ویژگی‌های اخلاقی پیامبر(ص): تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
(ابرابزار)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=A.rezapour }}
{{در دست ویرایش|کاربر=A.rezapour}}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
خط ۸: خط ۸:


== خوشخویی ==
== خوشخویی ==
در قرآن پیامبر به این وصف است که خویی والا دارد.(آیه ۴ سوره قلم)
در قرآن پیامبر به این وصف است که خویی والا دارد. (آیه ۴ سوره قلم)


امام صادق عليه السلام: اخلاق پيامبر خدا، [تجسّمِ‌] اين سخن خداوند عز و جل بود: «عفو را پيشه كن و به نيكى، فرمان بده و از جاهلان، روى گردان». پيامبر خدا صلى الله عليه و آله: شبيه‌ترينِ شما به من، خوش‌خوترينِ شماست. صحيح البخارى‌ به نقل از انَس: پيامبر خدا صلى الله عليه و آله، نيك‌خوترينِ مردمان بود.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، پيامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بيت، قم، موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، ۱۳۸۶ش، ص۱۵۳.</ref> مسند ابن حنبل‌ به نقل از عايشه، در پاسخ به اين سؤال كه اخلاق پيامبر صلى الله عليه و آله در محيط خانه چگونه بود؟: خوش‌خوترينِ مردمان بود. نه دشنام مى‌داد و نه بد زبانى مى‌كرد و نه در كوچه و بازار، هياهو به راه مى‌انداخت و نه بدى را با بدى جبران مى‌كرد؛ بلكه مى‌بخشيد و گذشت مى‌كرد.<ref>محمدی ری‌شهری، پيامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بيت، ۱۳۸۶ش، ص۱۵۵.</ref>
امام صادق علیه السلام: اخلاق پیامبر خدا، [تجسّمِ] این سخن خداوند عز و جل بود: «عفو را پیشه کن و به نیکی، فرمان بده و از جاهلان، روی گردان». پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: شبیه‌ترینِ شما به من، خوش‌خوترینِ شماست. صحیح البخاری به نقل از انَس: پیامبر خدا صلی الله علیه و آله، نیک‌خوترینِ مردمان بود.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، پیامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بیت، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۸۶ش، ص۱۵۳.</ref> مسند ابن حنبل به نقل از عایشه، در پاسخ به این سؤال که اخلاق پیامبر صلی الله علیه و آله در محیط خانه چگونه بود؟: خوش‌خوترینِ مردمان بود. نه دشنام می‌داد و نه بد زبانی می‌کرد و نه در کوچه و بازار، هیاهو به راه می‌انداخت و نه بدی را با بدی جبران می‌کرد؛ بلکه می‌بخشید و گذشت می‌کرد.<ref>محمدی ری‌شهری، پیامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بیت، ۱۳۸۶ش، ص۱۵۵.</ref>


== امانت‌داری ==
== امانت‌داری ==
السيرة النبويّة، ابن هشام: پيش از آن كه به پيامبر خدا وحى نازل شود، قريش به ايشان «امين» مى‌گفتند.<ref>محمدی ری‌شهری، پيامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بيت، ۱۳۸۶ش، ص۱۵۵.</ref> در اوصاف پيامبر صلى الله عليه و آله: او مردى بود كه از همه قوم خود جوان‌مردتر، نيك‌خوتر، خوش برخوردتر، همسايه‌دارتر، بردبارتر، امانتدارتر، راستگوتر، و از
السیرة النبویّة، ابن هشام: پیش از آن که به پیامبر خدا وحی نازل شود، قریش به ایشان «امین» می‌گفتند.<ref>محمدی ری‌شهری، پیامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بیت، ۱۳۸۶ش، ص۱۵۵.</ref> در اوصاف پیامبر صلی الله علیه و آله: او مردی بود که از همه قوم خود جوان‌مردتر، نیک‌خوتر، خوش برخوردتر، همسایه‌دارتر، بردبارتر، امانتدارتر، راستگوتر، و از


بد زبانى و آزارْ رسانى، به دورتر بود. هرگز ديده نشد كه با كسى كشمكش و مجادله كند. خداوند، اخلاق و خصال پسنديده را در وجود ايشان جمع كرده بود تا جايى كه قومش او را «امين» ناميدند و در مكّه، غالبا با لقب امين از ايشان ياد مى‌شد.<ref>محمدی ری‌شهری، پيامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بيت، ۱۳۸۶ش، ص۱۵۷.</ref>
بد زبانی و آزارْ رسانی، به دورتر بود. هرگز دیده نشد که با کسی کشمکش و مجادله کند. خداوند، اخلاق و خصال پسندیده را در وجود ایشان جمع کرده بود تا جایی که قومش او را «امین» نامیدند و در مکّه، غالباً با لقب امین از ایشان یاد می‌شد.<ref>محمدی ری‌شهری، پیامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بیت، ۱۳۸۶ش، ص۱۵۷.</ref>


