سوره‌های مکی و مدنی

سؤال

سوره‌های مکی و مدنی چه تفاوتی دارند؟

سوره‌های مکی و مدنی، به تفسیم بندی سوره‌های قرآن، بر اساس مکان نزول اشاره دارد. معروف‌ترین نظریه در مورد سوره‌های مکی و مدنی، تفسیم بندی سوره‌ها بر اساس نزول قبل از هجرت و بعد از هجرت می‌باشد. دو نظریه دیگر نیز در مورد این سوره‌ها وجود دارد که با ایراداتی همراه است.

از لحاظ محتوایی نیز سوره‌های مکی و مدنی تفاوت‌هایی دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به، کوتاهی سوره‌های مکی، اشاره به توحید، معاد، نبوت و بیان دانستان‌های انبیاء گذشته اشاره کرد. در مقابل سوره‌های مدنی، بیشتر در مورد شریعت اسلام، احکام شرعی و قوانین اسلامی سخن گفته‌اند.

نظریه‌ها در مورد سوره‌های مکی و مدنی

سوره‌های قرآن، به دو دسته مکی و مدنی تقسیم شده است؛ چراکه قرآن در مدت ۲۳ سال نازل شده است و از مکه آغاز و در مدینه به پایان رسیده است. در مورد تفاوت سوره‌های مکی و مدنی سه نظریه وجود دارد:

• آیات و سوره‌هایی که قبل از هجرت نازل شده‌اند، مکی و آیاتی که پس از هجرت نازل شده‌اند، مدنی خوانده می‌شود.
• آیات و سوره‌هایی که اول آنها با ﴿یَا أَیُّهَا النَّاسُ﴾ شروع می‌شوند، مکی و آیاتی که با ﴿یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا﴾ نازل شده‌اند، مدنی می‌باشند.
• مکی و مدنی بودن سوره‌های قرآن مربوط به شهر مکه و شهر مدینه است. یعنی آیاتی که در مکه نازل شده است، مکی و آیاتی که در مدینه نازل شده‌اند مدنی نام دارند.

قول اول از میان این سه نظریه معروف‌تر است و دو نظر دیگر قابل قبول نیست. زیرا سوره حج با ﴿یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا﴾ شروع شده است ولی بر خلاف نظریه دوم مکّی است و نظریه سوم نیز قابل قبول نیست، چون آیاتی وجود دارد که در بین مکه و مدینه نازل شده‌اند.

تفاوت محتوایی سوره‌های مکی و مدنی

ویژگی محتوایی سوره‌های مکی

محتوای سوره‌های مکی با توجه به ابتدای دعوت پیامبر(ص)، بیشتر در حول محورهای زیر می‌باشد:

• دعوت به توحید و ایمان به خدا یگانه؛
• دعوت به پیروی از پیامبر اسلام(ص)؛
• ایمان به معاد و بیان اوصاف بهشت و دوزخ؛
• اعتقاد به فرشتگان الهی؛
• این سوره‌ها بطور عموم کوتاه هستند.
• بیان داستان‌های انبیاء گذشته

ویژگی‌محتوایی سوره‌های مدنی

این سوره‌ها چون بعد از گسترش اسلام و تشکیل جامعه اسلامی نازل شده‌اند، بیشتر مطالب آنها در مورد تشکیلات اجتماعی، قوانین حقوقی، احکام شرعی و امور داخلی و خارجی می‌باشد.