{{پاسخ}}'''نماز شب''' یکی از عبادات مستحب در دین [[اسلام]] است که
{{پاسخ}}'''نماز شب''' یکی از عبادات مستحب در دین [[اسلام]] است که در آیات قرآن به آن اشاره شده
نماز شب یازده رکعت است که به صورت پنج نماز دورکعتی و یک نماز یک‌رکعتی خوانده می‌شود. سه رکعت آخر فضیلت بیشتری بر دیگر رکعت‌ها دارد که شامل دو رکعت [[نماز شفع|نماز شَفع]] و یک رکعت [[نماز وتر|نماز وَتْر]] می‌شود.
نماز شب یازده رکعت است که به صورت پنج نماز دورکعتی و یک نماز یک‌رکعتی خوانده می‌شود. سه رکعت آخر فضیلت بیشتری بر دیگر رکعت‌ها دارد که شامل دو رکعت [[نماز شفع|نماز شَفع]] و یک رکعت [[نماز وتر|نماز وَتْر]] می‌شود.
خط ۱۱:
خط ۱۱:
نماز شب ۱۱ رکعت است: هشت رکعت آن به صورت چهار نماز دورکعتی به نیت نافله شب خوانده می‌شود. دو رکعت به نیت [[نماز شفع|نماز شَفع]]. یک نماز یک‌رکعتی هم به نیت [[نماز وتر|نماز وَتر]] خوانده می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۲۴۵؛|سال=1419|نام=طباطبایی|نام خانوادگی=یزدی|جلد=2|صفحه=245}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تحریر الوسیله|سال=1434|نام=روح‌الله|نام خانوادگی=خمینی|صفحه=143}}</ref>
نماز شب ۱۱ رکعت است: هشت رکعت آن به صورت چهار نماز دورکعتی به نیت نافله شب خوانده می‌شود. دو رکعت به نیت [[نماز شفع|نماز شَفع]]. یک نماز یک‌رکعتی هم به نیت [[نماز وتر|نماز وَتر]] خوانده می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۲۴۵؛|سال=1419|نام=طباطبایی|نام خانوادگی=یزدی|جلد=2|صفحه=245}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تحریر الوسیله|سال=1434|نام=روح‌الله|نام خانوادگی=خمینی|صفحه=143}}</ref>
== اهمیت نماز شب در روایات ==
== اهمیت نماز شب در قرآن ==
نماز شب از نمازهای مستحبی است که بسیار بر روی آن تأکید شده است. فضیلت و اهمیت نماز شب تا به آن اندازه است که خداوند به رسول خدا(ص) می‌فرماید: {{قرآن|وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَکَ عَسَیٰ أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقَامًا مَحْمُودًا|ترجمه=و پاسی از شب را زنده بدار، تا برای تو [به منزله] نافله‌ای باشد، امید که پروردگارت تو را به مقامی ستوده برساند.|سوره=اسراء|آیه=۷۹}} خداوند نتیجه نماز شب برای پیامبر(ص) را رسیدن به مقام محمود می‌داند. روایات اسلامی، اعم از روایات [[اهل بیت(ع)]] و روایاتی که از طرق [[اهل تسنن]] نقل شده است مقام محمود را به عنوان مقام شفاعت کبری تفسیر کرده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تفسیر نمونه|سال=1371|نام=ناصر|نام خانوادگی=مکارم شیرازی|ناشر=تهران، دار الکتب الاسلامیه|جلد=12|صفحه=225}}</ref>
