فلسفه نماز

از ویکی پاسخ
نسخهٔ تاریخ ‏۱۹ ژانویهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۶:۵۴ توسط A.ahmadi (بحث | مشارکت‌ها)
سؤال

فلسفه و حکمت نماز چیست؟


ارتباط با خدا

یکی ار فلسفه‌های نماز، ارتباط با خدا است. انسان فطرتاً نیاز به ارتباط با آفریدگارش دارد و باید این به این نیاز درونی، با شیوه‌ای مفید و سازنده پاسخ دهد.[۱] دانشمندان غربی نیز، بر این مسئله اذعان دارند.[۲]

اگر این ارتباط با خدا که یک نیاز درونی است، رها شود، نابود نمی‌شود؛ بلکه انسان را در سردرگمی قرار می‌دهد، یا سر از بی‌خدایی درمی‌آورد و یا خدایان باطل را جایگزین خدای حقیقی می‌کند.

نماز در اسلام برنامه جامع توحیدی است، که انسان را از سر درگمی درآورده و نیاز ارتباط با آفریدگار را به صورت صحیح هدایت می‌کند. تکرار نماز در هر شبانه روز این ارتباط را همواره تازه نگه داشته و کامل می‌کند.

درس بندگی

آموختن عبودیت و بندگی، یکی از فلسفه‌های عبادات از جمله نماز شمرده شده است. در دستور نماز، شرایط و وظیفه‌هایی مانند وضو، غصبی نبودن مکان و لبس، پاک بودن بدن و رو به قبله بودن وجود دارد که رعایت و انجام آنها به صورت روزانه، به انسان درس بندگی، تسلیم و تواضع در برابر خدا می‌دهد.

بر همین اساس است که در تشهد نماز، اول به عبودیت و بندگی پیامبر(ع) و پس از آن، به رسالت و نبوت او اقرار می‌کنیم.[۳]

آرامش و اطمینان

نماز باعث آرامش و اطمینان قلب انسان می‌شود. بر اساس قرآن نماز یاد خدا است[۴] و یاد خدا مایه آرامش و اطمینان دل‌ها است.[۵]

یکی از دلایل اضطراب و نداشتن آرامش، فراموشی خدا و روی آوردن به ظواهر دنیا است و هر چه فرد بیشتر دلبستگی به دنیا پیدا می‌کند، از خدا دورتر می‌شود. نماز باعث می‌شود دلبستگی به دنیا کاهش یافته و یاد خدا در دل زنده شود.

بازدارندگی از گناه

یکی از فلسفه‌های نماز، دوری انسان از گناهان و بدی‌ها است. بر اساس آیه ۴۵ سوره عنکبوت، نماز از کارهای زشت، و کارهای ناپسند باز می دارد.

نماز در روح انسان اراده و نیروی خداترسی ایجاد می‌کند و انسان را بنده حق قرار می‌دهد. در پرتو این اراده و نیرو، از پلیدی‌ها دور شده و استعدادهای خود را در جهت کمال الهی و انسانی خود به کار می‌گیرد.

انسان با توجه به اراده و قدرت معنوی، آلوده به گناهان نمی‌شود و چنانچه آلودگی حاصل شود، در پرتو نماز آن آلودگی‌ها را از روح خود پاک می‌کند.

استقامت و بردباری

نماز باعث می‌شود انسان در سختی‌ها بردبار و با استقامت شود. خداوند در آیه ۴۵ و ۱۵۳ سوره بقره، به انسان سفارش کرده از صبر و نماز کمک بگیرد.

نماز انسان را با خدا که پناهگاهی مطمئن و یاری مهربان است آشنا می‌کند. کسی که انسان در برابر سختی‌ها و مشکلات زندگی به او تکیه می‌کند.

نظم و انضباط

خواندن نماز در وقت‌های مشخص و رعایت آداب آن باعث می‌شود انسان منظم بار بیاید.

آداب و اعمال نماز مانند نیت، قیام، رکوع، سجود و جای گرفتن هر موضوعی در محل خودش، موجب نظم و انضباط در زندگی می‌شود. تأثیر نماز بر انضباط و نظم انسان، در زندگی بزرگان دین، مشهود بود.

تواضع

یکی از فسلفه‌های نماز، ایجاد تواضع و فروتنی در انسان است. نمازگزار در هر شبانه روز، در هفده رکعت نماز واجب، ۳۴ بار پیشانی بر خاک و زمین می‌گذارد و به سجده می‌افتد، که نشانه فروتنی در برابر خدا است. در سجده فرد خود را بنده کوچک خدا دانسته و هرگونه خودخواهی و غرور را از خود دور می‌کند. بر اساس روایتی از امام علی(ع) نیز، یکی از دلایل واجب شدن نماز، دور شدن انسان از تکبر است.[۶]


مطالعه بیشتر

  • ابواب رحمت، ص۶۹تا ص۱۸۳، علی نمازی شاهرودی، ناشر حاذق، چاپ سوم، ۱۳۶۲ش قم.
  • سجاده عشق، ص۵۲تا ص۶۲، صالحی حاجی‌آبادی، ناشر مؤلف، چاپ اول، ۱۳۷۷ش، قم.
  • یکصد و چهارده نکته درباره نماز، قرائتی، سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ چهارم، ۱۳۷۲ش تهران.

منابع

  1. محمدی اشتهاردی، محمد، نماز از دیدگاه قرآن و عترت، ناشرانتشارات نبوی، ص۶.
  2. موسوی راد لاهیجی، حسین، نماز از دیدگاه قرآن و حدیث، قم، ناشر جامعه مدرسین حوزه علمیه ص۷–۸.
  3. محمدی اشتهاردی، محمد، نماز از دیدگاه قرآن و عترت، ناشرانتشارات نبوی، ص۹۰–۹۱.
  4. طه:۱۴.
  5. رعد:۲۸.
  6. نهج البلاغه، حکمت ۲۵۲.