آیه لیلة المبیت
آیا آیه‌ای در قرآن درباره واقعه لیله المبیت هست؟
 تابلوی نقاشی نفسِ رسول | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | لیلة المبیت، شراء، اشتراء |
| واقع در سوره | بقره |
| شماره آیه | ۲۰۷ |
| جزء | ۲ |
| اطلاعات محتوایی | |
| شأن نزول | خوابیدن امام علی(ع) در بستر پیامبر در لیلةالمبیت |
| مکان نزول | مدینه |
| موضوع | اعتقادی |
| درباره | فضائل امام علی(ع) |
آیه لَیْلَةُ الْمَبیت یا آیه اشِتراء آیه ۲۰۷ سوره بقره است که اشاره به لیلة المبیت دارد. این آیه درباره ایثارگری امام علی(ع) نازل شد که برای حفظ جان پیامبر اسلام(ص) در بستر او خوابید. در این آیه کسانی که حاضرند جان خود را در ازای به‌دست‌آوردن رضایت خداوند فدا کنند، ستایش شده‌اند.
لیلة المبیت
لیلة المبیت در اصطلاح اشاره به شبی دارد که در آن مشرکان مکه می‌خواستند پیامبر اسلام(ص) را به قتل برسانند. پیامبر به وسیله وحی الهی از قصد مشرکین باخبر شد. این موضوع را با علی(ع) در میان گذاشت و گفت که خداوند به او دستور هجرت داده و به علی(ع) نیز امر فرموده که در جای پیامبر بخوابد. امام علی(ع) فرمود: اگر من در جای شما بخوابم شما به سلامت خواهید ماند؟ پیامبر فرمود: بله. علی(ع) خندید، سجده شکر به جا آورد و سپس فرمود: برو به هر سویی که خدا امر فرموده است، جانم فدای تو باد و هر چه خواهی مرا امر فرما که به جان قبول می‌کنم.[۱]
کفار قریش برای قتل پیامبر(ص) چهل تن از مبارزان خود را انتخاب کرده بودند. علی(ع) پارچه سبزی که هر شب رسول خدا(ص) بر روی خود می‌کشید، به رویش کشید و در بستر آن حضرت خوابید. پیامبر(ص) از منزل خارج شد و بدون این که کفار متوجه شوند سفر خود را آغاز کرد.[۲] در تاریخ اسلام به شب خفتن امام علی(ع) در بستر پیامبر و فداکاری او، لیله المبیت گفته می شود.
نزول آیه لیله المبیت
در ماجرای لیله المبیت، آیه ﴿وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ؛ و از مردم کسی است که جانش را برای خشنودی خدا می‌فروشد و خدا به بندگان مهربان است.﴾(بقره:۲۰۷) نازل شد. در این آیه کسانی که حاضرند جان خود را در ازای به‌دست‌آوردن رضایت خداوند فدا کنند، از طرف پروردگار ستایش شده‌اند.
مفسران شأن نزول این آیه را پیرامون فداکاری امام علی(ع) در لیلة المبیت دانسته‌اند[۳]
مباهات خداوند به ملائکه آسمان‌ها
طبق برخی از روایات در لیله المبیت خداوند خطاب به دو فرشته خود جبرئیل و میکائیل، آن دو را در میان ملائکه در برادری و انس و الفت از همه بالاتر دانست. سپس گفت من یکی از شما را محکوم به مرگ کرده‌ام، کدام یک از شما حاضر است در راه برادر و رفیقش از جان خود بگذرد؟ هیچ‌کدام از آن‌ها حاضر به مرگ نشدند و هر دو زندگی را برگزیدند. خداوند به آن‌ها فرمود: من میان محمد و علی پیمان برادری بستم، پس علی(ع) مرگ را برگزید و زندگی را به محمد(ص) بخشید و در بستر او خوابید. اکنون بر زمین فرود آیید و او را از دشمنانش حفظ کنید. آن‌ها فرود آمدند در حالی که جبرئیل(ع) می‌گفت: «بخ بخ لک یابن ابی طالب من مثلک یباهی الله بک ملائکه سبح سماوات؛ به به بر تو ای پسر ابی طالب، کیست مانند تو؟! خداوند به واسطه تو به ملائکه هفت آسمان مباهات می‌نماید»[۴]
به‌گفته علامه طباطبایی مراد از فروش جان برای رضایت خدا، این است که این افراد هیچ چیز جز خشنودی او را طلب نمی‌کنند و چیزی را می‌خواهند که خدا می‌خواهد، نه هوای نفسشان.[۵]
منابع
- ↑ قمی، عباس ، منتهی الآمال، قم، هجرت، چاپ نهم، ۱۳۷۵ ش، ج۱، ص۱۱۰.
- ↑ پیشوایی، مهدی، سیره پیشوایان، قم، مؤسسه امام صادق ـ(ع) ـ، چاپ یازدهم، ۱۳۷۹ش، ص۳۸.
- ↑ رک: علامه حلی، کشف الیقین، مؤسسه چاپ و انتشارات وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد، ۱۴۱۱ق، ص۳۹۵.
- ↑ طوسی، محمد، الأمالی، دار الشقاقه، قم، ۱۴۱۴ق، ص۴۶۹.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۹۸.