تفاوت ولایت فقیه با ولایت امام معصوم

از ویکی پاسخ
سؤال

اگرولی فقیه دارای تمام اختیارات امام معصوم و پیامبر اکرم(ع) است، چه تفاوتی میان ولی‌فقیه و ولایت ائمه وجود دارد؟

ولی‌فقیه، ولایت خود را از ناحیه امام معصوم(ع) گرفته و نائب و منصوب از ناحیه امام است. بر این اساس، ولایت فقیه را در یک ردیف با ولایت امام معصوم(ع) قرار نمی‌دانند. از تفاوت‌های ولایت فقیه با ولایت امام معصوم(ع)، تفاوت در گستره ولایت است. ولایت‌فقیه تنها امور اجتماعی را در بر می‌گیرد و شامل امور شخصی و فردی افراد نمی‌شود، در حالی که ولایت امام معصوم(ع) هم امور شخصی و فردی افراد و هم امور اجتماعی را شامل می‌شود.

همچنین قدرت ولی‌فقیه تنها در محدوده ولایت تشریعی بوده و ولایت تکوینی را در بر نمی‌گیرد اما ولایت امام معصوم(ع) شامل ولایت تشریعی و تکوینی است.

درگاه‌ها
حکومت دینی.png
حوزه-و-روحانیت.png


گرفتن ولایت از معصوم

عالمان شیعه، با استنباط از روایات،[۱] ولایت فقیه را در طول ولایت امامان معصوم(ع) قرار داده و معتقدند ولی‌فقیه، ولایت خود را از ناحیه امام معصوم(ع) گرفته و نائب و منصوب از ناحیه امام است.

بر این اساس، ولایت فقیه و ولایت امام معصوم(ع) در یک ردیف قرار نداده و آن‌ها را هم عرض نمی‌دانند بلکه ولایت فقیهِ را نشأت گرفته از امام معصوم(ع) دانسته‌اند.

امام خمینی:
«آنچه برای پیامبر اکرم و امام از جهت حکومت ثابت شده، برای فقیه نیز ثابت است اما اگر برای ایشان ولایتی غیر از این جهت ثابت باشد، برای فقیه ثابت نیست. اگر معصوم(ع) در اموری مانند طلاق زن یا فروش اموال یا گرفتن اموال از فردی و لو بدون مصلحت، ولایت دارد، چنین ولایتی برای فقیه ثابت نیست.»[۲]

تفاوت در گستره ولایت

از دیگر تفاوت‌های ولایت فقیه با ولایت امام معصوم(ع)، تفاوت در گستره ولایت است. ولایت‌فقیه تنها امور اجتماعی را در بر می‌گیرد و شامل امور شخصی و فردی افراد نمی‌شود، در حالی که ولایت امام معصوم(ع) هم امور شخصی و فردی افراد و هم امور اجتماعی را شامل می‌شود.

عالمان شیعه، منظور از اینکه ولی فقیه تمامی اختیارات پیامبر اکرم و امامان معصوم(ع) را دارا است را تمام اختیاراتِ در امر حکومت و اداره امور جامعه دانسته‌اند و نه اختیارات به‌صورت مطلق و در تمام امور.

عالمان شیعه معتقدند، ولی‌فقیه در زمینه ولایت اعتباری و اداره امور حکومت و کشور، تفاوتی با ائمه ندارد؛ زیرا وقتی اداره امور جامعه اسلامی، به فقیه سپرده می‌شود، باید اختیارات لازم را در اختیار او قرار داد.

تفاوت در ولایت تکوینی و ولایت تشریعی

ولایت به دو قسم تکوینی و تشریعی تقسیم می‌شود:

  • ولایت تکوینی به معنای تصرف در نظام خلقت و قانون‌مندی‌های مربوط به طبیعت است که اساساً مربوط به خداوند بوده و خالق هستی در نظام خلقت و قوانین، حاکم بر آن است. براساس برخی اقوال، خداوند این ولایت را به پیامبر اکرم و امامان معصوم(ع) نیز عطا نموده است.[۳]
  • ولایت تشریعی به معنای ولایت در محدوده تشریع بوده و تابع قانون الهی است. این ولایت را از امور اعتباری و قراردادی قرار داده‌اند.[۴]

قدرت ولی‌فقیه تنها در محدوده ولایت تشریعی بوده و ولایت تکوینی را در بر نمی‌گیرد اما ولایت امام معصوم(ع) شامل هر دو ولایت تشریعی و تکوینی می‌شود.


منابع

  1. حر عاملی، وسائل الشیعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ج۱۸، ص۱۰۱.
  2. موسوی خمینی، سید روح الله، البیع، قم، اسماعیلیان، ج۲، ص۴۸۹.
  3. مصباح یزدی، محمدتقی، نگاهی گذرا به نظریه ولایت فقیه، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۷۸ش، ص۷۹.
  4. جوادی آملی، عبدالله، ولایت فقیه، ولایت فقاهت و عدالت، قم، مرکز نشر اسرا، ۱۳۸۵ش، ص۱۲۴.