== راستگویی ==
== راستگویی ==
یکی دیگر از ویژگی های اخلاقی پیامبر صداقت و راستی ایشان است.صداقت و راستی در گفتار و اعمال فرستادگان الهی موجب جلب اطمینان مردم به پیام‏ آوران الهی می‏شود و زمینه را برای پذیرش دعوت آن‏ها فراهم می‌آورد. به عبارت دیگر، اعتقاد به دروغ بودن گفتار رسولان الهی سبب سلب اعتماد مردم از آن‏ها می‏شود. رسول خدا (ص) در مورد قباحت دروغگویی فرمود: مؤمن هر گاه بدون عذر دروغی بگوید هفتاد هزار ملک او را لعنت می‌کنند و بوی گندی از قلبش بیرون می‌آید که تا به عرش می‌رسد.<ref>«[https://article.tebyan.net/477974/%D9%88%DB%8C%DA%98%DA%AF%DB%8C-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%AE%D8%B5%D9%88%D8%B5%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%B5- ویژگی‌ها و خصوصیات پیامبر اسلام (ص)]»، سایت تبیان، بازدید: ۳۱ شهریور ۱۴۰۳ش.</ref>
یکی دیگر از ویژگی‌های اخلاقی پیامبر صداقت و راستی ایشان است. صداقت و راستی در گفتار و اعمال فرستادگان الهی موجب جلب اطمینان مردم به پیام آوران الهی می‌شود و زمینه را برای پذیرش دعوت آن‌ها فراهم می‌آورد. به عبارت دیگر، اعتقاد به دروغ بودن گفتار رسولان الهی سبب سلب اعتماد مردم از آن‌ها می‌شود. رسول خدا(ص) در مورد قباحت دروغگویی فرمود: مؤمن هر گاه بدون عذر دروغی بگوید هفتاد هزار ملک او را لعنت می‌کنند و بوی گندی از قلبش بیرون می‌آید که تا به عرش می‌رسد.<ref>«[https://article.tebyan.net/477974/ویژگی-ها-و-خصوصیات-پیامبر-اسلام-ص- ویژگی‌ها و خصوصیات پیامبر اسلام (ص)]»، سایت تبیان، بازدید: ۳۱ شهریور ۱۴۰۳ش.</ref>


الطبقات الكبرى‌ به نقل از عايشه: نزد پيامبر خدا، هيچ خصلتى منفورتر از دروغ نبود و هرگاه مطّلع مى‌شد كه يكى از اصحابش دروغى گفته است، به او بى‌اعتنايى مى‌كرد، تا آن كه مى‌فهميد توبه كرده است.<ref>محمدی ری‌شهری، پيامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بيت، ۱۳۸۶ش، ص۱۶۱.</ref>
الطبقات الکبری به نقل از عایشه: نزد پیامبر خدا، هیچ خصلتی منفورتر از دروغ نبود و هرگاه مطّلع می‌شد که یکی از اصحابش دروغی گفته است، به او بی‌اعتنایی می‌کرد، تا آن که می‌فهمید توبه کرده است.<ref>محمدی ری‌شهری، پیامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بیت، ۱۳۸۶ش، ص۱۶۱.</ref>


== شجاعت ==
== شجاعت ==
امام على عليه السلام: در جنگ بدر، ما به پيامبر صلى الله عليه و آله پناه مى‌برديم و او از همه ما به دشمن نزديك‌تر بود و در آن روز، از همه ما شجاعت بيشترى نشان داد. صحيح مسلم‌ به نقل از انَس: پيامبر خدا، زيباترين و بخشنده‌ترين و شجاع‌ترينِ مردم بود. شبى، مردم مدينه صدايى شنيدند و دچار وحشت شدند. عدّه‌اى از مردم، به طرف صدا حركت كردند. پيامبر صلى الله عليه و آله كه پيش‌تر از آنها به طرف صدا رفته بود، وقتى سوار بر اسب برهنه ابو طلحه و شمشير به دوش بر مى‌گشت، آن عدّه را ديد و فرمود: «نترسيد، نترسيد».<ref>محمدی ری‌شهری، پيامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بيت، ۱۳۸۶ش، ص۱۶۵.</ref>
امام علی علیه السلام: در جنگ بدر، ما به پیامبر صلی الله علیه و آله پناه می‌بردیم و او از همه ما به دشمن نزدیک‌تر بود و در آن روز، از همه ما شجاعت بیشتری نشان داد. صحیح مسلم به نقل از انَس: پیامبر خدا، زیباترین و بخشنده‌ترین و شجاع‌ترینِ مردم بود. شبی، مردم مدینه صدایی شنیدند و دچار وحشت شدند. عدّه‌ای از مردم، به طرف صدا حرکت کردند. پیامبر صلی الله علیه و آله که پیش‌تر از آنها به طرف صدا رفته بود، وقتی سوار بر اسب برهنه ابو طلحه و شمشیر به دوش برمی‌گشت، آن عدّه را دید و فرمود: «نترسید، نترسید».<ref>محمدی ری‌شهری، پیامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بیت، ۱۳۸۶ش، ص۱۶۵.</ref>


