وجود جهانی دیگر پس از آخرت

سؤال

بعد از برپا شدن قیامت و رفتن انسان‌ها به بهشت و جهنم، آیا دوباره دنیای دیگری ایجاد می‌شود یا خیر؟

این پرسش باید از دو جهت بررسی شود، یکی این که آیا اساساً چنین چیزی امکان دارد و شدنی است یا نه. یعنی از نگاه عقلی می‌شود دنیاهایی یکی پس از دیگری آفریده شوند که هر کدام قیامت جداگانه داشته باشند یا نمی‌شود؟ و دیگری این که قرآن کریم که اساس معارف اسلامی بر آن استوار است و احادیث شریف ائمه معصوم(ع) که مفسران واقعی قرآن است در این باره چه نظری دارد؟

الف) امکان دنیا بعد از قیامت

امّا درباره امکان چنین چیزی می‌توان گفت که هیچ مانع عقلی وجود ندارد که خداوند پیش از این دنیا، دنیاهایی آفریده باشد و بعد از این دنیا هم مجدداً دنیاهای دیگری بیافریند.

دلیل: اگر از شما پرسیده شود که آیا جهانی که ما فعلاً در آن به سر می‌بریم ممکن و شدنی بوده است یا خیر؟ خواهید گفت: این چه پرسشی است! اگر دنیا ممکن نبود، خداوند آن را نمی‌آفرید و حالا که آفریده است پس شدنی بوده که آفریده است. دوباره می‌پرسیم که آیا خداوند می‌تواند دنیایی که کاملاً شبیه به این دنیای فعلی باشد بیافریند یا نه؟ می‌فرمایید بلی که می‌تواند زیرا: اولاً یکی از صفت‌های خداوند قادر و توانایی است، بر او توانایی انجام هر کار ممکن و شدنی را دارد؛ و ثانیاً آن دنیاهای دیگر مثل همین دنیا ممکن است. پس خداوند می‌تواند دنیاهایی پیش از این آفریده باشد و هم چنین دنیاهایی بعد از این بیافریند.}}

به بیان دیگر: امکان آفرینش مجدد درست نظیر این است که دوست نقاش ماهر شما، منظره زیبایی را به تصویر بکشد. حال آیا او با توجه به مهارت فوق‌العاده ای که در رشته هنر نقاشی دارد، نمی‌تواند منظره‌های زیبای دیگری هم بیافریند؟ حتماً می‌تواند.

ب) وجود دنیا بعد از قیامت

از نظر این که آیا دنیای دیگری را خداوند بعد از قیامت ایجاد خواهد کرد یا نه؟ عقل فقط امکان و محال بودن آن را نظر می‌دهد و درباره وقوع آن راه ندارد، منبع اصلی ما در این گونه مسایل، قرآن و روایات معصومین(ع) است. زیرا دانستن این که پس از عالم قیامت، مجدداً عالم دیگری با انسان‌های دیگر به وجود خواهد آمد یا نه و آیا پیش از این جهان، دنیاهای دیگری بوده است؟ از قلمرو دانش تجربی بشر خارج است؛ امّا قرآن و عترت پیامبر فراتر از زمان و مکان اند. اهل بیت(ع) به اذن خدا همه چیز را می‌دانند و برای خداوند و اهل بیت(ع) غیب و نهان معنا ندارد. پس منبع اصلی پاسخ به پرسش فوق قرآن و اهل بیت است.

قرآن کریم به روشنی چیزی را در این باره نفرموده است.

پاسخ صریح و روشن این پرسش در روایتی از امام باقر(ع) و امام صادق(ع) آمده است مضمون آن‌ها را نقل می‌کنیم.

امام(ع) در جواب شخص راوی و در ذیل آیه شریفه: {{قرآن|أَ فَعَیینا بِالْخَلْقِ الْأَوَّلِ بَلْ هُمْ فی لَبْسٍ مِنْ خَلْقٍ جَدید؛ آیا ما از آفرینش نخستین عاجز ماندیم (که قادر بر آفرینش رستاخیز نباشیم)؟! ولی آنها (با این همه دلایل روشن) باز در آفرینش جدید تردید دارند، می‌فرماید: «هر گاه بساط این عالم برچیده شود و بهشتیان به بهشت و دوزخیان به دوزخ بروند، خداوند مجدداً دنیایی غیر از این دنیا می‌آفریند و انسان‌هایی را بدون این که از پدر و مادری متولد شوند، به وجود می‌آورد و برای آنها زمینی غیر از این زمین و آسمان‌هایی غیر از این آسمان‌ها می‌آفریند. نکند که فکر کردی خداوند فقط همین انسان و دنیا را آفریده که وقتی برچیده شد دیگر عالم و آدمی نباشد؟ خیر چنین نیست خداوند پیش از دنیای فعلی، هزار هزار دنیا و هزار هزار آدم آفریده است و این نسل موجود بعد از همه آنها آفریده شده است».