«اگر همه مردم خردمند بودند دنیا ویران می‌شد»: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۰ مهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۳۵

سؤال

حدیثی را از امام حسن عسکری (ع) خواندم به این مضمون که اگر همه مردم خرد می‌ورزیدند دنیا ویران می‌شد. این را تفسیر و توضیح نمایید.

روایتی که می‌گوید اگر همه مردم خردمند بودند دنیا ویران می‌شد، دلالت بر این موضوع دارد که عقل، آخرت را ترجیح می‌دهد و اگر انسان‌ها می‌فهمیدند این دنیا فانی است و قرار است به دنیای ابدی کوچ کنند، رغبت و انگیزه برای آبادانی این دنیا نداشتند. این روایت اولین بار در کتاب عده الداعی ذکر شده است و راویان آن مشخص نیست از امام حسن عسکری نقل شده است.

متن حدیث

«لَو عَقَلَ أهلُ الدنيا خَرِبَتْ؛ اگر اهل دنيا عقل خود را به كار مى‌بستند، دنيا ويران مى‌شد.»^[۱]

تفسیر حدیث

اولین بار این روایت در کتاب عده الداعی ابن فهد حلی (۷۵۷-۸۴۱ق) و پس از آن در بحارالانوار علامه مجلسی ذکر شده است و راویان آن مشخص نیست.

ابن فهد حلّی که این روایت را نقل کرده است به بخش سلبی مفهوم آن (که این حدیث از چه اموری نهی می‌کند) پرداخته است که ترجمه بخشی از آن این است: حدیث شریف بر این دلالت می‌کند که عقل سلیم اقتضا دارد که دنیا تخریب و به آن اعتنا نشود. پس اگر کسی به دنیا اعتنا کرد یا آن را آباد کرد دلالت بر این دارد که او عقل ندارد.^[۲]

مرحوم مجلسی (ره) در چند جای بحار این روایت را آورده است، ولی توضیح خاصی ارائه ننموده است. اما به مناسبت بحث مشهور «دنیا و آخرت و رفتار در قبال آن» در مرآت العقول تفصیلی آورده که به جنبه اثباتی (و سفارش‌ها و دستورات دین درباره دنیا) نظر دارد. نتیجه کلام علامه مجلسی (ره) چنین است: همانا، نجات یابنده از این گروه‌ها (که درباره دنیا به افراط و تفریط و تعادل رفتار می‌کنند) یک فرقه‌اند و آن پیروان رسول الله (ص) و اصحاب، درباره دنیایند که دنیا را به طور کلی ترک نمی‌کنند و شهوات خود را سرکوب نمی‌نمایند، بهره‌شان از دنیا به قدر توشه است و شهواتی را که از پیروی شرع و عقل بازمی‌دارد، سرکوب می‌کنند… و از عدل (در این مسئله) پیروی می‌کنند.^[۳]

مطالعه بیشتر

۱ـ سیری در نهج البلاغه، مرتضی مطهری، بحث دنیا.

منابع

↑ عدة الداعي و نجاح الساعي، ابن فهد حلی، ج۱، ص۱۳۶، دارالکتاب الاسلامی، قم، بحار الأنوار، علامه مجلسی، ج۷۵، ص۳۷۸،
↑ آيين بندگى و نيايش (ترجمه عدة الداعى)، ابن فهد حلی؛ مترجم حسين غفاري ساروي، ج۱، ص۲۳۳
↑ مجلسی، محمد باقر، مرآت العقول (به نقل از لوح فشرده معجم فقهی آیت الله گلپایگانی).

[1] عدة الداعي و نجاح الساعي، ابن فهد حلی، ج۱، ص۱۳۶، دارالکتاب الاسلامی، قم، بحار الأنوار، علامه مجلسی، ج۷۵، ص۳۷۸،

[2] آيين بندگى و نيايش (ترجمه عدة الداعى)، ابن فهد حلی؛ مترجم حسين غفاري ساروي، ج۱، ص۲۳۳

[3] مجلسی، محمد باقر، مرآت العقول (به نقل از لوح فشرده معجم فقهی آیت الله گلپایگانی).

