بداء و علم الهی: تفاوت میان نسخه‌ها
Mohammad7576 (بحث | مشارکت‌ها) |
Mohammad7576 (بحث | مشارکت‌ها) |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
== بداء در کلام شیعی == | == بداء در کلام شیعی == | ||
بین علمای شیعه اتفاق نظر وجود دارد که خداوند عالم به تمام اشیاء و حوادث عالم است. هیچ امری چه آشکار باشد و چه پنهان از تحت علم او خارج نیست.<ref>{{پک|1=سبحانی تبریزی|2=1408|ک=البداء في ضوء الکتاب و السنة|ص=15}}</ref> این مطلب در آیات مختلفی از قرآن کریم مشهود است؛ همانند {{قرآن|إِنَّ اللّٰهَ لاٰ يَخْفىٰ عَلَيْهِ شَيْ‌ءٌ فِي الْأَرْضِ وَ لاٰ فِي السَّمٰاءِ|ترجمه=یقیناً چیزی در زمین و در آسمان بر خدا پوشیده نیست.|سوره=آل عمران|آیه=5}} {{قرآن|رَبَّنَا إِنَّكَ تَعْلَمُ مَا نُخْفِي وَمَا نُعْلِنُ وَ مٰا يَخْفىٰ عَلَى اللّٰهِ مِنْ شَيْ‌ءٍ فِي الْأَرْضِ وَ لاٰ فِي السَّمٰاءِ|ترجمه=پروردگارا! یقیناً تو آنچه را ما پنهان می داریم و آنچه را آشکار می کنیم، می دانی و هیچ چیز در زمین و آسمان بر خدا پنهان نیست.|سوره=ابرهیم|آیه=38}} | بین علمای شیعه اتفاق نظر وجود دارد که خداوند عالم به تمام اشیاء و حوادث عالم است. هیچ امری چه آشکار باشد و چه پنهان از تحت علم او خارج نیست.<ref>{{پک|1=سبحانی تبریزی|2=1408|ک=البداء في ضوء الکتاب و السنة|ص=15}}</ref> این مطلب در آیات مختلفی از قرآن کریم و در کلمات معصومین(ع) مشهود است؛ همانند: | ||
* {{قرآن|إِنَّ اللّٰهَ لاٰ يَخْفىٰ عَلَيْهِ شَيْ‌ءٌ فِي الْأَرْضِ وَ لاٰ فِي السَّمٰاءِ|ترجمه=یقیناً چیزی در زمین و در آسمان بر خدا پوشیده نیست.|سوره=آل عمران|آیه=5}} | |||
* {{قرآن|رَبَّنَا إِنَّكَ تَعْلَمُ مَا نُخْفِي وَمَا نُعْلِنُ وَ مٰا يَخْفىٰ عَلَى اللّٰهِ مِنْ شَيْ‌ءٍ فِي الْأَرْضِ وَ لاٰ فِي السَّمٰاءِ|ترجمه=پروردگارا! یقیناً تو آنچه را ما پنهان می داریم و آنچه را آشکار می کنیم، می دانی و هیچ چیز در زمین و آسمان بر خدا پنهان نیست.|سوره=ابرهیم|آیه=38}} | |||
* از امام أمير المؤمنين(ع) در خطبه 105 نهج البلاغه نقل شده است: «كلّ سر عندك علانية، كل غيب عندك شهادة». | |||
بداء در اصطلاح کلام شیعی به معنای این است که خداوند مقدّراتی را برای انسان قرار داده است اما انسان می تواند با اعمال خود آن را تغییر دهد. یعنی آن چه خداوند تقدیر کرده است مشروط و قابل تغییر است.<ref>{{پک|1=سبحانی تبریزی|2=1428|ک=محاضرات فی الالهیات|ص=234}}</ref> لذا بداء در مورد خداوند متعال به معنای لغوی آن نیست زیرا مستلزم جهل و نقص در ذات خداوند است.<ref>{{پک|1=خرازی|2=1417|ک=بدایة المعارف الإلهیة في شرح عقاید الإمامیة|ص=192|ج=1}}</ref> | بداء در اصطلاح کلام شیعی به معنای این است که خداوند مقدّراتی را برای انسان قرار داده است اما انسان می تواند با اعمال خود آن را تغییر دهد. یعنی آن چه خداوند تقدیر کرده است مشروط و قابل تغییر است.<ref>{{پک|1=سبحانی تبریزی|2=1428|ک=محاضرات فی الالهیات|ص=234}}</ref> لذا بداء در مورد خداوند متعال به معنای لغوی آن نیست زیرا مستلزم جهل و نقص در ذات خداوند است.<ref>{{پک|1=خرازی|2=1417|ک=بدایة المعارف الإلهیة في شرح عقاید الإمامیة|ص=192|ج=1}}</ref> | ||