== مهربانی ==
== مهربانی ==
يکی از ويژگی های برجسته اخلاقی پيامبر اعظم(ص) نرم خويی و مهربانی آن حضرت بود اين خصوصيت آن قدر ارزشمند بود که خداوند علت جذب مردم عصر بعثت را در دارا بودن همين ويژگی برای حضرت مطرح نموده است آنجا که فرمود:«فَبِما رَحمَةٍ مِن اللّهِ لِنتَ لَهُم وَلَو كُنتَ فظّاً غَليظَ القَلبِ لانفضّوا مِن حَولِك(آل عمران:159)؛ پس به بركت رحمت الهى (در برخورد) با مردم نرم و مهربان شدى و اگر خشن و سنگدل بودى، از اطراف تو پراكنده مى‏شدند»<ref>«[https://quran.isca.ac.ir/fa/News/Detail/552 ویژگی‌های اخلاقی پیامبر از منظر قرآن با رویکرد وحدت در امت اسلام]»، پرتال جامع علوم و معارف قرآنی، بازدید: ۳۱ شهریور ۱۴۰۳ش.</ref>  
یکی از ویژگی‌های برجسته اخلاقی پیامبر اعظم(ص) نرم خویی و مهربانی آن حضرت بود این خصوصیت آن قدر ارزشمند بود که خداوند علت جذب مردم عصر بعثت را در دارا بودن همین ویژگی برای حضرت مطرح نموده است آنجا که فرمود: «فَبِما رَحمَةٍ مِن اللّهِ لِنتَ لَهُم وَلَو کُنتَ فظّاً غَلیظَ القَلبِ لانفضّوا مِن حَولِک (آل عمران:۱۵۹)؛ پس به برکت رحمت الهی (در برخورد) با مردم نرم و مهربان شدی و اگر خشن و سنگدل بودی، از اطراف تو پراکنده می‌شدند»<ref>«[https://quran.isca.ac.ir/fa/News/Detail/552 ویژگی‌های اخلاقی پیامبر از منظر قرآن با رویکرد وحدت در امت اسلام]»، پرتال جامع علوم و معارف قرآنی، بازدید: ۳۱ شهریور ۱۴۰۳ش.</ref>


یکی از ویژگی های پیامبر (ص)مهربانی و رافت اوست.در واقع یکی از عوامل گرایش مردم به پیامبر (ص)،خوش خلقی و مهربانی ایشان با مردم است. در آیه 159 سوره آل عمران آمده است: "فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ  وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ... به مرحمت خدا بود که با خلق مهربان گشتی و اگر تندخو و سخت‌دل بودی مردم از گِرد تو متفرق می‌شدند،" قرآن در این آیه می فرماید: (اى رسول ما!) پس به خاطر رحمتى از جانب خدا (كه شامل حال تو شده،) با مردم مهربان گشته‌اى و اگر خشن و سنگدل بودى، (مردم) از دور تو پراكنده مى‌شدند. خداوند جز بر پیامبر اسلام، بر هیچ یك از پیامبران دو نام از نام‌هاى خویش را اطلاق نكرده است. «رَؤُفٌ، رَحِیمٌ».<ref>«[https://article.tebyan.net/477974/%D9%88%DB%8C%DA%98%DA%AF%DB%8C-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%AE%D8%B5%D9%88%D8%B5%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%B5- ویژگی‌ها و خصوصیات پیامبر اسلام (ص)]»، سایت تبیان، بازدید: ۳۱ شهریور ۱۴۰۳ش.</ref>
یکی از ویژگی‌های پیامبر(ص) مهربانی و رأفت اوست. در واقع یکی از عوامل گرایش مردم به پیامبر(ص)، خوش خلقی و مهربانی ایشان با مردم است. در آیه ۱۵۹ سوره آل عمران آمده است: «فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ… به مرحمت خدا بود که با خلق مهربان گشتی و اگر تندخو و سخت‌دل بودی مردم از گِرد تو متفرق می‌شدند،» قرآن در این آیه می‌فرماید: (ای رسول ما!) پس به خاطر رحمتی از جانب خدا (که شامل حال تو شده) با مردم مهربان گشته‌ای و اگر خشن و سنگدل بودی، (مردم) از دور تو پراکنده می‌شدند. خداوند جز بر پیامبر اسلام، بر هیچ‌یک از پیامبران دو نام از نام‌های خویش را اطلاق نکرده است. «رَؤُفٌ، رَحِیمٌ».<ref>«[https://article.tebyan.net/477974/ویژگی-ها-و-خصوصیات-پیامبر-اسلام-ص- ویژگی‌ها و خصوصیات پیامبر اسلام (ص)]»، سایت تبیان، بازدید: ۳۱ شهریور ۱۴۰۳ش.</ref>


