تبلیغ دین در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

(آوردن متن آیات بعد از عنوان های شماره گذاری شده و ...)
(ابرابزار)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}با استناد به کدام آیات باید برای دین تبلیغ کنیم؟  
{{سوال}}با استناد به کدام آیات باید برای دین تبلیغ کنیم؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
قرآن واژه «بلغ» و مشتقّات آنرا بیش از بیست بار به كار برده است که اهمیت تبلیغ را می‌رساند.  
قرآن واژه «بلغ» و مشتقّات آنرا بیش از بیست بار به کار برده است که اهمیت تبلیغ را می‌رساند.


آیاتی از [[قرآن]] لازم بودن تبلیغ دین را ثابت می‌کند از جمله: تبلیغ وظیفه [[پیامبران|پیامبران الهی]]؛ زنده كردن جامعه هدف تبلیغ [[دین|دین الهی]]؛ شکیبایی در تبلیغ دین؛ مامور بودن پیامبران به دعوت جامعه؛ واجب بودن تحصيل معارف دینی براي تبليغ.
آیاتی از [[قرآن]] لازم بودن تبلیغ دین را ثابت می‌کند از جمله: تبلیغ وظیفه [[پیامبران|پیامبران الهی]]؛ زنده کردن جامعه هدف تبلیغ [[دین|دین الهی]]؛ شکیبایی در تبلیغ دین؛ مأمور بودن پیامبران به دعوت جامعه؛ واجب بودن تحصیل معارف دینی برای تبلیغ.


عناوين ديگرى مانند: هدايت، دعوت، موعظه، بشارت دهی، انذار، [[امر به معروف و نهى از منكر]]، لزوم تبلیغ دین را می‌رساند.
عناوین دیگری مانند: هدایت، دعوت، موعظه، بشارت دهی، انذار، [[امر به معروف و نهی از منکر]]، لزوم تبلیغ دین را می‌رساند.


== تبلیغ مهم‌ترين وظيفه انبياى الهى ==
== تبلیغ مهم‌ترین وظیفه انبیای الهی ==
تبلیغ یکی از وظایف اصلی پیامبران الهی است و قرآن بارها به این نکته تأکید کرده است.<ref>سوره آل عمران، آیه۲۰. سوره مائده، آیه۹۹. سوره اعراف، آیه ۶۲. ۶۸. ۷۹. ۹۳. سوره هود، آیه۵۷. سوره رعد، آیه۴۰. سوره ابراهیم، آیه۵۲. سوره نحل، آیه۳۵. ۸۲. سوره انبیاء، آیه۱۰۶. و ….</ref>


تبلیغ یکی از وظایف اصلی پیامبران الهی است و قرآن بارها به این نکته تاکید کرده است.<ref>سوره آل عمران، آیه۲۰. سوره مائده، آیه۹۹. سوره اعراف، آیه ۶۲. ۶۸. ۷۹. ۹۳. سوره هود، آیه۵۷. سوره رعد، آیه۴۰. سوره ابراهیم، آیه۵۲. سوره نحل، آیه۳۵. ۸۲. سوره انبیاء، آیه۱۰۶. و ... .</ref>
قرآن رساندن پیام‌های خداوند به اندیشه و دل مردم را، مهم‌ترین وظیفه انبیای الهی می‌داند: {{قرآن| هُوَ الَّذی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولاً مِنْهُمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِهِ وَ یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَه وَ إِنْ کانُوا مِنْ قَبْلُ لَفی ضَلالٍ مُبینٍ| ترجمه= و کسی است که در میان جمعیت درس نخوانده رسولی از خودشان برانگیخت که آیاتش را بر آنها می‌خواند و آنها را تزکیه می‌کند و به آنان کتاب و حکمت می‌آموزد هر چند پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند!|سوره=جمعه|آیه=۲}}


