آیه مودت
 | این مقاله هماکنون به دست A.rezapour در حال ویرایش است. |
آیه مودت درباره چه کسانی است؟
مفسران شیعه آیه ۲۳ سوره شوری را آیه مودت می‌نامند و آن را در فضیلت اهل بیت(ع) تفسیر کرده‌اند. طبق این تفسیر پیامبر(ص) از مردم هیچ مزدی نمی‌خواهد جز اینکه با اهل‌بیتش مودت داشته باشند. در مورد کلمه القربی اختلاف فراوانی وجود دارد که چه معنایی می‌دهد. شیعیان آن را ذوی‌القربی معنا کرده‌اند و الف و لام در القربی را عوض از مضاف‌الیه گرفته‌اند که می‌شود «قربای»، و اینطور معنا کرده‌اند: «از شما مزدی نمی‌خواهم مگر دوستی درباره خویشاوندانم.» در مقابل ایشان، مفسران اهل سنت چیزی محذوف نگرفته‌اند. القربی اسم مصدر است و به معنای خویشاوندی. و معنا اینگونه می‌شود: «از شما چیزی نمی‌خواهم جز دوستی در خویشاوندی»
برخی هم فی القربی را مقربان الهی تفسیر کرده‌اند.
متن آیه
| ﴿ | ذَٰلِكَ الَّذِي يُبَشِّرُ اللَّـهُ عِبَادَهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ ۗ قُل لَّا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرً‌ا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْ‌بَىٰ ۗ وَمَن يَقْتَرِ‌فْ حَسَنَةً نَّزِدْ لَهُ فِيهَا حُسْنًا ۚ إِنَّ اللَّـهَ غَفُورٌ شَكُورٌ
اين همان [پاداشى] است كه خدا بندگان خود را كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده‌اند [بدان] مژده داده است. بگو: «به ازاى آن [رسالت] پاداشى از شما خواستار نيستم، مگر دوستى در باره خويشاوندان.» و هر كس نيكى به جاى آورد [و طاعتى اندوزد]، براى او در ثواب آن خواهيم افزود. قطعاً خدا آمرزنده و قدرشناس است. شوری:۲۳ |
﴾ |
معنای القربی
قربی اسم مصدر به معنای نزدیکی و خوشاوندی است. در قرآن جز در آیه ۲۳ سوره شوری، همیشه همراه با ذو یا اولو آمده است که با معنای نزدیکان و خویشاوندان می‌شود.
تفسیر فی القربی
در تفسیر فی القربی سه قول وجود دارد. یک: فی القربی خویشاوندان پیامبر هستند و مصداق آن اهل بیت(ع) هستند. دو: فی القربی یعنی دوستی به سبب خویشاوندی. سه: دوستی با مقربان الهی
دوستی با خویشاوندانم
بسیاری از مفسران فی القربی را به معنای خویشاوندان گرفته‌اند و مصداق آن را اهل بیت(ع) پیامبر دانسته‌اند. در این تفسیر «فی القربی»، «ذوی القربی» است و الف و لام در القربی هم عوض از مضاف الیه می‌شود یعنی: «قربای». و معنای آیه اینطور می‌شود: «از شما مزدی نمی‌خواهم جز دوستی با خویشاوندانم». مفسران شیعه مصداق این آیه را اهل بیت(ع) پیامبر دانسته‌اند.
طبرسی می‌گوید: «از على بن الحسين (ع) و سعيد بن جبير و عمرو بن شعيب و حضرت باقر(ع) و حضرت صادق (ع) و جماعتى نقل شده كه معنى آيه اينست من از شما در برابر رسالتم جز دوست داشتن نزديكانم و اهل بيتم مزدى نمي‌خواهم»[۱]
دوستی خویشاوندی
برخی مفسران اذعان دارند آیه در مقام بیان مطلب دیگری است. آنان می‌گوید پیامبر به قریش گفت اگر ایمان هم نمی‌آورید دست‌کم به سبب دوستی و تعلق خویشاوندی، مرا آزار ندهید و شرط خویشاوندی و نزدیکی که همانا مروت و دوستی است را بجا آورید: «نه خواهم از شما بران مزدى مگر دوستى اندر خويشاوندى»[۲] علامه طباطبایی می‌گوید: «بعضى از مفسرين و به طورى كه میگويند بيشتر مفسرين- گفتهاند: خطاب در اين آيه به قريش است، و اجرى كه در آن درخواست شده مودت قريش نسبت به رسول خدا(ص) و نزديكان ايشان از قريش است»[۳]
میبدی مفسر قرن ششم می‌گوید:«مزد نمی‌خواهم، لكن شما را می فرمايم كه اگر مرا به‌رسالت استوار نمی‌داريد و دعوت مرا اجابت نمي‌كنيد، بارى بحكم قرابت كه ميان من و شماست مرا مرنجانيد و مرا دوست داريد و رحم پيونديد.»[۴]
طبرسی در باب این قول می‌آورد: «ابن عباس و قتاده و مجاهد و جماعتى گفتهاند يعنى: مرا بخاطر قرابتى كه با شما دارم دوست بداريد و بخاطر خويشاوندى مرا حفظ كنيد، گفته چون تمامى قريش با رسول خدا(ص) نسبت خويشاوندى داشتند و لذا طرف خطاب آيه تنها مردم قريش خواهند بود، و معنى چنين خواهد شد اگر مرا بخاطر نبوّت و پيامبرى دوست نمي‌داريد بخاطر خويشاوندى و قرابتى كه بين من و شما است دوست داشته باشيد.»[۵]
دوستی با مقربان الهی
اندکی از مفسران هم نگاه دیگری به فی القربی دارند و آن را «مزد نمی‌خواهم لكن می‌فرمايم شما را بدوست داشتن هر كس كه نزديكى جويد باللّه، بطاعت و عمل نيكو، و بر وفق اين قول، هر كس كه اللَّه را فرمان بردار است و تقرب را به وى نيكوكار است، واجب است بر تو كه او را دوست دارى و مودت وى فريضه دانى»[۶]