوام است و هر چه رنگ خدایی نداشته باشد، فانی است.[۴]
۳. سوره‌های قرآن کریم، برای این نازل شده‌اند که بشر را به آخرین سرمنزل سعادت و کمال ممکن سوق دهند و از تاریکی‌های شرک و جهالت به سوی نور معرفت و توحید رهنمون سازند. بنابراین، مناسب بود که هر سوره‌ای به نام گرامی پروردگار شروع شود؛ زیرا نام وی از ذات مقدسش حکایت می‌کند و قرآن کریم، هم بدین منظور فرود آمده است که در مسیر کمال انسانی، ذات اقدس الهی را برای بشر مطرح و معرفی می‌کند. تنها سوره برائت از این قاعده مستثنا است. زیرا نام خدا که عامل رحمت است، در آغاز این سوره که نشانه خشم خداست، مناسبت ندارد.[۵]
۴. در سرلوحه کار و عمل همه انبیا «بسم الله» قرار داشت. به عنوان نمونه، حضرت نوح(ع) در آن طوفان سخت و عجیب هنگام سوار شدن بر کشتی به یاران خود دستور می‌دهد که در هنگام حرکت و در موقع توقف کشتی «بسم الله» بگویند: ﴿وَقَالَ ارْکَبُوا فِیهَا بِسْمِ اللَّهِ مَجْرَاهَا وَمُرْسَاهَا إِنَّ رَبِّی لَغَفُورٌ رَحِیمٌ؛ گفت: در آن سوار شويد كه رفتنش و ايستادنش بنام خداست كه پروردگار من آمرزگار است و رحيم.﴾(هود:۴۱) و نیز حضرت سلیمان(ع) در نامه‌ای که به ملکه سبا می‌نویسد سرآغاز آن را «بسم الله» قرار می‌دهد.[۶][۷] پیامبر اسلام(ص) نیز مأموریت رسالت خویش را با نام خدا شروع کرد.[۸] ﴿اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذِی خَلَقَ؛ بخوان بنام پروردگارت كه بيافريد.﴾(علق:۱)
روایات
۱ـ پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «هر کار مهمی که بدون نام خدا شروع شود بی فرجام است.»
۲. امام علی(ع) می‌فرمایند: «انسان هر کاری را می‌خواهد انجام دهد، باید بسم الله بگوید. یعنی با نام خدا این عمل را شروع می‌کنم و هر عملی که با نام خدا شروع شود، خجسته و مبارک است.»[۹]
۳. امام باقر(ع) نیز می‌فرماید: «سزاوار است هنگامی که کاری را شروع می‌کنیم، چه بزرگ باشد چه کوچک، بسم الله بگوییم تا پر برکت و میمون باشد.»[۱۰]
مطالعه بیشتر
۱. پرتوی از قرآن؛ محمود طالقانی، ج۱، ذیل آیه اول حمد.
۲. المیزان؛ سید محمد حسین طباطبایی، ج۱، ذیل آیه اول حمد.
منابع
- ↑ قرائتی، محسن، تفسیر نور، ج۱، ص۱۲، ذیل آیه اول سوره حمد.
- ↑ مطهری، مرتضی، آشنایی با قرآن، ج۱ و ۲، ص۷۹.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱، ص۱۳، ذیل آیه اول سوره حمد.
- ↑ قصص/ ۸۸; قرائتی، محسن، تفسیر نور، ج۱، ص۱۶.
- ↑ خوئی، ابوالقاسم؛ بیان، ج۲، ص۷۴۷.
- ↑ تفسیر نمونه، ج۱، ص۱۴.
- ↑ نمل: ۲۷/ ۳۰.
- ↑ قرائتی، محسن، تفسیر نور، ج۱، ص۱۵.
- ↑ تفسیر نمونه، ج۱، صص ۱۴–۱۶.
- ↑ تفسیر نمونه، ج۱، صص ۱۴–۱۶.