تأثیر محل دفن بر سرنوشت انسان

سؤال

آیا دفن میت در سرزمینی خاص، در سرنوشت او اثر دارد؟ آیا در سرنوشت اموات، اثری دارد؟

خداوند در قرآن، از محل دفن در کنار زمان برپایی قیامت و برخی موارد دیگر یاد کرده و علم آن‌ها در نزد خداوند است و این‌را نشانه اهمیت محل دفن دانسته‌اند.

ملاک اصلی در تعیین سرنوشت را عقاید و اعمال انسان دانسته‌اند؛ کسانی که در مراتب بالایی از ایمان قرار دارند، دفن شدن آنها در هر مکانی، از مقام آن‌ها نمی‌کاهد. در مقابل، افرادی که در مراتب بالای دشمنی با خدا قرار دارند، در هر سرزمینی دفن شوند، ارواحشان در آسایش نخواهد بود.

البته از برخی روایات به دست می‌آید که مکان دفن بر ارواح دفن‌شدگان تأثیر دارد؛ امام علی(ع) در حالی که به قبرستان وادی السلام کوفه نگاه می‌کرد، فرمود: چقدر چشم‌انداز تو زیبا و فضای تو خواستنی است، بار الها! قبر مرا در آنجا قرار بده.

مؤثر بودن سرزمین دفن، در سرنوشت میت، به این معنا نیست که سرزمین مقدس و محترم، باعث افزایش ثواب و پاداش شود یا اینکه سرزمین بد مانند قبرستان کفار، باعث افزایش عذاب گردد. مراد این است که سرزمین‌های مقدس، مشاهد ائمه(ع) و… از باب تفضل، شفاعت و رحمت، باعث سرور میّت شود یا اماکن پلید، سبب ناراحتی او شود. همان گونه که در دنیا، بدون تلاش، مزدی حاصل نمی‌شود، در آخرت نیز استحقاق، تنها به دنبال اعمال صالح است (لَیْسَ لِلْإِنْسانِ إِلاّ ما سَعی); پس تأثیر محل دفن بر سرنوشت میت از باب تفضل، رحمت و شفاعت است.