قرآن رساندن پيام‌هاى خداوند به انديشه و دل مردم را، مهم‌ترين وظيفه انبياى الهى می‌داند: {{قرآن| هُوَ الَّذي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولاً مِنْهُمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ وَ يُزَكِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَه وَ إِنْ كانُوا مِنْ قَبْلُ لَفي‏ ضَلالٍ مُبينٍ| ترجمه= و كسى است كه در ميان جمعيت درس نخوانده رسولى از خودشان برانگيخت كه آياتش را بر آنها مى‏‌خواند و آنها را تزكيه مى‏‌كند و به آنان كتاب و حكمت مى‏‌آموزد هر چند پيش از آن در گمراهى آشكارى بودند!|سوره=جمعه|آیه=۲}}
== زنده کردن جامعه هدف تبلیغ دین الهی ==
خداوند هدف تبلیغ و دعوت پیامبران را زنده کردن مردمان جامعه دانسته است: {{قرآن| یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اسْتَجیبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاکُمْ لِما یُحْییکُمْ |ترجمه= ای کسانی که ایمان آورده‌اید! دعوت خدا و پیامبر را اجابت کنید هنگامی که شما را به سوی چیزی می‌خواند که شما را حیات می‌بخشد! |سوره=انفال |آیه=۲۴}}


== زنده كردن جامعه هدف تبلیغ دین الهی==
دعوت [[اسلام]]، دعوت به سوی حیات و زندگی است حیات معنوی، حیات مادی، حیات فرهنگی، حیات اقتصادی، حیات سیاسی بمعنای واقعی، حیات اخلاقی، حیات اجتماعی و بالاخره حیات و زندگی در تمام زمینه‌ها. این تعبیر کوتاه‌ترین و جامع‌ترین تعبیری است که در باره اسلام آمده است اگر کسی بپرسد اسلام هدفش چیست؟ چه چیز می‌تواند به ما بدهد؟ در یک جمله کوتاه می‌گوییم هدفش حیات در تمام زمینه‌هاست.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۷، ص۱۲۷.</ref> قرآن زنده شدن یک نفر را معادل زنده شدن همه مردم معرفی می‌کند:{{قرآن| وَ مَنْ أَحْیاها فَکَأَنَّما أَحْیَا النَّاسَ جَمیعاً |ترجمه= و هر کس، انسانی را از مرگ رهایی بخشد، چنان است که گویی همه مردم را زنده کرده است. |سوره=مائده|آیه=۳۲}}
 
خداوند  هدف تبلیغ و دعوت پیامبران را زنده کردن مردمان جامعه دانسته است: {{قرآن| يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اسْتَجيبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاكُمْ لِما يُحْييكُمْ |ترجمه= اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد! دعوت خدا و پيامبر را اجابت كنيد هنگامى كه شما را به سوى چيزى مى‏خواند كه شما را حيات مى‏بخشد! |سوره=انفال |آیه=۲۴}}
 
دعوت [[اسلام]]، دعوت به سوى حيات و زندگى است حيات معنوى، حيات مادى، حيات فرهنگى، حيات اقتصادى، حيات سياسى بمعناى واقعى، حيات اخلاقى، حیات اجتماعى و بالاخره حيات و زندگى در تمام زمينه‏‌ها. اين تعبير كوتاه‌‏ترين و جامع‏‌ترين تعبيرى است كه در باره اسلام آمده است اگر كسى بپرسد اسلام هدفش چيست؟ چه چيز مى‏‌تواند به ما بدهد؟ در يك جمله كوتاه مى‏‌گویيم هدفش حيات در تمام زمينه‏‌هاست.<ref>مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلاميه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۷، ص۱۲۷.</ref> قرآن زنده شدن یک نفر را معادل زنده شدن همه مردم معرفی می‏‌کند:{{قرآن| وَ مَنْ أَحْياها فَكَأَنَّما أَحْيَا النَّاسَ جَميعاً |ترجمه= و هر كس، انسانى را از مرگ رهايى بخشد، چنان است كه گويى همه مردم را زنده كرده است. |سوره=مائده|آیه=۳۲}}


== شکیبایی در تبلیغ دین ==
== شکیبایی در تبلیغ دین ==
وجوب استقامت در راه تبلیغ دین و انجام دادن رسالت دینی از جمله وظایف پیامبران است: {{قرآن|فَلِذلِکَ فَادْعُ وَ اسْتَقِمْ کَما أُمِرْتَ| ترجمه= پس به همین خاطر تو نیز آنان را به سوی این آیین واحد الهی دعوت کن و آن چنان‌که مأمور شده‌ای استقامت نما.| سوره=شوری|آیه=۱۵}} این است راز کنار یکدیگر آمدن «صبر» و «حق»: {{قرآن| وَ تَواصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَواصَوْا بِالصَّبْرِ| ترجمه=|سوره=عصر|آیه=۳}} بدون صبر، حق نمی‌تواند پابرجای بماند.<ref>قرضاوی، یوسف، سیمای صابران در قرآن ترجمه الصبر فی القرآن، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش، ص۸۷.</ref>