نماز شب، از [[نمازهای مستحب|نمازهای مستحبی]] است که در روایات بر خواندن آن تأکید شده است. از جمله [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم(ص)]] در [[وصیت|وصیتش]] به [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]]، سه بار بر نماز شب سفارش کرده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=من لایحضره الفقیه|سال=1413|نام=محمد بن علی|نام خانوادگی=صدوق|جلد=4|صفحه=179}}</ref> همچنین از آن حضرت خطاب به مسلمانان نقل شده است: «بر شما باد به نماز شب، اگرچه یک رکعت باشد؛ زیرا نماز شب انسان را از گناه بازمی‌دارد و خشم پروردگار را خاموش می‌کند و سوزش آتش را در [[قیامت]] دفع می‌کند».<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کنز العمال|سال=1410|نام=متقی|نام خانوادگی=هندی|جلد=7|صفحه=791|فصل=حکایت۲۱۴۳۱}}</ref> در کتاب‌های حدیثی بابی با عنوان «صلاة اللَّیل» به روایات این موضوع اختصاص دارد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=من لا یحضره الفقیه|سال=1413|نام=محمد بن علی|نام خانوادگی=صدوق|صفحه=۴۸۴}}</ref>
== فضیلت نماز شب در قرآن ==
به گفته [[شیخ صدوق]] (درگذشته ۳۸۱ق) [[محدث]] شیعه، نماز شب بر پیامبر(ص) [[واجب]] بود و بر دیگران مستحب است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=من لا یحضره الفقیه|سال=1413|نام=محمد بن علی|نام خانوادگی=صدوق|صفحه=484}}</ref> [[شیخ مفید]] هم نماز شب را سنت مؤکَد دانسته است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المقنعه|سال=1413|نام=محمد بن محمد بن نُعمان|نام خانوادگی=مفید|صفحه=120}}</ref>
نماز شب از نمازهای بسیار با فضیلت است. در روایات آمده است تمام انبیا نماز شب داشتند. نماز شب، رمز سلامتی بدن و روشنایی [[قبر]] است. در اخلاق، رزق، برطرف شدن اندوه، ادای دین و نورچشم مؤثّر است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تفسیر نور|سال=1388|نام=محسن|نام خانوادگی=قرائتی|ناشر=تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن|جلد=5|صفحه=104}}</ref>
== فضیلت نماز شب در روایات ==
[[جایگاه علامه مجلسی|علامه مجلسی]] در جلد هیجده [[اعتبار کتاب بحارالانوار|بحارالانوار]]، پس از نقل آیات قرآنی در فضیلت نماز شب، بیش از هفتاد روایت نقل فرموده است.<ref>مُهری، محمد جواد، فضایل و برکات نماز شب، قم، انتشارات نبوغ، ۱۳۸۹ش، ص۳۲.</ref> در کتاب [[وسائل الشیعه]]، ۴۱ حدیث در فضل نماز شب و شب زنده‌داری، و چندین حدیث بر کراهت ترک آن آمده است.<ref>خمینی، سید روح‌الله، شرح چهل حدیث (اربعین حدیث)، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)، ۱۳۸۰ش، ص۲۰۲.</ref>
=== فضیلت نماز شب در کلام حضرت محمد ===
{{جعبه نقل‌قول
{{جعبه نقل‌قول
| نقل قول = رسول خدا(ص):
| نقل قول = رسول خدا(ص):
خط ۳۳:
خط ۲۳:
| منبع = وسائل الشیعه، ج ۵، ص ۲۷۱
| منبع = وسائل الشیعه، ج ۵، ص ۲۷۱
}}
}}
روایات فراوانی در فضیلت نماز شب از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است که به بخشی از آنها اشاره می‌شود:
* روایات زیادی از [[پیامبر(ص)]] و اهل بیت(ع) برای نماز شب و بیان فضیلت آن وارد شده است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، والاترین بندگان، قم، نسل جوان، ۱۳۸۳ش، ص۹۹.</ref> پیامبر(ص) پیش از رحلت، در ضمن وصایایی به امام [[علی(ع)]]، سه بار فرمود: «برتو باد خواندنِ نماز شب».<ref>مصلائی‌پور، عباس، «تهجد»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۸، ذیل مدخل.</ref>
