روایات به دو قبله نماز خواندن حضرت علی(ع)

سؤال

اميرالمؤمنين علی(ع) در احتجاج با اعضاي شوراي انتخاب خليفه بعد از عمر، يكي از برتري‌هايش را اين عنوان مي‌كند كه جز من كسي از شما بر دو قبله نماز نگزارده است؛ در حالی که تغيير قبله در سال ۲ هجري است و اعضاي شورا، همگي قبل از اين تاريخ اسلام آورده بودند و همه به دو قبله نماز خوانده‌اند؟

روایات به دو قبله نماز خواندن حضرت علی(ع) بدان معناست که آن حضرت اولین ایمان آورنده به دین اسلام است و در سن کوچکی اسلام را پذیرفت و هیچکدام از صحابه رسول خدا(ص) این دو خصوصیت را نداشتند.

حضرت علی(ع) اولین فرد ایمان آورنده و تنها فردی است که در سن کوچکی به سمت بیت المقدس نماز خواند و بعد از تغییر قبله همراه دیگران به سمت کعبه نماز خواند و قبل از او کسی با رسول الله به دو قبله نماز نخوانده است.

اعضای شورا قسم خوردند که حضرت علی(ع) تنها فردی است که قبل از همه به دو قبله نماز خوانده است.

شورای تعیین جانشینی عمر بن خطاب

مقالهٔ اصلی: شورای شش نفره

عمر بن خطاب انتخاب خلیفه بعد از خود را به شورای شش نفره‌ای واگذار نمود که افراد ذیل بودند: امیرمؤمنان علی(ع)، عثمان، طلحه، زبیر، سعد بن ابی‌وقاص و عبدالرحمن بن عوف.

جلسه شورا سه روز پس از مرگ عمر در ذیحجه سال ۲۳ قمری تشکیل شد و به انتخاب عثمان بن عفان منجر شد.

معنای به دو قبله نماز خواندن حضرت علی(ع)

مهاجران که در مکه به رسول خدا ایمان آورده بودند و انصار که مسلمانان مدینه بودند، قبل از تغییر قبله به سمت بیت المقدس نماز می‌خواندند و بعد از تغییر قبله به سمت کعبه نماز خواندند و می‌توان گفت همه این افراد به دو قبله نماز خوانده‌اند؛ با این حال برخی روایات از حضرت علی(ع) به عنوان تنها فردی یاد می‌کنند که به دو قبله نماز خوانده است.

1. حضرت علی(ع) اولین فرد کم سن و سال است که به دو قبله نماز خوانده است؛ چنانچه خودش فرمود: «فَوَ اللَّهِ مَا ذَكَرَ الْعَالِمُونَ ذِكْراً أَحَبَّ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ مِنِّي وَ صَلَّى‏ الْقِبْلَتَيْنِ‏ كَصَلَاتِي‏ صَلَّيْتُ صَبِيّاً وَ لَمْ أَرْهَقْ حُلُما؛ به خدا قسم عالمان در این هستی کسی را ذکر نکرده‌اند که از من به رسول خدا محبوب‌تر بوده باشد و کسی را ذکر نکرده است که همانند من به دو قبله نماز خوانده باشد، من نماز خواندم در حالی کودک بودم و به سن بلوغ نرسیده بود.» حضرت علی(ص) تنها فردی است که با خصوصیات خاص به دو قبله نماز خواند و هیچ کدام از صحابه در سن قبل از بلوغ به دو قبله نماز نخوانده است و گرنه بقیه نیز به دو قبله نماز خوانده‌اند.
2. حضرت علی(ع) اولین ایمان آورنده به دین اسلام بود. این حقیقت در کتاب‌های شیعه و اهل سنت آمده است. وقتی هیچ‌کدام از اعضای حاضر در شورا قبل از آن حضرت ایمان نیاورده باشند، بدان معناست که هیچ‌کدام از آنها قبل از آن حضرت به دو قبله نماز نخوانده بودند. این نکته در برخی از روایات هم آمده است که حضرت علی(ع) خطاب به اعضای شورای تعیین خلیفه، پرسید: «فَأَنْشُدُكُمْ بِاللَّهِ، هَلْ فِيكُمْ أَحَدٌ صَلَّى الْقِبْلَتَيْنِ‏ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) قَبْلِي‏ قَالُوا: اللَّهُمَّ لَا؛ شما را به خدا قسم می‌دهم آیا در میان شما کسی هست که قبل از من با رسول الله به دو قبله نماز خوانده باشد؟ همگی گفتند: به خدا قسم نه.»

تغییر قبله از بیت المقدس به کعبه

پيامبر اكرم(ص) سيزده سال در مكه، به سوي بيت المقدس نماز ‌خواند، پس از مهاجرت به مدينه و ترقي مسلمانان سبب شد كه ترس محافل يهودي را فرا گيرد. آنها شروع به كارشكني و سرزنش پيامبر خدا(ص) را آغاز کردند. يهودي‌ها مي‌گفتند: محمد مدعي است كه دين مستقل آورده است؛ اما قبله مستقلي ندارد. پيامبر(ص) با حالت نگراني شب‌ها از خانه بيرون مي‌آمد و به آسمان نگاه مي‌نمود و در انتظار نزول وحي در اين باره بود تا اين كه اين آيه نازل شد: ﴿قَدْ نَرى تَقَلُّبَ وَجْهِكَ فِي السَّماءِ فَلَنُوَلِّيَنَّكَ قِبْلَه تَرْضاها؛ نگاه‌هاي انتظارآميز تو را به سوي آسمان(براي تعيين قبله نهايي) مي‌بينيم. اکنون تو را به سوي قبله‌اي كه از آن خشنود باشي باز مي‌گردانيم.﴾(بقره:۱۴۴) پيامبر دو ركعت نماز ظهر را خوانده بود، امين وحي فرود آمد و پيامبر را مأمور كرد كه به سوي مسجدالحرام روي گرداند.