مكارم الأخلاق‌ به‌نقل از انَس: اخلاق پيامبر خدا چنين‌بود كه هرگاه يكى‌از اصحابِ خود را سه روز نمى‌ديد، جوياى حالش مى‌شد. اگر به مسافرت رفته بود، برايش دعا مى‌كرد و اگر در شهر بود، به ديدنش مى‌رفت و اگر بيمار بود، از او عيادت مى‌كرد.<ref>محمدی ری‌شهری، پيامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بيت، ۱۳۸۶ش، ص۱۶۷.</ref>
مکارم الأخلاق به‌نقل از انَس: اخلاق پیامبر خدا چنین‌بود که هرگاه یکی‌از اصحابِ خود را سه روز نمی‌دید، جویای حالش می‌شد. اگر به مسافرت رفته بود، برایش دعا می‌کرد و اگر در شهر بود، به دیدنش می‌رفت و اگر بیمار بود، از او عیادت می‌کرد.<ref>محمدی ری‌شهری، پیامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بیت، ۱۳۸۶ش، ص۱۶۷.</ref>


== بردبارى‌ ==
== بردباری ==
ویژگی دیگری که از آیات قرآن استفاده می‌شود بحث بخشش و بردباری پیامبر است خداوند متعال به پیامبر دستور می‌دهد: «خُذِ الْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْجاهِلینَ» عفو و میانه‌روى را پیشه كن (عذر مردم را بپذیر و بر آنان آسان بگیر)، و به كارهاى عقل پسند و نیكو فرمان بده، و از جاهلان اعراض كن. (اعراف  199)
ویژگی دیگری که از آیات قرآن استفاده می‌شود بحث بخشش و بردباری پیامبر است خداوند متعال به پیامبر دستور می‌دهد: «خُذِ الْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْجاهِلینَ» عفو و میانه‌روی را پیشه کن (عذر مردم را بپذیر و بر آنان آسان بگیر)، و به کارهای عقل پسند و نیکو فرمان بده، و از جاهلان اعراض کن. (اعراف ۱۹۹)


پيامبر اسلام از طرف خداوند مأمور به صبر بود. در آیه سوره احقاف، آيه 35 آمده که صبر كن همانگونه كه پيامبران اولوا العزم قبل از تو نيز صبر كردند.<ref>قرائتى، محسن، سيره پيامبر اكرم با نگاهى به قرآن كريم، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، ۱۳۸۵ش، ص۷۹.</ref>
پیامبر اسلام از طرف خداوند مأمور به صبر بود. در آیه سوره احقاف، آیه ۳۵ آمده که صبر کن همانگونه که پیامبران اولوا العزم قبل از تو نیز صبر کردند.<ref>قرائتی، محسن، سیره پیامبر اکرم با نگاهی به قرآن کریم، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، ۱۳۸۵ش، ص۷۹.</ref>


صحيح البخارى‌ به نقل از انَس: من با پيامبر خدا راه مى‌رفتم و ايشان بُردى نجرانى، با حاشيه‌اى زبر و درشت، بر تن داشت. باديه‌نشينى از راه رسيد و رداى ايشان را محكم كشيد. من به گردن پيامبر صلى الله عليه و آله نگاه كردم و ديدم كه حاشيه ردا، از شدّت كشيدن، روى گردن ايشان رد انداخته است. آن باديه‌نشين، سپس گفت: اى محمّد! دستور بده از مال خدا كه نزد توست، به من بدهند. پيامبر صلى الله عليه و آله به طرف او برگشت و خنده‌اى كرد و سپس دستور داد به او چيزى عطا كنند.<ref>محمدی ری‌شهری، پيامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بيت، ۱۳۸۶ش، ص۱۶۷.</ref>
صحیح البخاری به نقل از انَس: من با پیامبر خدا راه می‌رفتم و ایشان بُردی نجرانی، با حاشیه‌ای زبر و درشت، بر تن داشت. بادیه‌نشینی از راه رسید و ردای ایشان را محکم کشید. من به گردن پیامبر صلی الله علیه و آله نگاه کردم و دیدم که حاشیه ردا، از شدّت کشیدن، روی گردن ایشان رد انداخته است. آن بادیه‌نشین، سپس گفت: ای محمّد! دستور بده از مال خدا که نزد توست، به من بدهند. پیامبر صلی الله علیه و آله به طرف او برگشت و خنده‌ای کرد و سپس دستور داد به او چیزی عطا کنند.<ref>محمدی ری‌شهری، پیامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بیت، ۱۳۸۶ش، ص۱۶۷.</ref>


== حیا ==
== حیا ==
پيامبر خدا، با حياتر از دخترانِ‌ پرده‌نشين بود.<ref>محمدی ری‌شهری، پيامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بيت، ۱۳۸۶ش، ص۱۶۷.</ref> پيامبر صلى الله عليه و آله چندان باشرم و حيا بود كه هيچ چيز از او خواسته نمى‌شد، مگر اين كه آن را عطا مى‌كرد.<ref>محمدی ری‌شهری، پيامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بيت، ۱۳۸۶ش، ص۱۶۹.</ref>
پیامبر خدا، با حیاتر از دخترانِ پرده‌نشین بود.<ref>محمدی ری‌شهری، پیامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بیت، ۱۳۸۶ش، ص۱۶۷.</ref> پیامبر صلی الله علیه و آله چندان باشرم و حیا بود که هیچ چیز از او خواسته نمی‌شد، مگر این که آن را عطا می‌کرد.<ref>محمدی ری‌شهری، پیامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بیت، ۱۳۸۶ش، ص۱۶۹.</ref>


