معجزه و قانون علیت

سؤال

آیا معجزه با قانون علیت منافات دارد؟

در جواب از سؤال می‌گوییم قانون علیت به قوّت خود باقی است و استثنا بردار نیست و معجزه هم واقعیتی است که هیچ گونه منافاتی با قانون علیت ندارد.

پذیرفتن معجزه ناقض بودن قانون علیت نیست، بلکه پذیرفتن علتی است برای پدید آمدن امری، اما، نه از سنخ علل مادی، بلکه علتی است معنوی که به موهبت پروردگار متعال در نفس پیامبر تحقق پیدا می‌کند و قابل تعلیم و تعلم هم نیست.[۱]

همه معجزات حتی زنده شدن مرده‌‌ها، پیرو نظم و قانون جهان ماده است. اگر فرزندی همچون حضرت عیسی بن مریم (ع) بدون پدر متولد می‌شود، برخلاف سنت الهی و قانون آفرینش نیست. بشر تمام سنت‌ها و قوانین حاکم بر جهان هستی را نمی‌شناسد. در بسیاری از موارد، آنچه را که به عنوان قانون و سنت الهی می‌شناسد قانون واقعی نیست. معنای معجزه بی‌قانون بودن نیست.[۲]

علامه طباطبایی معتقد است، قرآن قانون علیت عامه را تأیید می‌کند. او البته معتقد است تفاوتی میان معجزه و وضع عادی طبیعت وجود دارد، امور عادی توسط علت‌های خاص و در شرایط خاص صورت می‌گیرد، ولی در معجزه اسباب عادی دیده نمی‌شود.[۳]

چون ما تمام سنت‌ها و قوانین حاکم بر جهان هستی را نمی‌شناسیم و تنها سر و کار ما با قوانین عادی جهان و اموری که قابل تجربه اند می‌باشد، خیال می‌کنیم در معجزه قانون علیت نقض شده، در صورتی که در معجزه شرایط عوض می‌شود و قانون دیگری حاکم می‌گردد.


جستارهای وابسته

منابع

  1. مصباح یزدی، محمدتقی، معارف قرآن راه و راهنماشناسی، قم، انتشارات آموزشی امام خمینی، چاپ دوم، ج۴، ص۶۲–۶۳؛ طباطبایی، سید محمد حسین، بررسی‌های اسلامی، ص۲۷۳، مقاله ای در معجزه.
  2. مطهری، مرتضی، عدل الهی، تهران، انتشارات حسینیه ارشاد، ۱۳۴۹ش، ص۶۲؛ مطهری، نبوت، مباحث انجمن اسلامی پزشکان، قم، انتشارات صدرا، ۱۳۸۰ش.
  3. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان، ترجمه آیت الله مکارم شیرازی، ج۱، ص۹۲؛ جوادی آملی، عبدالله، قرآن در قرآن (تفسیر موضوعی)، قم، نشر اسراء، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش، ص۹۱.