* پیامبر(ص): [[جبرئیل]] پیوسته مرا به شب زنده‌داری سفارش می‌کرد، تا جایی که گمان بردم بهترین افراد امّت من شبها را هرگز نخواهند خوابید.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، منتخب میزان الحکمه، ترجمه حمیدرضا شیخی، تلخیص حمید حسینی، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، سازمان چاپ و نشر، ۱۳۸۱ش، ص۳۳۱.</ref>
* پیامبر(ص): رحمت خدا بر آن مردی باد، که نیمه‌های شب برخیزد و نماز بخواند و همسرش را برای نماز خواندن بیدار کند و اگر بیدار نشد آب به صورتش بپاشد. همچنین بر آن زنی که نیمه‌های شب از خواب برخیزد و نماز بخواند و شوهرش را برای نماز بیدار کند و اگر امتناع کرد، به صورتش آب پاشد.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، منتخب میزان الحکمه، ترجمه حمیدرضا شیخی، تلخیص حمید حسینی، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، سازمان چاپ و نشر، ۱۳۸۱ش، ص۳۳۱.</ref>
* پیامبر(ص): هرگاه بنده در دل شب، با سرور خود خلوت کند و با او به راز و نیاز پردازد، خداوند نور را در دلش ثابت گرداند … سپس به فرشتگانش فرماید: «ای فرشتگان من! به بنده ام بنگرید که در دل شب تار که اهل باطل به لهو و لعب سرگرمند و [[غفلت|غافلان]] خفته‌اند، با من خلوت کرده است. گواه باشید که من او را آمرزیدم».<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، منتخب میزان الحکمه، ترجمه حمیدرضا شیخی، تلخیص حمید حسینی، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، سازمان چاپ و نشر، ۱۳۸۱ش، ص۳۳۱.</ref>
* پیامبر(ص): بر شما باد به شب زنده داری که آن شیوه شایستگان پیش از شماست. و شب زنده داری مایه تقرّب به خدا و بازداشتن از گناه است.
* پیامبر(ص): ای مسلمانان! نماز شب و راز و نیاز شبانه را فراموش نکنید، که شب زنده داری روش و سیره صالحان قبل از شما بوده است و موجب نزدیکی به خداوند می‌گردد، و ابزار بازدارنده گناهان است، و کفّاره گناهان محسوب می‌شود.<ref>والاترین بندگان، مکارم شیرازی، قم، نسل جوان، ۱۳۸۳ش، ناصر، ص۱۰۱.</ref>
* پیامبر(ص) به علی(ع) توصیه می‌کند: بر تو باد که نماز شب را به جای آوری! پیامبر این سخن را چهار بار تکرار کرد.<ref>«[https://makarem.ir/maaref/fa/article/index/404457/اهمیّت-و-جایگاه-%c2«Ù٠از-شب%c2»-در-اسÙا٠اهمیّت و جایگاه «نماز شب» در اسلام]»، آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی، بازدید: ۱۹ دی ۱۴۰۲.</ref>
* پیامبر(ص): خداوند ابراهیم(ع) را به مقام دوستی خود (مقام [[خلیل‌الله|خلیل اللّهی]]) نرساند مگر به خاطر اطعام طعام و نماز شبانه هنگامی که مردم در خواب بودند.<ref>«[https://makarem.ir/maaref/fa/article/index/404457/اهمیّت-و-جایگاه-%c2«Ù٠از-شب%c2»-در-اسÙا٠اهمیّت و جایگاه «نماز شب» در اسلام]»، آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی، بازدید: ۱۹ دی ۱۴۰۲.</ref>
* پیامبر(ص): وقتی که ایستاد بنده از خوابگاه لذیذش که راضی کند حق را به نماز شب، در صورتی که چرت می‌زند، مباهات می‌فرماید خدای تعالی به واسطه او بر ملائکه و فرماید: شاهد باشید که او را آمرزیدم.<ref>خمینی، سید روح‌الله، شرح چهل حدیث (اربعین حدیث)، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)، ۱۳۸۰ش، ص۴۹۴.</ref>