وجوب استقامت در راه تبليغ دين و انجام دادن رسالت دينى از جمله وظایف پیامبران است: {{قرآن|فَلِذلِكَ فَادْعُ وَ اسْتَقِمْ كَما أُمِرْتَ| ترجمه= پس به همين خاطر تو نيز آنان را به سوى اين آيين واحد الهى دعوت كن و آن چنان كه مأمور شده‌‏اى استقامت نما.| سوره=شوری|آیه=۱۵}} اين است راز كنار يكديگر آمدن «صبر» و «حق»: {{قرآن| وَ تَواصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَواصَوْا بِالصَّبْرِ| ترجمه=|سوره=عصر|آیه=۳}} بدون صبر، حق نمى‌‏تواند پا برجاى بماند.<ref>قرضاوى، يوسف، سيماى صابران در قرآن ترجمه الصبر فى القرآن، قم، دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم، ، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش، ص۸۷.</ref>
== مأمور بودن پیامبران به دعوت جامعه ==
 
== مامور بودن پیامبران به دعوت جامعه ==
 
قرآن در [[سوره نحل]]، چند اصل را برای تبلیغ درست دین ترسیم کرده است:
قرآن در [[سوره نحل]]، چند اصل را برای تبلیغ درست دین ترسیم کرده است:
* دعوت به وسیله حکمت(دانش، منطق، استدلال، بدور از فساد و انحراف): {{قرآن|ادْعُ إِلى‏ سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ|سوره=نحل|آیه=۱۲۵}}
* دعوت به وسیله حکمت (دانش، منطق، استدلال، بدور از فساد و انحراف): {{قرآن|ادْعُ إِلی سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ|سوره=نحل|آیه=۱۲۵}}
* دعوت با اندرزهاى نيكو: {{قرآن|وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ|سوره=نحل|آیه=۱۲۵}}
* دعوت با اندرزهای نیکو: {{قرآن|وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ|سوره=نحل|آیه=۱۲۵}}
* مناظره با مخالفان با نیکوترین راه: {{قرآن|وَ جادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ|سوره=نحل|آیه=۱۲۵}}
* مناظره با مخالفان با نیکوترین راه: {{قرآن|وَ جادِلْهُمْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ|سوره=نحل|آیه=۱۲۵}}
* مقابله به مثل در صورت تجاوز طرف مقابل و زیاده‌روی نکردن در این برخورد: {{قرآن|وَ إِنْ عاقَبْتُمْ فَعاقِبُوا بِمِثْلِ ما عُوقِبْتُمْ بِهِ|سوره=نحل|آیه=۱۲۶}}
* مقابله به مثل در صورت تجاوز طرف مقابل و زیاده‌روی نکردن در این برخورد: {{قرآن|وَ إِنْ عاقَبْتُمْ فَعاقِبُوا بِمِثْلِ ما عُوقِبْتُمْ بِهِ|سوره=نحل|آیه=۱۲۶}}
* شکیبایی و گذشت برتر از مقابله به مثل: {{قرآن|وَ لَئِنْ صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَيْرٌ لِلصَّابِرِينَ|سوره=نحل|آیه=۱۲۶}}
* شکیبایی و گذشت برتر از مقابله به مثل: {{قرآن|وَ لَئِنْ صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَیْرٌ لِلصَّابِرِینَ|سوره=نحل|آیه=۱۲۶}}
* شکیبایی و گذشت بدون هيچ چشم‌داشتی و فقط به خاطر خدا: {{قرآن|وَ اصْبِرْ وَ ما صَبْرُكَ إِلَّا بِاللَّهِ|سوره=نحل|آیه=۱۲۷}}
* شکیبایی و گذشت بدون هیچ چشم‌داشتی و فقط به خاطر خدا: {{قرآن|وَ اصْبِرْ وَ ما صَبْرُکَ إِلَّا بِاللَّهِ|سوره=نحل|آیه=۱۲۷}}
* ناامید نشدن از اثرگذاری تبلیغ دین: {{قرآن|وَ لا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ|سوره=نحل|آیه=۱۲۷}}
* ناامید نشدن از اثرگذاری تبلیغ دین: {{قرآن|وَ لا تَحْزَنْ عَلَیْهِمْ|سوره=نحل|آیه=۱۲۷}}
* نگران توطئه دشمن نشدن: {{قرآن|وَ لا تَكُ فِي ضَيْقٍ مِمَّا يَمْكُرُونَ|سوره=نحل|آیه=۱۲۷}}
* نگران توطئه دشمن نشدن: {{قرآن|وَ لا تَکُ فِی ضَیْقٍ مِمَّا یَمْکُرُونَ|سوره=نحل|آیه=۱۲۷}}
* تقوی پیشه‌گی و نیکو رفتاری در تبلیغ دین: {{قرآن|إِنَّ اللَّهَ مَعَ الَّذِينَ اتَّقَوْا وَ الَّذِينَ هُمْ مُحْسِنُونَ|سوره=نحل|آیه=۱۲۸}}
* تقوی پیشه‌گی و نیکو رفتاری در تبلیغ دین: {{قرآن|إِنَّ اللَّهَ مَعَ الَّذِینَ اتَّقَوْا وَ الَّذِینَ هُمْ مُحْسِنُونَ|سوره=نحل|آیه=۱۲۸}}
 
