نماز جماعت
 | این مقاله هماکنون به دست A.rezapour در حال ویرایش است. |
نمازهای واجب روزانه، مستحب است که به جماعت خوانده شود. نماز جمعه و نماز عیدین در صورت تحقق شروط آن واجب است که به جماعت خوانده شود. جماعت‌خواندن نمازهای مستحبی جز نماز باران جایز نمی‌باشد.
وجوب و استحباب
برای ادای نمازهای واجب روزانه برگزاری نماز به صورت دسته جمعی مستحب است. اما نماز جمعه، نماز عید فطر و نماز عید قربان، (در صورت تحقق شرایط آن) واجب است به جماعت برگزار شود. اما در نمازهای مستحب، به جز نمازِ «استسقاء»، برگزاری نماز به جماعت حرام است.[۱]
با استناد به آیات قرآن،[۲] احادیث متواتر و سنّت پیامبر(ص)، اهل بیت(ع) و صحابه، مشروعیت نماز جماعت در نمازهای واجب روزانه اثبات شده است و حتی برخی مشروعیت آن را از ضروریات دین دانسته‌اند. به گفتهٔ برخی فقها، از پاره‌ای احادیث بر می‌آید که نماز از آغاز به صورت جماعت تشریع شده است.[۳]
مستحب است نمازهای یومیه را با جماعت بخوانند، و در نماز صبح و مغرب و عشا، خصوصاً برای همسایه مسجد و کسی که صدای اذان مسجد را می‌شنود بیشتر سفارش شده است. همچنین مستحب است سایر نمازهای واجب را با جماعت بخوانند، ولی مشروعیت جماعت در نماز طواف، و نماز آیات در غیر خسوف و کسوف ثابت نیست.[۴]
در نماز فرادی انسان حمد و سوره نماز را خودش می‌خواند اما در نماز جماعت، حمد و سوره را امام قرائت نموده و افرادی که به او اقتدا نموده‌اند به قرائت او گوش فرا می‌دهند و خود حمد و سوره را نمی‌خوانند ولی سایر ذکرهای نماز را می‌خوانند. مأموم در نماز جماعت نباید پیش از امام تکبیرة الاحرام بگوید بلکه بنابر احتیاط واجب بعد از تمام شدن تکبیرِ امام، آن را بگوید و باید پیش از امام به رکوع و سجده نرود و احتیاط آن است که مأموم پیش از امام سلام ندهد؛ ولی گفتن ذکرهای دیگر نماز پیش از امام جماعت اشکالی ندارد اگرچه احتیاط مستحب آن است که آنها را نیز پیش از امام نگوید.[۵]
برخی گفته‌اند احتیاط واجب آن است که نماز عید فطر و قربان را در زمان غیبت امام (ع) با جماعت نخوانند ولی به قصد رجاء مانع ندارد، و نمازهای مستحبی را هم نمی‌شود به جماعت خواند، مگر نماز استسقاء که برای آمدن باران می‌خوانند.[۶]
فضیلت نماز جماعت
در فضیلت نماز جماعت احادیث فراوانی در کتابهای فریقین (شیعه و سنی) ذکر شده‌است.[۷]
نماز جماعت را اولین سنگ بنای عمل جمعی مسلمانان می‌دانند. اهمیت نماز جماعت در شریعت مقدس اسلام به حدی است که هنگام رودررویی دو لشکر با هم در جنگ و در شرایط مشکل نیز تأکید شده به جماعت خوانده شود.[۸]
نماز جماعت علاوه بر آثار عبادی و اخلاقی، یعنی اظهار اخلاص بیشتر، بروز و ظهور همگانی عبادت خدا، همیاری برای انجام دادن کارهای نیک و دوری از گناهان، فواید سیاسی و اجتماعی بسیاری دارد؛ از جمله هویت‌یافتن جامعه اسلامی، آگاهی بیشتر مردم از یکدیگر، ایجاد الفت و ارتباط بین مسلمانان و تحقق برادری دینی در میان مردم.[۹]
بنابر روایات متعدد شیعه و اهل سنت، فضیلت نماز جماعت چندین برابر نماز فُرادی است. محدّثان اهل سنت و شیعه از پیامبر(ص) نقل کرده‌اند که هر رکعت نماز جماعت، بیست و پنج برابر نماز فرادی پاداش دارد. در برخی احادیثِ اهل سنّت این فضیلت بیست و هفت برابر و در برخی دیگر بیست و چند برابر نقل شده است[۱۰]
از پیامبر(ص) روایت است هر که نمازهای پنج‌گانه را با جماعت بخواند، به او گمان نیک برید.[۱۱]
شرایط امام جماعت
امام جماعت باید بالغ، عاقل، شیعه دوازده امامی، عادل، و حلال‌زاده باشد؛ و نماز را به‌طور صحیح بخواند. و نیز اگر مأموم مرد است امام او هم باید مرد باشد. عدالت امام جماعت این است که واجبات انجام دهد، و محرمات را ترک کند و نشانه آن حسن ظاهر است، اگر انسان اطلاع از خلاف آن نداشته باشد.[۱۲]
اگر امام جماعت با امامت خود دنبال امر دنیوی مانند کسب نام و نشان یا به‌دست آوردن حقوق ماهیانه برای امامت جماعت باشد به‌گونه‌ای که این قصد، در نیّت قربت او مؤثر باشد، نماز او باطل می‌شود؛ زیرا نماز در این حالت با ضمیمه قصد غیر الهی انجام شده است. اما اگر چیزی را قصد کند که تأثیر منفی در قصد قربت نداشته باشد مثل اینکه قصدش جمع کردن مردم برای نماز و تشویق آنان از طریق جماعت یا احیای مسجد متروک و غیره باشد، اشکال ندارد.[۱۳]
شرایط نماز جماعت
نبودن حایل.