نسخهٔ ۱۹ ژوئیهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۳۲
 | این متن یک پیشنویس است که در وضعیت در حال نگارش قرار دارد |
سؤال
درگاه‌ها
«بداء» در عقیده شیعه به چه معنی است؟ آیا این اعتقاد با قاعده علم مطلق الهی ناسازگار نیست؟
بداء در لغت و عرف
بداء در لغت به معنای ظاهر شدن و آشکار شدن امری بعد از مخفی بودن آن است. اگر انسانی درباره امری دیدگاه خاصی داشته است و به جهت حادث شدن چیزی متوجه شود که دیدگاه او اشتباه و از روی جهل به مصالح و مفاسد بوده است و پس از این توجه یافتن عملکرد خود را تغییر دهد، گفته می شود برای این شخص بداء حاصل شده است.[۱][۲]
بداء در کلام شیعی
بین علمای شیعه اتفاق نظر وجود دارد که خداوند عالم به تمام اشیاء و حوادث عالم است. هیچ امری چه آشکار باشد و چه پنهان از تحت علم او خارج نیست.[۳] این مطلب در آیات مختلفی از قرآن کریم و در کلمات معصومین(ع) مشهود است؛ همانند:
- ﴿إِنَّ اللّٰهَ لاٰ يَخْفىٰ عَلَيْهِ شَيْ‌ءٌ فِي الْأَرْضِ وَ لاٰ فِي السَّمٰاءِ؛ یقیناً چیزی در زمین و در آسمان بر خدا پوشیده نیست.﴾(آل عمران:5)
- ﴿رَبَّنَا إِنَّكَ تَعْلَمُ مَا نُخْفِي وَمَا نُعْلِنُ وَ مٰا يَخْفىٰ عَلَى اللّٰهِ مِنْ شَيْ‌ءٍ فِي الْأَرْضِ وَ لاٰ فِي السَّمٰاءِ؛ پروردگارا! یقیناً تو آنچه را ما پنهان می داریم و آنچه را آشکار می کنیم، می دانی و هیچ چیز در زمین و آسمان بر خدا پنهان نیست.﴾(ابرهیم:38)
- از امام أمير المؤمنين(ع) در خطبه 105 نهج البلاغه نقل شده است: «كلّ سر عندك علانية، كل غيب عندك شهادة».
بداء در اصطلاح کلام شیعی به معنای این است که خداوند مقدّراتی را برای انسان قرار داده است اما انسان می تواند با اعمال خود آن را تغییر دهد. یعنی آن چه خداوند تقدیر کرده است مشروط و قابل تغییر است.[۴] لذا بداء در مورد خداوند متعال به معنای لغوی آن نیست زیرا مستلزم جهل و نقص در ذات خداوند است.[۵]
انواع بداء
عدم تنافی بداء با علم مطلق الهی
پانویس
منابع
- سبحانی تبریزی، جعفر (۱۴۰۸). البداء في ضوء الکتاب و السنة. بیروت: دار الأضواء.
- راغب اصفهانی، حسین بن محمد (۱۴۱۲). مفردات الفاظ قرآن. به کوشش صفوان عدنان داوودی. بیروت-دمشق: دار القلم- الدار الشامية.
- سبحانی، جعفر (۱۴۲۸). محاضرات فی الالهیات. قم: مؤسسة الإمام الصادق علیه السلام.
- خرازی، محسن (۱۴۱۷). بدایة المعارف الإلهیة في شرح عقاید الإمامیة. قم: جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم. مؤسسة النشر الإسلامي.