اصول ترسیم شده بیانگر اهمیت تبلیغ دین خدا و لازم بودن آن را می‌رساند.<ref>مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلاميه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۱۱، ص۴۵۵.</ref>


== واجب بودن تحصيل براي تبليغ ==
اصول ترسیم شده بیانگر اهمیت تبلیغ دین خدا و لازم بودن آن را می‌رساند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۱۱، ص۴۵۵.</ref>


تحصیل معارف الهی یکی از وظایف مومنان است: {{قرآن| وَ ما كانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنْفِرُوا كَافَّه فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَه مِنْهُمْ طائِفَه لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَ لِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ | ترجمه=شايسته نيست مؤمنان همگى (بسوى ميدان جهاد) كوچ كنند؛ چرا از هر گروهى از آنان، طايفه‌‏اى كوچ نمى‏‌كند طايفه‏‌اى در مدينه بماند)، تا در دين (و معارف و احكام اسلام) آگاهى يابند و به هنگام بازگشت بسوى قوم خود، آنها را بيم دهند؟! شايد (از مخالفت فرمان پروردگار) بترسند، و خوددارى كنند.|سوره=توبه|آیه=۱۲۲}}
== واجب بودن تحصیل برای تبلیغ ==
تحصیل معارف الهی یکی از وظایف مؤمنان است: {{قرآن| وَ ما کانَ الْمُؤْمِنُونَ لِیَنْفِرُوا کَافَّه فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَه مِنْهُمْ طائِفَه لِیَتَفَقَّهُوا فِی الدِّینِ وَ لِیُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذا رَجَعُوا إِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُونَ | ترجمه=شایسته نیست مؤمنان همگی (بسوی میدان جهاد) کوچ کنند؛ چرا از هر گروهی از آنان، طایفه‌ای کوچ نمی‌کند طایفه‌ای در مدینه بماند)، تا در دین (و معارف و احکام اسلام) آگاهی یابند و به هنگام بازگشت بسوی قوم خود، آنها را بیم دهند؟! شاید (از مخالفت فرمان پروردگار) بترسند، و خودداری کنند.|سوره=توبه|آیه=۱۲۲}}


مومنان وظیفه دارند در هر عصری جامعه را به خوبی‌ها دعوت کنند، از زشتی‌ها بازدارند: {{قرآن| وَ لْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّه يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ |ترجمه= بايد از ميان شما، جمعى دعوت به نيكى، و امر به معروف و نهى از منكر كنند! و آنها همان رستگارانند.|سوره=آل عمران|آیه=۱۰۴}}
مؤمنان وظیفه دارند در هر عصری جامعه را به خوبی‌ها دعوت کنند، از زشتی‌ها بازدارند: {{قرآن| وَ لْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّه یَدْعُونَ إِلَی الْخَیْرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ |ترجمه= باید از میان شما، جمعی دعوت به نیکی، و امر به معروف و نهی از منکر کنند! و آنها همان رستگارانند.|سوره=آل عمران|آیه=۱۰۴}}


