حدیث قتل کردها

سؤال

منظور از کشتن کردها در روایات چیست؟

با توجه به نظر روایت‌پژوهان و مفسران، منظور عبارت کردها در روایتی دال بر کشتن آنها، نه قوم کرد بلکه افراد خاصی از کردها می‌باشند که نور ایمان در قلب‌شان وارد نشده بود و در کنار شرک و آتش‌پرستی، اکثرشان در آن عصر به غارت اموال مردم می‌پرداختند.

بیان روایت

احمد بن ابی عبدالله به امام حسن عسکری(ع) نامه نوشته و در مورد کردها از ایشان کسب تکلیف می‌کند و امام در پاسخ می‌نویسد:

« لَا تُنَبِّهُوهُمْ إِلَّا بِحَدِّ السَّيْفِ

کردها را باید فقط با شمشیر تنبیه کرد.

»

علامه مجلسی در شرح این حدیث، سند این روایت را صحیح دانسته است.

ملاک برتری انسان

قرآن مجيد بعد از آنكه بزرگ‌ترين مايه مباهات و مفاخره عصر جاهلى يعنى نسب و قبيله را از كار مى‌اندازد، به سراغ معيار واقعى ارزشى رفته، مى‌افزايد:﴿یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَ أُنْثی وَ جَعَلْناکُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلیمٌ خَبیر؛ اى مردم! ما شما را از يك مرد و زن آفريديم، و تيره‌ها و قبيله‌ها قرار داديم، تا يكديگر را بشناسيد، ولى گرامى‌ترين شما نزد خداوند با تقواترين شماست، خداوند دانا و خبير است.﴾(حجرات:۱۳) برخی بی‌توجه به اینگونه آیات و با استناد به روایاتی که دلالت‌شان بر مطلبی دیگر است، خواستند شیعه را مخالف با قومیت کرد قلمداد کنند. این در حالی‌ست که شیعه خود را پیرو محض قرآن کریم با تفسیر اهل بیت(ع) می‌داند.

کردهای دزد و غارتگر

با دقت در اینگونه روایات، این حقیقت روشن است که نظر راوی و امام معصوم(ع) قومیت کردها نبوده، بلکه مقصود، جماعت خاصی از ایشان بودند که دزدی و غارت‌گری می‌کردند و ناامنی برای مومنان ایجاد کرده بودند. در واقع به خاطر اخلاق زشت این دست از کردها بود که باید تنبیه و مجازات شوند تا از این رفتار غلط خود دست بردارند. چنان‌که علامه مجلسی در شرح این روایت می‌نویسد: مراد از کردها، افرادی بودند که دست به دزدی می‌زدند و شیخ کلینی نیز همین نکته را فهمیده که روایت را در باب دزدی آورده است.

این عبارت به این معناست که کرد بودن ملاک نبوده، بلکه در آن زمان‌ها عده زیادی از کردها دست به دزدی و غارت و بدرفتاری می‌زدند که جز با زور به راه راست نمی‌آمدند. از همین روست که کلینی روایت را ذیل باب دزدی آورده است نه کردها. شیخ حر عاملی نیز این روایت را ذیل باب جواز جنگ با قطاع الطریق(راه‌زنان) آورده است که می‌رساند مراد روایات، قوم کردها نبود و بلکه عده‌ای بودند که با گرفتن راه کاروان‌ها اموال مردم را غارت می‌کردند.

مسلمان نبودن قوم کرد در عصر ائمه

از برخی روایات استفاده می‌شود که کردها در زمان ائمه اطهار(ع) مسلمان نبودند و اینگونه روایات ناظر به آن عصر می‌باشد و شامل کردهای عصرهای بعدی نمی‌شوند.

• شیخ طوسی در روایتی از حسین بن منذر نقل می‌کند که به امام صادق(ع) گفتم: ما کردها را برای چوپانی گوسفندان به کار می‌گیریم و آنها آتش‌پرست هستند و گاهی گوسفندان را ذبح می‌کنند. امام فرمود: «مَا أُحِبُ‏ أَنْ‏ تَفْعَلَهُ‏ فِي مَالِكَ إِنَّمَا الذَّبِيحَةُ اسْمٌ وَ لَا يُؤْمَنُ عَلَى الِاسْمِ إِلَّا الْمُسْلِمُ؛ دوست ندارم در مالت اینگونه رفتار شود، بدرستی که ذبیحه با اسم‌الله حلال می‌شود و غیر مسلمان هنگام ذبح اسم‌الله را نمی‌برد.»
• اسماعیل بن فضل می‌گوید: «سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ سَبْيِ‏ الْأَكْرَادِ إِذَا حَارَبُوا وَ مَنْ حَارَبَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ هَلْ يَحِلُّ نِكَاحُهُمْ وَ شِرَاؤُهُمْ قَالَ نَعَمْ؛ از امام صادق(ع) پرسیدم: اگر کردها هنگام جنگ اسیر شوند، آیا فروش آنها به عنوان برده و ازدواج با کنیز آنها جایز است؟ امام فرمود: بلی.»