== فروتنی ==
== فروتنی ==
يکی از ويژگی هاي اخلاقی رسول اکرم(ص) که رمز موفقيت آن حضرت و سبب جذب مردم به سوی ايشان و دين اسلام می شد ،تواضع و فروتنی ايشان بود، امير مومنان علی (ع) در بيان اين ويژگی رسول اکرم(ص) می فرمايد: پيامبر (ص)روی زمين می خورد و چون بندگان می نشست و به دست خود، پای افزار خويش را پينه می زد و جامه خود را وصله می نمود و بر مرکب بی پالان سوار می شد و ديگری را همراه خود سوار می کرد.(نهج البلاغه،خطبه160)<ref>«[https://quran.isca.ac.ir/fa/News/Detail/552 ویژگی‌های اخلاقی پیامبر از منظر قرآن با رویکرد وحدت در امت اسلام]»، پرتال جامع علوم و معارف قرآنی، بازدید: ۳۱ شهریور ۱۴۰۳ش.</ref>
یکی از ویژگی‌های اخلاقی رسول اکرم(ص) که رمز موفقیت آن حضرت و سبب جذب مردم به سوی ایشان و دین اسلام می‌شد، تواضع و فروتنی ایشان بود، امیر مؤمنان علی(ع) در بیان این ویژگی رسول اکرم(ص) می‌فرماید: پیامبر(ص) روی زمین‌می‌خورد و چون بندگان می‌نشست و به دست خود، پای‌افزار خویش را پینه می‌زد و جامه خود را وصله می‌نمود و بر مرکب بی پالان سوار می‌شد و دیگری را همراه خود سوار می‌کرد. (نهج البلاغه، خطبه160)<ref>«[https://quran.isca.ac.ir/fa/News/Detail/552 ویژگی‌های اخلاقی پیامبر از منظر قرآن با رویکرد وحدت در امت اسلام]»، پرتال جامع علوم و معارف قرآنی، بازدید: ۳۱ شهریور ۱۴۰۳ش.</ref>
رفتارهای متواضعانه پيامبر اکرم (ص)در حدی بود که آن حضرت با همگان غذا می خورد، دعوت هر کس، حتی فقيرترين مردم را می پذيرفت. دوست نداشت افراد پشت سر ايشان حرکت کنند و می فرمود: چنين کاری زمينه ساز کبر است.
رفتارهای متواضعانه پیامبر اکرم(ص) در حدی بود که آن حضرت با همگان غذا می‌خورد، دعوت هر کس، حتی فقیرترین مردم را می‌پذیرفت. دوست نداشت افراد پشت سر ایشان حرکت کنند و می‌فرمود: چنین کاری زمینه‌ساز کبر است.
یکی دیگر از ویژگی های پیامبر (ص) فروتنی ایشان است. پیامبر دوست نداشت کسانی پشت سر پیامبر راه بیفتند،چون می فرمود این زمینه سار کبر و غرور است.او با همه غذا می خورد و اگر کسی او را دعوت می کرد، دعوت او را می پذیرفت،اگرچه او فقیر ترین مردم بود.کارهای شخصی درون خانه را خودش انجام می داد،شتر را خودش تغذیه می کرد،خانه را جارو می زد، شیر گوسفندان را می دوشید و لباسش را خودش وصله می زد.<ref>«[https://article.tebyan.net/477974/%D9%88%DB%8C%DA%98%DA%AF%DB%8C-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%AE%D8%B5%D9%88%D8%B5%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%B5- ویژگی‌ها و خصوصیات پیامبر اسلام (ص)]»، سایت تبیان، بازدید: ۳۱ شهریور ۱۴۰۳ش.</ref>
یکی دیگر از ویژگی‌های پیامبر(ص) فروتنی ایشان است. پیامبر دوست نداشت کسانی پشت سر پیامبر راه بیفتند، چون می‌فرمود این زمینه سار کبر و غرور است. او با همه غذا می‌خورد و اگر کسی او را دعوت می‌کرد، دعوت او را می‌پذیرفت، اگرچه او فقیرترین مردم بود. کارهای شخصی درون خانه را خودش انجام می‌داد، شتر را خودش تغذیه می‌کرد، خانه را جارو می‌زد، شیر گوسفندان را می‌دوشید و لباسش را خودش وصله می‌زد.<ref>«[https://article.tebyan.net/477974/ویژگی-ها-و-خصوصیات-پیامبر-اسلام-ص- ویژگی‌ها و خصوصیات پیامبر اسلام (ص)]»، سایت تبیان، بازدید: ۳۱ شهریور ۱۴۰۳ش.</ref>


