نام ملائکه در قرآن و روایات

سؤال

اسماء ملائکه در قرآن و روایات را بیان کنید؟

از امام باقر(ع) نقل شده: قسم به خدا در آسمان ۷۰ صفت از ملائکه وجود دارد که اگر تمام اهل زمین بخواهند تنها یک صفت از آنها را بشمارند، قادر برشمردن آنها نیستند.

در قرآن و روایات بعضی از نامها یا اوصاف ملائکه بدون ذکر نام آورده شده است به طوری که در قرآن فقط از دو ملک اسم برده شده و از بعضی دیگر با صفت یاد شده است.

جبرئیل(ع) به عنوان حامل وحی و پیام الهی بر انبیاء(ع) و حضرت میکائیل گفته شده ایشان به روزی‌ها و حکم و معرفت نفوس مأمور هستند. این دو به عنوان اسم آن دو ملک در قرآن به شمار می‌آید و دیگر از ملائکه نامی در قرآن نیامده و فقط با صفات آنها یاد شده‌اند.

مانند: کرام الکاتبین، رقیب و عتید، سفره الکرام البرره که صفات ملائکه نویسندگان اعمال و… هستند.

ملک الموت، که صفت ملائکه مسئول میراندن می‌باشد. «حَفَظَه» صفت ملائکه انسانها است. اینها به عنوان نام یا صفات بعضی از ملائکه بود که در قرآن آمده است اما در احادیث نیز از ملائکه دیگر نام برده شده است؛ مانند:

اسرافیل و کرّوبین «که نام دو ملک می‌باشد که با همکاری جبرئیل و میکائیل برای عذاب قوم لوط نازل شدند» و بعضی از ملائکه به عنوان مأموران انواع بادها شمارش شده‌اند. از آن جمله از امام صادق(ع) نقل شده که الشّمال، الجنوب، الصّبا و الدبور، موکلان باد هستند.

و «راحیل» به عنوان یکی از خادمان بهشت شمرده شده است.

«اسماعیل» نیز به عنوان یکی از ملائکه در احادیث ما آمده است.

در صحیفه سجادیه امام سجاد(ع) در سومین دعا راجع به ملائکه توصیفاتی دارند که در ضمن، بعض اصناف ملائکه و اسماء بعضی از آنها را نیز ذکر فرموده‌اند.

ایشان حضرت اسرافیل را ملکی که در صور می‌دمد تا مردگان را زنده کند، معرفی کرده‌اند. و «روح» را نیز از ملائکه ای که بر بعضی فرشتگان گمارده شده شمرده‌اند. و از جمله اوصاف دیگری که برای فرشتگان و انواع آن‌ها ذکر شده عبارتند از: فرشتگان ساکن آسمانها، امین بر رسالات الهی، فرشتگانی که همواره در فعالیت و کار و کوشش هستند. روحانیین، فرشتگان اهل قرب و منزلت، ملائک خازن باران، حرکت دهندگان ابر، ملکی که از فریاد او غرّش رعد به وجود می‌آید، فرشتگان بدرقه کننده دانه‌های برف و تگرگ، ملائکه ای که همواره قطرات باران فرود می‌آیند، موکلان باد، موکلان کوه‌ها و نگهدارنده آنها، ملائکه ای که وزن آبها و اندازه بارانهای سیل آسا و رگبارهای متراکم را می‌دانند، موکلان گرفتاری و گشایش کارهای مردم، رومان فرشته ای که مردگان را در قبر آزمایش می‌کند، نکیر و منکر سؤال کنندگان در قبر، فرشتگان خازنان جهنم و بهشت، خدمتگزاران بهشت.

آنچه به عنوان نتیجه قابل بیان است، این است که:

1. عدد فرشتگان، از شماره خارج است؛ بنابراین اسماء و صفات همه فرشتگان در قرآن و روایات بیان نشده است. فقط اسماء و صفات بعضی از آنها در قرآن و روایات وارد شده است.
2. برای هر کاری خدا، فرشته ای را مسئول قرار داده است.

مطالعه بیشتر

۱. ترجمه میزان الحکمه، محمدی ری شهری، مترجم: حمیدرضا شیخی، دارالحدیث، ج۱۲.

۲. ترجمه تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، مترجم، سیدمحمدباقر موسوی، دفتر انتشارات اسلامی، ج۱۷، ص۱۶ الی ۱۴.

۳. بحارالانوار، علامه مجلسی ـ رحمه الله علیه ـ، مؤسسه الوفاء، بیروت ـ لبنان، ج۵۶، باب ۲۳، حقیقه الملائکه.

۴. شروح نهج البلاغه، شرح خطبه ۱ و ۱۸۰.