* رسول خدا(ص) فرمود:{{متن عربی|«افْضَلُ الصَّلاةِ بَعْدَ الصَّلاةِ الْمَکتوبَةِ الصَّلاةُ فی جَوْفِ اللَّیل»|ترجمه=برترین نماز بعد از نماز واجب، نماز شب است.}}<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کنز العمال|نام=علاءالدین المتقی بن حسام‌الدین|نام خانوادگی=متقی هندی|جلد=7|فصل=حکایت 21397}}</ref>
* پیامبر اسلام(ص) می‌فرمایند: «دو رکعت نماز در دل شب، از دنیا و آنچه در آن است نزد من محبوب تر است».<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحار الانوار|نام=محمدباقر بن محمدتقی|نام خانوادگی=مجلسی|جلد=87|صفحه=277}}</ref>
* ابن‌عباس می‌گوید: پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «شریف‌ترین افراد امت من دو گروه هستند: ۱-حاملان و حافظان قرآن. ۲-اصحاب شب (شب زنده داران)».<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحار الانوار|جلد=84|نام=محمدباقر بن محمدتقی|نام خانوادگی=مجلسی|فصل=مبحث فضیلت نماز شب}}</ref>
=== فضیلت نماز شب در کلام امام علی ===
روایات فراوانی در فضیلت نماز شب از امام علی(ع) نقل شده است که به بخشی از آنها اشاره می‌شود:
* روایتی که از [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] نقل شده، بیداری شب باعث سلامتی بدن، خشنودی پروردگار، در معرض رحمت و لطف خدا قرار گرفتن و تمسک به اخلاق [[پیامبران]] می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحار الانوار|سال=۱۴۰۳|نام خانوادگی=مجلسی|جلد=87|صفحه=144}}</ref>
* امام علی(ع) می‌فرمایند:{{متن عربی|اِنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ اِذا اَرادَ اَنْ يُصيبَ اَهْلَ اْلاَرْضِ بِعَذابٍ قالَ لَوْلاَ الذَّينَ يَتَحابُّونَ بِجَلالى، وَيَعْمُرُونَ مَساجِدى وَيَسْتَغْفِرُونَ بِاْلاَسْحارِ لاَنْزَلْتُ بِهِمْ عَذابى|ترجمه=هنگامى كه خداوند بزرگ اراده مى كند مردم روى زمين را گرفتار عذاب كند مى گويد: اگر نبودند كسانى كه مرا بخاطر جلال و جبروتم دوست مى دارند و مساجد مرا آباد مى كنند و سحرگاهان استغفار مى كنند عذابم را بر زمينيان نازل مى كردم.}}<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحار الانوار|صفحه=150|جلد=87|نام=محمدباقر بن محمدتقی|نام خانوادگی=مجلسی}}</ref>
* امام علی(ع) می‌فرمایند:{{متن عربی|ما تَرَكْتُ صلاةَ اللَّيْلِ مُنْذُ سَمِعْتُ قَوْلَ النَّبِىِّ صلي الله عليه و آله: «صَلاةُ اللَّيْلِ نُورٌ»، فَقالَ اِبْنُ الْكَوّاءِ: وَ لَيْلَةَ الهَريرِ؟ قالَ: وَلالَيْلَةَ الهَريرِ|ترجمه=از روزى كه اين گفتار پيامبر كه: «نماز شب نور است» را شنيدم نماز شب را ترك نكردم. ابن الكّواء گفت:در شب هرير هم ترك نشد امام فرمود: نه، در آن شب هم ترك نشد.}}(لیلة الهریر نام شبی است که جنگ سختی میان علی علیه السلام و معاویه واقع شد)<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحار الانوار|صفحه=17|جلد=41|نام=محمدباقر بن محمدتقی|نام خانوادگی=مجلسی}}</ref>
شرافت مؤمن به نماز شب اوست و عزّت و بزرگواری او در خودداری از آزار مردم.»
| اندازه قلم = بزرگ
| منبع = شیخ صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۶.