پيامبر خدا صلى الله عليه و آله: خداوند متعال، به من وحى فرمود كه: «فروتن باشيد، تا هيچ كس به ديگرى فخر نفروشد و كسى به كسى تعدّى نكند».الطبقات الكبرى‌ به نقل از يحيى بن ابى كثير: پيامبر خدا فرمود: «من همان گونه غذا مى‌خورم كه بندگان مى‌خورند، و همان طور مى‌نشينم كه بندگان مى‌نشينند؛ زيرا من، بنده‌اى بيش نيستم».<ref>محمدی ری‌شهری، پيامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بيت، ۱۳۸۶ش، ص۱۶۹.</ref> پيامبر صلى الله عليه و آله از زمانى كه خداوند عز و جل او را بر انگيخت، در حال تكيه دادن غذا نخورد، و خوش نداشت كه مانند پادشاهان باشد؛ امّا ما نمى‌توانيم اين كار را بكنيم.<ref>محمدی ری‌شهری، پيامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بيت، ۱۳۸۶ش، ص۱۷۱.</ref>
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: خداوند متعال، به من وحی فرمود که: «فروتن باشید، تا هیچ‌کس به دیگری فخر نفروشد و کسی به کسی تعدّی نکند». الطبقات الکبری به نقل از یحیی بن ابی کثیر: پیامبر خدا فرمود: «من همان گونه غذا می‌خورم که بندگان می‌خورند، و همان‌طور می‌نشینم که بندگان می‌نشینند؛ زیرا من، بنده‌ای بیش نیستم».<ref>محمدی ری‌شهری، پیامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بیت، ۱۳۸۶ش، ص۱۶۹.</ref> پیامبر صلی الله علیه و آله از زمانی که خداوند عز و جل او را برانگیخت، در حال تکیه دادن غذا نخورد، و خوش نداشت که مانند پادشاهان باشد؛ امّا ما نمی‌توانیم این کار را بکنیم.<ref>محمدی ری‌شهری، پیامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بیت، ۱۳۸۶ش، ص۱۷۱.</ref>


== منابع ==
== منابع ==

نسخهٔ ‏۲۱ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۲۰:۰۸

سؤال

پیامبر(ص) دارای چه ویژگی‌هایی بود؟

بردباری، خوش‌خویی، راست‌گویی، امانت‌داری، صداقت، شجاعت و مهربانی برخی از اوصاف ستوده پیامبر اسلام شمرده می‌شود.

خوشخویی

در قرآن پیامبر به این وصف است که خویی والا دارد. (آیه ۴ سوره قلم)

امام صادق علیه السلام: اخلاق پیامبر خدا، [تجسّمِ] این سخن خداوند عز و جل بود: «عفو را پیشه کن و به نیکی، فرمان بده و از جاهلان، روی گردان». پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: شبیه‌ترینِ شما به من، خوش‌خوترینِ شماست. صحیح البخاری به نقل از انَس: پیامبر خدا صلی الله علیه و آله، نیک‌خوترینِ مردمان بود.[۱] مسند ابن حنبل به نقل از عایشه، در پاسخ به این سؤال که اخلاق پیامبر صلی الله علیه و آله در محیط خانه چگونه بود؟: خوش‌خوترینِ مردمان بود. نه دشنام می‌داد و نه بد زبانی می‌کرد و نه در کوچه و بازار، هیاهو به راه می‌انداخت و نه بدی را با بدی جبران می‌کرد؛ بلکه می‌بخشید و گذشت می‌کرد.[۲]

امانت‌داری

السیرة النبویّة، ابن هشام: پیش از آن که به پیامبر خدا وحی نازل شود، قریش به ایشان «امین» می‌گفتند.[۳] در اوصاف پیامبر صلی الله علیه و آله: او مردی بود که از همه قوم خود جوان‌مردتر، نیک‌خوتر، خوش برخوردتر، همسایه‌دارتر، بردبارتر، امانتدارتر، راستگوتر، و از

بد زبانی و آزارْ رسانی، به دورتر بود. هرگز دیده نشد که با کسی کشمکش و مجادله کند. خداوند، اخلاق و خصال پسندیده را در وجود ایشان جمع کرده بود تا جایی که قومش او را «امین» نامیدند و در مکّه، غالباً با لقب امین از ایشان یاد می‌شد.[۴]

راستگویی

یکی دیگر از ویژگی‌های اخلاقی پیامبر صداقت و راستی ایشان است. صداقت و راستی در گفتار و اعمال فرستادگان الهی موجب جلب اطمینان مردم به پیام آوران الهی می‌شود و زمینه را برای پذیرش دعوت آن‌ها فراهم می‌آورد. به عبارت دیگر، اعتقاد به دروغ بودن گفتار رسولان الهی سبب سلب اعتماد مردم از آن‌ها می‌شود. رسول خدا(ص) در مورد قباحت دروغگویی فرمود: مؤمن هر گاه بدون عذر دروغی بگوید هفتاد هزار ملک او را لعنت می‌کنند و بوی گندی از قلبش بیرون می‌آید که تا به عرش می‌رسد.[۵]