[۱]

[۲]

[۳]

@@ خط ۷: / خط ۷: @@
 == متن حدیث ==
-{{متن عربی|لَو عَقَلَ أهلُ الدنيا خَرِبَتْ|ترجمه=اگر اهل دنيا عقل خود را به كار مى‌بستند، دنيا ويران مى‌شد.}}<ref>حلّی، ابن فهد، عده الداعی، (به نقل از لوح فشرده معجم فقهی آیت الله گلپایگانی)، ص۱۲۵؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، تهران، اسلامیه، (به نقل از لوح فشرده مذکور)، ج۱، ص۹۵؛ ج۷۵، ص۳۷۹ به نقل از الدره الباهره.</ref>
+{{متن عربی|لَو عَقَلَ أهلُ الدنيا خَرِبَتْ|ترجمه=اگر اهل دنيا عقل خود را به كار مى‌بستند، دنيا ويران مى‌شد.}}<ref>عدة الداعي و نجاح الساعي، ابن فهد حلی، ج۱، ص۱۳۶، دارالکتاب الاسلامی، قم،
+بحار الأنوار، علامه مجلسی، ج۷۵، ص۳۷۸، </ref>
 == تفسیر حدیث ==
 اولین بار این روایت در کتاب عده الداعی [[ابن فهد حلی]] (۷۵۷-۸۴۱ق) و پس از آن در بحارالانوار علامه مجلسی ذکر شده است و راویان آن مشخص نیست.
-[[ابن فهد حلّی]] که این روایت را نقل کرده است به بخش سلبی مفهوم آن (که این حدیث از چه اموری نهی می‌کند) پرداخته است که ترجمه بخشی از آن این است: حدیث شریف بر این دلالت می‌کند که عقل سلیم اقتضا دارد که دنیا تخریب و به آن اعتنا نشود. پس اگر کسی به دنیا اعتنا کرد یا آن را آباد کرد دلالت بر این دارد که او عقل ندارد.<ref>عده الداعی، همان.</ref>
+[[ابن فهد حلّی]] که این روایت را نقل کرده است به بخش سلبی مفهوم آن (که این حدیث از چه اموری نهی می‌کند) پرداخته است که ترجمه بخشی از آن این است: حدیث شریف بر این دلالت می‌کند که عقل سلیم اقتضا دارد که دنیا تخریب و به آن اعتنا نشود. پس اگر کسی به دنیا اعتنا کرد یا آن را آباد کرد دلالت بر این دارد که او عقل ندارد.<ref>آيين بندگى و نيايش (ترجمه عدة الداعى)،  ابن فهد حلی؛ مترجم حسين غفاري ساروي، ج۱، ص۲۳۳</ref>
 مرحوم مجلسی (ره) در چند جای بحار این روایت را آورده است، ولی توضیح خاصی ارائه ننموده است. اما به مناسبت بحث مشهور «دنیا و آخرت و رفتار در قبال آن» در مرآت العقول تفصیلی آورده که به جنبه اثباتی (و سفارش‌ها و دستورات دین درباره دنیا) نظر دارد. نتیجه کلام علامه مجلسی (ره) چنین است: همانا، نجات یابنده از این گروه‌ها (که درباره دنیا به افراط و تفریط و تعادل رفتار می‌کنند) یک فرقه‌اند و آن پیروان رسول الله (ص) و اصحاب، درباره دنیایند که دنیا را به طور کلی ترک نمی‌کنند و شهوات خود را سرکوب نمی‌نمایند، بهره‌شان از دنیا به قدر توشه است و شهواتی را که از پیروی شرع و عقل بازمی‌دارد، سرکوب می‌کنند… و از عدل (در این مسئله) پیروی می‌کنند.<ref>مجلسی، محمد باقر، مرآت العقول (به نقل از لوح فشرده معجم فقهی آیت الله گلپایگانی).</ref>