آیات مربوط به هدایت‌گر بودن پامبران،<ref>سوره بقره، آیه۲. ۵۳. ۱۸۵. سوره آل عمران، آیه۴.</ref> دستور به دعوت جامعه به ایمان و عمل نیکو،<ref>سوره آل عمران، آیه۱۰۴. ۱۵۳. سوره انفال، آیه۲۴.</ref> موعظه کردن جامعه،<ref>سوره نحل، آیه۱۲۵. سوره بقره، آیه۲۳۱. سوره آل عمران، آیه۱۳۸. سوره مائده، آیه۴۶.</ref> بشارت دهی و انذار جامعه،<ref>سوره بقره، آیه۹۷. ۱۱۹. ۲۱۳. سوره نساء، آیه ۱۶۵. سوره مائده، آیه۱۹.</ref> [[امر به معروف و نهى از منكر]]،<ref>سوره آل عمران، آیه۱۰۴. ۱۱۰. ۱۱۴. سوره اعراف، آیه۱۵۷. سوره توبه، آیه۶۷. ۷۱. ۱۱۲. سوره حج، آیه۴۱.</ref> لزوم تبلیغ دین را می‌رساند.
آیات مربوط به هدایت‌گر بودن پامبران،<ref>سوره بقره، آیه۲. ۵۳. ۱۸۵. سوره آل عمران، آیه۴.</ref> دستور به دعوت جامعه به ایمان و عمل نیکو،<ref>سوره آل عمران، آیه۱۰۴. ۱۵۳. سوره انفال، آیه۲۴.</ref> موعظه کردن جامعه،<ref>سوره نحل، آیه۱۲۵. سوره بقره، آیه۲۳۱. سوره آل عمران، آیه۱۳۸. سوره مائده، آیه۴۶.</ref> بشارت دهی و انذار جامعه،<ref>سوره بقره، آیه۹۷. ۱۱۹. ۲۱۳. سوره نساء، آیه ۱۶۵. سوره مائده، آیه۱۹.</ref> [[امر به معروف و نهی از منکر]]،<ref>سوره آل عمران، آیه۱۰۴. ۱۱۰. ۱۱۴. سوره اعراف، آیه۱۵۷. سوره توبه، آیه۶۷. ۷۱. ۱۱۲. سوره حج، آیه۴۱.</ref> لزوم تبلیغ دین را می‌رساند.


==منابع==
== منابع ==
<references />
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
  | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
  | شاخه فرعی۱ = مسائل اجتماعی در قرآن
  | شاخه فرعی۱ = مسائل اجتماعی در قرآن
  | شاخه فرعی۲ =  
  | شاخه فرعی۲ =
  | شاخه فرعی۳ =  
  | شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه = شد
  | شناسه = شد
  | تیترها = شد
  | تیترها = شد
  | ویرایش =  
  | ویرایش =
  | لینک‌دهی = شد
  | لینک‌دهی = شد
  | ناوبری =  
  | ناوبری =
  | نمایه =  
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =  
  | تغییر مسیر =
  | ارجاعات =  
  | ارجاعات =
  | بازبینی =  
  | بازبینی =
  | تکمیل =  
  | تکمیل =
  | اولویت = ب
  | اولویت = ب
  | کیفیت = ج
  | کیفیت = ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ ‏۱۰ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۴۵

سؤال
با استناد به کدام آیات باید برای دین تبلیغ کنیم؟

قرآن واژه «بلغ» و مشتقّات آنرا بیش از بیست بار به کار برده است که اهمیت تبلیغ را می‌رساند.

آیاتی از قرآن لازم بودن تبلیغ دین را ثابت می‌کند از جمله: تبلیغ وظیفه پیامبران الهی؛ زنده کردن جامعه هدف تبلیغ دین الهی؛ شکیبایی در تبلیغ دین؛ مأمور بودن پیامبران به دعوت جامعه؛ واجب بودن تحصیل معارف دینی برای تبلیغ.

