وجوب نماز قضا در قرآن

سؤال

آیا در قرآن به صراحت، وجوب نماز قضا ذکر شده است؟

در قرآن به صراحت اشاره‌ای بر وجوب نماز قضاء نشده است، ولی آیاتی بیان شده‌اند که به طور ضمنی به مسئله نماز قضاء پرداخته‌اند:

طبق نظر مفسرین از آیه ﴿ُ وَ اذْكُرْ رَبَّكَ إِذا نَسيت‏؛ و چون فراموش کردی پروردگارت را یاد کن.﴾(کهف[۱۸]:۲۴) می‌توان برای قضای نماز استدلال نمود. این آیه مبین این امر است که هرگاه یاد و ذکر پروردگار فراموش شد، نباید بی‌تفاوت رفتار کرد بلکه باید خداوند دوباره یاد شود. این مهم کنایه از نمازی است که قضا شده و باید دوباره، در وقت دیگری اقامه شود.

همچنین خداوند در آیه دیگری چنین فرموده است: ﴿وَهُوَ الَّذِی جَعَلَ اللَّیْلَ وَالنَّهَارَ خِلْفَه لِّمَنْ أَرَادَ أَن یَذَّکرَ؛ و او همان کسی است که شب و روز را جانشین یکدیگر قرارداد برای کسی که بخواهد متذکر شود.﴾(فرقان:۶۲) طبق نظر مفسرین مفهوم این آیه مبین این مطلب است که هر یک از روز و شب جانشین یکدیگرند، کسانی که در آن دو زندگی کرده‌اند و عملی از واجبات را در یکی از آن دو زمان فوت کردند، در زمان دیگر باید قضاء عمل واجب را به‌جا آورند.

عنبسه العابد می‌گوید از امام صادق(ع) در مورد آیه شریفه ﴿وَهُوَ الَّذِی جَعَلَ اللَّیْلَ وَالنَّهَارَ خِلْفَه لِّمَنْ أَرَادَ أَن یَذَّکرَ﴾ پرسیدم. امام در پاسخ فرمود: «یعنی قضاء نمازهایی که شب از تو فوت شده را در روز به جا بیاور و قضاء همان نمازهایی که روز از تو فوت شده شب به جا بیاور.»

روایات:

۱. هشام جوالیقی نقل می‌کند که امام صادق(ع) به نقل از رسول خدا(ص) فرمود: «هر کس نماز واجب خود را ترک کند و وقت آن بگذرد، باید آن را قضاء کند.»

۲. زراره از امام صادق(ع) چنین نقل می‌کند: «زمانی که نماز را فراموش کردید یا آن را بدون وضو خواندید، بر شما واجب است که قضای آن را بخوانید.»

۳. ابن میمون می‌گوید: از امام صادق(ع) پرسیدم حکم شرعی مردی که در شب ماه رمضان جنب شده و فراموش کند که عمل غسل به‌جای آورد و از آن ماجرا یک هفته بگذرد یا ماه رمضان تمام شود، چیست؟ امام فرمود: نماز و روزه خود را قضا کند.