}}
روایات فراوانی در فضیلت نماز شب از امام صادق(ع) نقل شده است که به بخشی از آنها اشاره می‌شود:
* [[امام صادق(ع)]]: نماز شب چهره را سفید و نورانی می‌کند، نماز شب انسان را خوشبو می‌کند، نماز شب روزی می‌آورد.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، منتخب میزان الحکمه، ترجمه حمیدرضا شیخی، تلخیص حمید حسینی، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، سازمان چاپ و نشر، ۱۳۸۱ش، ص۳۳۱.</ref>
* امام صادق(ع): شرف مؤمن در نماز شب، و عزت او بی‌نیازی‌اش از مردم است. نماز شب فخر مؤمن و زینت او در دنیا و آخرت است.<ref>شیخ بهائی، مفتاح الفلاح - کلید رستگاری، گزینش و ترجمه: علی نظری منفرد، تهران، جلوه کمال، ۱۳۸۷ش، ص۲۶۲.</ref>
* امام صادق(ع): نماز شب موجب رضایت پروردگار و محبت ملائکه، و سنت انبیاء، و نور معرفت و اصل ایمان، و راحتی بدن، و کراهت و ناخشنودی شیطان، و سلاح بر دشمنان، و موجب اجابت دعاء، و قبولی اعمال، و برکت در رزق، و شفیع بین انسان و ملک‌الموت، و چراغ گور انسان، و فرش زیر پهلوی انسان در قبر، و جواب منکر و نکیر، و مونس و زائر انسان در قبر تا روز قیامت است.<ref>ملکی تبریزی، میرزا جواد، اسرار الصلوة، مترجم رضا رجب زاده، تهران، آزادی، ۱۳۷۲ش، ص۴۵۴.</ref>
* امام صادق(ع) هرکس نماز شب نخواند از شیعیان ما نیست.<ref>ملکی تبریزی، میرزا جواد، اسرار الصلوة، مترجم رضا رجب زاده، تهران، آزادی، ۱۳۷۲ش، ص۴۵۷.</ref>
* امام صادق(ع): سه چیز از عنایات مخصوص الهی است: عبادت شبانه (نماز شب) و افطار دادن به روزه‌داران، و ملاقات برادران مسلمان.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۷۳.</ref>
* امام صادق(ع): نماز شب گناهان روز را از بین می‌برد.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۷۳.</ref>
=== فضیلت نماز شب در کلام امام رضا ===
* [[امام رضا(ع)]]: بر شما باد به نماز شب که هیچ بنده مؤمنی در آخر شب برنمی‌خیزد و هشت رکعت نماز و دو رکعت شفع و یک رکعت وتر را نمی‌گزارد و هفتاد مرتبه در دعای دست خود استغفار نمی‌کند مگر اینکه خدایش او را از عذاب گور و عذاب دوزخ پناه می‌دهد و عمرش را می‌افزاید و روزیش را فراخ می‌دارد و سپس فرمود همانا خانه‌هایی که در آن نماز شب خوانده می‌شود پرتو آن برای مردم آسمانها همچون پرتو ستارگان برای اهل زمین است و می‌درخشد.<ref>فتال نیشابوری، محمد بن حسن، روضه الواعظین، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران، نی، ۱۳۶۶ش، ص۵۰۴.</ref>
== منابع ==
== منابع ==
نسخهٔ ۲۹ ژانویهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۳۰
سؤال
در آیات قرآن چه اهمیت و فضیلتی برای نماز شب، ذکر شده است؟
درگاه‌ها
نماز شب یکی از عبادات مستحب در دین اسلام است که در آیات قرآن به آن اشاره شده
نماز شب یازده رکعت است که به صورت پنج نماز دورکعتی و یک نماز یک‌رکعتی خوانده می‌شود. سه رکعت آخر فضیلت بیشتری بر دیگر رکعت‌ها دارد که شامل دو رکعت نماز شَفع و یک رکعت نماز وَتْر می‌شود.
نماز شب در فقه
نماز شب ۱۱ رکعت است: هشت رکعت آن به صورت چهار نماز دورکعتی به نیت نافله شب خوانده می‌شود. دو رکعت به نیت نماز شَفع. یک نماز یک‌رکعتی هم به نیت نماز وَتر خوانده می‌شود.[۱][۲]
اهمیت نماز شب در قرآن
فضیلت نماز شب در قرآن
رسول خدا(ص):
«مَن صَلّی بِاللَّیلِ حَسُنَ وَجهُهُ بِالنَّهارِ»
آن کس که در شب نماز بخواند صورتش در روز نیکو و نورانی شود.