عناوین دیگری مانند: هدایت، دعوت، موعظه، بشارت دهی، انذار، امر به معروف و نهی از منکر، لزوم تبلیغ دین را می‌رساند.

تبلیغ مهم‌ترین وظیفه انبیای الهی

تبلیغ یکی از وظایف اصلی پیامبران الهی است و قرآن بارها به این نکته تأکید کرده است.[۱]

قرآن رساندن پیام‌های خداوند به اندیشه و دل مردم را، مهم‌ترین وظیفه انبیای الهی می‌داند: ﴿هُوَ الَّذی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولاً مِنْهُمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِهِ وَ یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَه وَ إِنْ کانُوا مِنْ قَبْلُ لَفی ضَلالٍ مُبینٍ؛ و کسی است که در میان جمعیت درس نخوانده رسولی از خودشان برانگیخت که آیاتش را بر آنها می‌خواند و آنها را تزکیه می‌کند و به آنان کتاب و حکمت می‌آموزد هر چند پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند!(جمعه:۲)

زنده کردن جامعه هدف تبلیغ دین الهی

خداوند هدف تبلیغ و دعوت پیامبران را زنده کردن مردمان جامعه دانسته است: ﴿یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اسْتَجیبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاکُمْ لِما یُحْییکُمْ؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید! دعوت خدا و پیامبر را اجابت کنید هنگامی که شما را به سوی چیزی می‌خواند که شما را حیات می‌بخشد!(انفال:۲۴)

دعوت اسلام، دعوت به سوی حیات و زندگی است حیات معنوی، حیات مادی، حیات فرهنگی، حیات اقتصادی، حیات سیاسی بمعنای واقعی، حیات اخلاقی، حیات اجتماعی و بالاخره حیات و زندگی در تمام زمینه‌ها. این تعبیر کوتاه‌ترین و جامع‌ترین تعبیری است که در باره اسلام آمده است اگر کسی بپرسد اسلام هدفش چیست؟ چه چیز می‌تواند به ما بدهد؟ در یک جمله کوتاه می‌گوییم هدفش حیات در تمام زمینه‌هاست.[۲] قرآن زنده شدن یک نفر را معادل زنده شدن همه مردم معرفی می‌کند:﴿وَ مَنْ أَحْیاها فَکَأَنَّما أَحْیَا النَّاسَ جَمیعاً؛ و هر کس، انسانی را از مرگ رهایی بخشد، چنان است که گویی همه مردم را زنده کرده است.(مائده:۳۲)

شکیبایی در تبلیغ دین

وجوب استقامت در راه تبلیغ دین و انجام دادن رسالت دینی از جمله وظایف پیامبران است: ﴿فَلِذلِکَ فَادْعُ وَ اسْتَقِمْ کَما أُمِرْتَ؛ پس به همین خاطر تو نیز آنان را به سوی این آیین واحد الهی دعوت کن و آن چنان‌که مأمور شده‌ای استقامت نما.(شوری:۱۵) این است راز کنار یکدیگر آمدن «صبر» و «حق»: ﴿وَ تَواصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَواصَوْا بِالصَّبْرِ(عصر:۳) بدون صبر، حق نمی‌تواند پابرجای بماند.[۳]

مأمور بودن پیامبران به دعوت جامعه

قرآن در سوره نحل، چند اصل را برای تبلیغ درست دین ترسیم کرده است:

  • دعوت به وسیله حکمت (دانش، منطق، استدلال، بدور از فساد و انحراف): ﴿ادْعُ إِلی سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ(نحل:۱۲۵)
  • دعوت با اندرزهای نیکو: ﴿وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ(نحل:۱۲۵)
  • مناظره با مخالفان با نیکوترین راه: ﴿وَ جادِلْهُمْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ(نحل:۱۲۵)
  • مقابله به مثل در صورت تجاوز طرف مقابل و زیاده‌روی نکردن در این برخورد: ﴿وَ إِنْ عاقَبْتُمْ فَعاقِبُوا بِمِثْلِ ما عُوقِبْتُمْ بِهِ(نحل:۱۲۶)
  • شکیبایی و گذشت برتر از مقابله به مثل: ﴿وَ لَئِنْ صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَیْرٌ لِلصَّابِرِینَ(نحل:۱۲۶)
  • شکیبایی و گذشت بدون هیچ چشم‌داشتی و فقط به خاطر خدا: ﴿وَ اصْبِرْ وَ ما صَبْرُکَ إِلَّا بِاللَّهِ(نحل:۱۲۷)
  • ناامید نشدن از اثرگذاری تبلیغ دین: ﴿وَ لا تَحْزَنْ عَلَیْهِمْ(نحل:۱۲۷)
  • نگران توطئه دشمن نشدن: ﴿وَ لا تَکُ فِی ضَیْقٍ مِمَّا یَمْکُرُونَ(نحل:۱۲۷)
  • تقوی پیشه‌گی و نیکو رفتاری در تبلیغ دین: ﴿إِنَّ اللَّهَ مَعَ الَّذِینَ اتَّقَوْا وَ الَّذِینَ هُمْ مُحْسِنُونَ(نحل:۱۲۸)

اصول ترسیم شده بیانگر اهمیت تبلیغ دین خدا و لازم بودن آن را می‌رساند.[۴]

واجب بودن تحصیل برای تبلیغ

تحصیل معارف الهی یکی از وظایف مؤمنان است: ﴿وَ ما کانَ الْمُؤْمِنُونَ لِیَنْفِرُوا کَافَّه فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَه مِنْهُمْ طائِفَه لِیَتَفَقَّهُوا فِی الدِّینِ وَ لِیُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذا رَجَعُوا إِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُونَ؛ شایسته نیست مؤمنان همگی (بسوی میدان جهاد) کوچ کنند؛ چرا از هر گروهی از آنان، طایفه‌ای کوچ نمی‌کند (و طایفه‌ای در مدینه بماند)، تا در دین (و معارف و احکام اسلام) آگاهی یابند و به هنگام بازگشت بسوی قوم خود، آنها را بیم دهند؟! شاید (از مخالفت فرمان پروردگار) بترسند، و خودداری کنند.(توبه:۱۲۲)

مؤمنان وظیفه دارند در هر عصری جامعه را به خوبی‌ها دعوت کنند، از زشتی‌ها بازدارند: ﴿وَ لْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّه یَدْعُونَ إِلَی الْخَیْرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ؛ باید از میان شما، جمعی دعوت به نیکی، و امر به معروف و نهی از منکر کنند! و آنها همان رستگارانند.(آل عمران:۱۰۴)

آیات مربوط به هدایت‌گر بودن پامبران،[۵] دستور به دعوت جامعه به ایمان و عمل نیکو،[۶] موعظه کردن جامعه،[۷] بشارت دهی و انذار جامعه،[۸] امر به معروف و نهی از منکر،[۹] لزوم تبلیغ دین را می‌رساند.

منابع

  1. سوره آل عمران، آیه۲۰. سوره مائده، آیه۹۹. سوره اعراف، آیه ۶۲. ۶۸. ۷۹. ۹۳. سوره هود، آیه۵۷. سوره رعد، آیه۴۰. سوره ابراهیم، آیه۵۲. سوره نحل، آیه۳۵. ۸۲. سوره انبیاء، آیه۱۰۶. و ….
  2. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۷، ص۱۲۷.
  3. قرضاوی، یوسف، سیمای صابران در قرآن ترجمه الصبر فی القرآن، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش، ص۸۷.
  4. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۱۱، ص۴۵۵.
  5. سوره بقره، آیه۲. ۵۳. ۱۸۵. سوره آل عمران، آیه۴.
  6. سوره آل عمران، آیه۱۰۴. ۱۵۳. سوره انفال، آیه۲۴.
  7. سوره نحل، آیه۱۲۵. سوره بقره، آیه۲۳۱. سوره آل عمران، آیه۱۳۸. سوره مائده، آیه۴۶.
  8. سوره بقره، آیه۹۷. ۱۱۹. ۲۱۳. سوره نساء، آیه ۱۶۵. سوره مائده، آیه۱۹.
  9. سوره آل عمران، آیه۱۰۴. ۱۱۰. ۱۱۴. سوره اعراف، آیه۱۵۷. سوره توبه، آیه۶۷. ۷۱. ۱۱۲. سوره حج، آیه۴۱.