الطبقات الکبری به نقل از عایشه: نزد پیامبر خدا، هیچ خصلتی منفورتر از دروغ نبود و هرگاه مطّلع می‌شد که یکی از اصحابش دروغی گفته است، به او بی‌اعتنایی می‌کرد، تا آن که می‌فهمید توبه کرده است.[۶]

شجاعت

امام علی علیه السلام: در جنگ بدر، ما به پیامبر صلی الله علیه و آله پناه می‌بردیم و او از همه ما به دشمن نزدیک‌تر بود و در آن روز، از همه ما شجاعت بیشتری نشان داد. صحیح مسلم به نقل از انَس: پیامبر خدا، زیباترین و بخشنده‌ترین و شجاع‌ترینِ مردم بود. شبی، مردم مدینه صدایی شنیدند و دچار وحشت شدند. عدّه‌ای از مردم، به طرف صدا حرکت کردند. پیامبر صلی الله علیه و آله که پیش‌تر از آنها به طرف صدا رفته بود، وقتی سوار بر اسب برهنه ابو طلحه و شمشیر به دوش برمی‌گشت، آن عدّه را دید و فرمود: «نترسید، نترسید».[۷]

مهربانی

یکی از ویژگی‌های برجسته اخلاقی پیامبر اعظم(ص) نرم خویی و مهربانی آن حضرت بود این خصوصیت آن قدر ارزشمند بود که خداوند علت جذب مردم عصر بعثت را در دارا بودن همین ویژگی برای حضرت مطرح نموده است آنجا که فرمود: «فَبِما رَحمَةٍ مِن اللّهِ لِنتَ لَهُم وَلَو کُنتَ فظّاً غَلیظَ القَلبِ لانفضّوا مِن حَولِک (آل عمران:۱۵۹)؛ پس به برکت رحمت الهی (در برخورد) با مردم نرم و مهربان شدی و اگر خشن و سنگدل بودی، از اطراف تو پراکنده می‌شدند»[۸]

یکی از ویژگی‌های پیامبر(ص) مهربانی و رأفت اوست. در واقع یکی از عوامل گرایش مردم به پیامبر(ص)، خوش خلقی و مهربانی ایشان با مردم است. در آیه ۱۵۹ سوره آل عمران آمده است: «فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ… به مرحمت خدا بود که با خلق مهربان گشتی و اگر تندخو و سخت‌دل بودی مردم از گِرد تو متفرق می‌شدند،» قرآن در این آیه می‌فرماید: (ای رسول ما!) پس به خاطر رحمتی از جانب خدا (که شامل حال تو شده) با مردم مهربان گشته‌ای و اگر خشن و سنگدل بودی، (مردم) از دور تو پراکنده می‌شدند. خداوند جز بر پیامبر اسلام، بر هیچ‌یک از پیامبران دو نام از نام‌های خویش را اطلاق نکرده است. «رَؤُفٌ، رَحِیمٌ».[۹]

مکارم الأخلاق به‌نقل از انَس: اخلاق پیامبر خدا چنین‌بود که هرگاه یکی‌از اصحابِ خود را سه روز نمی‌دید، جویای حالش می‌شد. اگر به مسافرت رفته بود، برایش دعا می‌کرد و اگر در شهر بود، به دیدنش می‌رفت و اگر بیمار بود، از او عیادت می‌کرد.[۱۰]

بردباری

ویژگی دیگری که از آیات قرآن استفاده می‌شود بحث بخشش و بردباری پیامبر است خداوند متعال به پیامبر دستور می‌دهد: «خُذِ الْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْجاهِلینَ» عفو و میانه‌روی را پیشه کن (عذر مردم را بپذیر و بر آنان آسان بگیر)، و به کارهای عقل پسند و نیکو فرمان بده، و از جاهلان اعراض کن. (اعراف ۱۹۹)

پیامبر اسلام از طرف خداوند مأمور به صبر بود. در آیه سوره احقاف، آیه ۳۵ آمده که صبر کن همانگونه که پیامبران اولوا العزم قبل از تو نیز صبر کردند.[۱۱]

صحیح البخاری به نقل از انَس: من با پیامبر خدا راه می‌رفتم و ایشان بُردی نجرانی، با حاشیه‌ای زبر و درشت، بر تن داشت. بادیه‌نشینی از راه رسید و ردای ایشان را محکم کشید. من به گردن پیامبر صلی الله علیه و آله نگاه کردم و دیدم که حاشیه ردا، از شدّت کشیدن، روی گردن ایشان رد انداخته است. آن بادیه‌نشین، سپس گفت: ای محمّد! دستور بده از مال خدا که نزد توست، به من بدهند. پیامبر صلی الله علیه و آله به طرف او برگشت و خنده‌ای کرد و سپس دستور داد به او چیزی عطا کنند.[۱۲]

حیا

پیامبر خدا، با حیاتر از دخترانِ پرده‌نشین بود.[۱۳] پیامبر صلی الله علیه و آله چندان باشرم و حیا بود که هیچ چیز از او خواسته نمی‌شد، مگر این که آن را عطا می‌کرد.[۱۴]