بلند‌تر نبودن جای ایستادن امام از مأموم.
نبودن فاصله میان امام و مأموم.
جلوتر نایستادن مأموم از امام.[۱۴]
مستحبات نماز جماعت
- امام جماعت در وسط صف بایستد و اهل علم و کمال و تقوی در صف اول قرار گیرند.
- صف‌های نماز جماعت منظم باشد و بین کسانی که در یک صف ایستاده‌اند فاصله نباشد و شانه‌های آنها در ردیف همدیگر باشد.
- پس از گفتن «قد قامت الصلاة» مأمومین برخیزند.
- امام جماعت حال فردی را که از همه ضعیفتر است رعایت نماید و عجله نکند تا افراد ضعیف و ناتوان به او برسند و همچنین قنوت و رکوع و سجود را طول ندهد مگر این که بداند همه نمازگزاران به این امر تمایل دارند.
- امام جماعت در حمد و سوره و ذکرهایی که بلند می‌خواند، به قدری صدای خود را بلند کند که مأمومین آن ذکرها را بشنوند ولی بیش از اندازه معمول نباید صدایش را بلند نماید.
- هنگام رکوع اگر امام جماعت متوجه شد فردی تازه رسیده است و می‌خواهد اقتدا نماید رکوع را دوبرابر همیشه طول دهد و سپس سر از رکوع بردارد.[۱۵]
نگارخانه
نماز جماعت در نجف به امامت سید ابوالحسن اصفهانی
نماز جماعت به امامت آیت الله طالقانی
نماز جماعت در مسجد تاریخانه دامغان
نماز جماعت در حاشیه یکی از بازی‌های جام جهانی فوتبال در قطر
نماز جماعت به امامت میرزای شیرازی در عراق
نماز جماعت در بین‌الحرمین
نماز جماعت با امامت آیت الله بروجردی
منابع
- ↑ جمعی از نویسندگان، «اسلام»، بخش «نماز جماعت»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۳، ذیل مدخل.
- ↑ سوره نساء آیه ۱۰۲، سوره بقره آیه ۴۳.
- ↑ رحمان ستایش، محمدکاظم، «نماز جماعت» دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ج۱۰، ذیل مدخل.
- ↑ «نماز جماعت»، توضیح المسائل، سایت رسمی دفتر آیت الله سیستانی
- ↑ منتظری، حسینعلی، معارف و احکام نوجوان، تهران، تفکر، سرایی، ۱۳۸۲، ص۲۶۷.
- ↑ خمینی، روح الله، رساله توضیح المسائل، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، تهران، ۱۳۹۱، ص۲۱۹
- ↑ جمعی از نویسندگان، «اسلام»، بخش «نماز جماعت»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۳، ذیل مدخل.
- ↑ منتظری، حسینعلی، مبانی فقهی حکومت اسلامی، ترجمه و تقریر محمود صلواتی، تهران، سرایی، ۱۳۷۹، ج۱، ص۱۹۱.
- ↑ رحمان ستایش، محمدکاظم، «نماز جماعت» دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ج۱۰، ذیل مدخل.
- ↑ رحمان ستایش، محمدکاظم، «نماز جماعت» دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ج۱۰، ذیل مدخل.
- ↑ ری شهری، محمد، میزان الحکمه، قم، سازمان چاپ و نشر دار الحدیث، ۱۳۷۶، ج۶، ص۳۲۸.
- ↑ «نماز جماعت»، توضیح المسائل، سایت رسمی دفتر آیت الله سیستانی.
- ↑ مدرسی، سید محمد تقی، احکام عبادات، قم، انتشارات محبان الحسین(ع)، ۱۳۸۱، ص۳۷۹.
- ↑ نماز جماعت، سایت آیت الله خامنه‌ای، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۳، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.
- ↑ منتظری، حسینعلی، معارف و احکام نوجوان، تهران، تفکر، سرایی، ۱۳۸۲، ص۲۶۷ و ۲۶۸.