فروتنی

یکی از ویژگی‌های اخلاقی رسول اکرم(ص) که رمز موفقیت آن حضرت و سبب جذب مردم به سوی ایشان و دین اسلام می‌شد، تواضع و فروتنی ایشان بود، امیر مؤمنان علی(ع) در بیان این ویژگی رسول اکرم(ص) می‌فرماید: پیامبر(ص) روی زمین‌می‌خورد و چون بندگان می‌نشست و به دست خود، پای‌افزار خویش را پینه می‌زد و جامه خود را وصله می‌نمود و بر مرکب بی پالان سوار می‌شد و دیگری را همراه خود سوار می‌کرد. (نهج البلاغه، خطبه160)[۱۵] رفتارهای متواضعانه پیامبر اکرم(ص) در حدی بود که آن حضرت با همگان غذا می‌خورد، دعوت هر کس، حتی فقیرترین مردم را می‌پذیرفت. دوست نداشت افراد پشت سر ایشان حرکت کنند و می‌فرمود: چنین کاری زمینه‌ساز کبر است. یکی دیگر از ویژگی‌های پیامبر(ص) فروتنی ایشان است. پیامبر دوست نداشت کسانی پشت سر پیامبر راه بیفتند، چون می‌فرمود این زمینه سار کبر و غرور است. او با همه غذا می‌خورد و اگر کسی او را دعوت می‌کرد، دعوت او را می‌پذیرفت، اگرچه او فقیرترین مردم بود. کارهای شخصی درون خانه را خودش انجام می‌داد، شتر را خودش تغذیه می‌کرد، خانه را جارو می‌زد، شیر گوسفندان را می‌دوشید و لباسش را خودش وصله می‌زد.[۱۶]

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: خداوند متعال، به من وحی فرمود که: «فروتن باشید، تا هیچ‌کس به دیگری فخر نفروشد و کسی به کسی تعدّی نکند». الطبقات الکبری به نقل از یحیی بن ابی کثیر: پیامبر خدا فرمود: «من همان گونه غذا می‌خورم که بندگان می‌خورند، و همان‌طور می‌نشینم که بندگان می‌نشینند؛ زیرا من، بنده‌ای بیش نیستم».[۱۷] پیامبر صلی الله علیه و آله از زمانی که خداوند عز و جل او را برانگیخت، در حال تکیه دادن غذا نخورد، و خوش نداشت که مانند پادشاهان باشد؛ امّا ما نمی‌توانیم این کار را بکنیم.[۱۸]

منابع

  1. محمدی ری‌شهری، محمد، پیامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بیت، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۸۶ش، ص۱۵۳.
  2. محمدی ری‌شهری، پیامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بیت، ۱۳۸۶ش، ص۱۵۵.
  3. محمدی ری‌شهری، پیامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بیت، ۱۳۸۶ش، ص۱۵۵.
  4. محمدی ری‌شهری، پیامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بیت، ۱۳۸۶ش، ص۱۵۷.
  5. «ویژگی‌ها و خصوصیات پیامبر اسلام (ص)»، سایت تبیان، بازدید: ۳۱ شهریور ۱۴۰۳ش.
  6. محمدی ری‌شهری، پیامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بیت، ۱۳۸۶ش، ص۱۶۱.
  7. محمدی ری‌شهری، پیامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بیت، ۱۳۸۶ش، ص۱۶۵.
  8. «ویژگی‌های اخلاقی پیامبر از منظر قرآن با رویکرد وحدت در امت اسلام»، پرتال جامع علوم و معارف قرآنی، بازدید: ۳۱ شهریور ۱۴۰۳ش.
  9. «ویژگی‌ها و خصوصیات پیامبر اسلام (ص)»، سایت تبیان، بازدید: ۳۱ شهریور ۱۴۰۳ش.
  10. محمدی ری‌شهری، پیامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بیت، ۱۳۸۶ش، ص۱۶۷.
  11. قرائتی، محسن، سیره پیامبر اکرم با نگاهی به قرآن کریم، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، ۱۳۸۵ش، ص۷۹.
  12. محمدی ری‌شهری، پیامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بیت، ۱۳۸۶ش، ص۱۶۷.
  13. محمدی ری‌شهری، پیامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بیت، ۱۳۸۶ش، ص۱۶۷.
  14. محمدی ری‌شهری، پیامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بیت، ۱۳۸۶ش، ص۱۶۹.
  15. «ویژگی‌های اخلاقی پیامبر از منظر قرآن با رویکرد وحدت در امت اسلام»، پرتال جامع علوم و معارف قرآنی، بازدید: ۳۱ شهریور ۱۴۰۳ش.
  16. «ویژگی‌ها و خصوصیات پیامبر اسلام (ص)»، سایت تبیان، بازدید: ۳۱ شهریور ۱۴۰۳ش.
  17. محمدی ری‌شهری، پیامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بیت، ۱۳۸۶ش، ص۱۶۹.
  18. محمدی ری‌شهری، پیامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل بیت، ۱۳۸۶ش، ص۱۷۱.