دعای یا علی و یا عظیم: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=Golpoor }}
'''دعای یا علی و یا عظیم''' از [[اعمال مشترک ماه رمضان]] است و قرائت آن در این ماه بعد از [[نمازهای واجب]]، توصیه شده است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، آیین رحمت، قم، مدرسة الامام علی بن ابی طالب(ع)، ۱۳۸۵ش، ص۴۰.</ref> در روایتی از [[امام صادق(ع)]] و [[امام کاظم(ع)]] که [[سید بن طاووس]] آن را نقل کرده است، [[مسلمانان]] به خواندن این [[دعا]] از اول [[ماه رمضان]] تا آخر ماه بعد از هر نماز واجبی سفارش شده‌اند.<ref>مکارم شیرازی، کلیات مفاتیح نوین، قم، انتشارات امام علی بن ابی طالب(ع)، ۱۳۸۷ش، ص۶۹۷.</ref>
'''دعای یا علی و یا عظیم''' از [[اعمال مشترک ماه رمضان]] است و قرائت آن در این ماه بعد از [[نمازهای واجب]]، توصیه شده است.<ref>آیین رحمت، ص40.</ref> در روایتی از [[امام صادق(ع)]] و [[امام کاظم(ع)]] که [[سید بن طاووس]] آن را نقل کرده است، [[مسلمانان]] به خواندن این [[دعا]] از اول [[ماه رمضان]] تا آخر ماه بعد از هر نماز واجبی سفارش شده‌اند.<ref>کلیات مفاتیح نوین، ص697.</ref>
 
{{دعا|ِیَا عَلِیُّ یَا عَظِیمُ، یَا غَفُورُ یَا رَحِیمُ، أَنْتَ الرَّبُّ الْعَظِیمُ الَّذِی لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ، وَ هٰذَا شَهْرٌ عَظَّمْتَهُ وَ کَرَّمْتَهُ وَ شَرَّفْتَهُ وَ فَضَّلْتَهُ عَلَی الشُّهُورِ، وَ هُوَ الشَّهْرُ الَّذِی فَرَضْتَ صِیامَهُ عَلَیَّ، وَ هُوَ شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِی أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرْآنَ هُدیً لِلنَّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدیٰ وَ الْفُرْقانِ وَ جَعَلْتَ فِیهِ لَیْلَةَ الْقَدْرِ وَ جَعَلْتَها خَیْراً مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ، فَیا ذَا الْمَنِّ وَ لَا یُمَنُّ عَلَیْکَ مُنَّ عَلَیَّ بِفَکاکِ رَقَبَتِی مِنَ النَّارِ فِی مَنْ تَمُنُّ عَلَیْهِ وَ أَدْخِلْنِی الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
| ترجمه = ای بلندمرتبه، ای بزرگ، ای آمرزنده، ای مهربان، تویی پروردگار بزرگ که چیزی همانندش نیست و اوست شنوای بینا و این ماهی است که به آن عظمت و ارزش و برتری و مزیّت بخشیدی و بر سایر ماه‌ها برتری دادی و ماهی است که روزه‌اش را بر ما واجب کردی و آن ماه رمضان است که قرآن را در آن فرود آوردی، برای هدایت مردم و بیان دلایل روشن از هدایت و تشخیص حق از باطل و شب قدر را در آن قرار دادی و آن را از هزار ماه بهتر ساختی، ای صاحب مهر و محبت که بر تو منّتی گذاشته نشود، بر من به آزادی از آتش منّت نه در جمع آنان که بر آن‌ها منّت نهی و وارد بهشتم گردان، ای مهربان‌ترین مهربانان.}}


{{نقل قول دوقلو تاشو
{{نقل قول دوقلو تاشو
| تیتر = دعای روز دوم ماه رمضان
| تیتر = دعای یا علی و یا عظیم
| عنوان ستون چپ = ترجمه|یَا عَلِیُّ یَا عَظِیمُ، یَا غَفُورُ یَا رَحِیمُ، أَنْتَ الرَّبُّ الْعَظِیمُ الَّذِی لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ، وَ هٰذَا شَهْرٌ عَظَّمْتَهُ وَ کَرَّمْتَهُ وَ شَرَّفْتَهُ وَ فَضَّلْتَهُ عَلَی الشُّهُورِ، وَ هُوَ الشَّهْرُ الَّذِی فَرَضْتَ صِیامَهُ عَلَیَّ، وَ هُوَ شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِی أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرْآنَ هُدیً لِلنَّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدیٰ وَ الْفُرْقانِ وَ جَعَلْتَ فِیهِ لَیْلَةَ الْقَدْرِ وَ جَعَلْتَها خَیْراً مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ، فَیا ذَا الْمَنِّ وَ لَا یُمَنُّ عَلَیْکَ مُنَّ عَلَیَّ بِفَکاکِ رَقَبَتِی مِنَ النَّارِ فِی مَنْ تَمُنُّ عَلَیْهِ وَ أَدْخِلْنِی الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
| عنوان ستون چپ = ترجمه|یا عَلِی یا عَظِیمُ، یا غَفُورُ یا رَحِیمُ، أَنْتَ الرَّبُّ الْعَظِیمُ الَّذِی لَیسَ کَمِثْلِهِ شَیءٌ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ، وَ هٰذَا شَهْرٌ عَظَّمْتَهُ وَ کَرَّمْتَهُ وَ شَرَّفْتَهُ وَ فَضَّلْتَهُ عَلَی الشُّهُورِ، وَ هُوَ الشَّهْرُ الَّذِی فَرَضْتَ صِیامَهُ عَلَی،
|ای بلندمرتبه، ای بزرگ، ای آمرزنده، ای مهربان، تویی پروردگار بزرگ که چیزی همانندش نیست و اوست شنوای بینا و این ماهی است که به آن عظمت و ارزش و برتری و مزیّت بخشیدی و بر سایر ماه‌ها برتری دادی و ماهی است که روزه‌اش را بر ما واجب کردی و آن ماه رمضان است که قرآن را در آن فرود آوردی، برای هدایت مردم و بیان دلایل روشن از هدایت و تشخیص حق از باطل و شب قدر را در آن قرار دادی و آن را از هزار ماه بهتر ساختی، ای صاحب مهر و محبت که بر تو منّتی گذاشته نشود، بر من به آزادی از آتش منّت نه در جمع آنان که بر آن‌ها منّت نهی و وارد بهشتم گردان، ای مهربان‌ترین مهربانان.}}
|ای بلندمرتبه،‌ای بزرگ،‌ای آمرزنده،‌ای مهربان، تویی پروردگار بزرگ که چیزی همانندش نیست و اوست شنوای بینا و این ماهی است که به آن عظمت و ارزش و برتری و مزیت بخشیدی و بر سایر ماه‌ها برتری دادی و ماهی است که روزه‌اش را بر ما واجب کردی
|وَ هُوَ شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِی أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرْآنَ هُدی لِلنَّاسِ وَ بَیناتٍ مِنَ الْهُدیٰ وَ الْفُرْقانِ وَ جَعَلْتَ فِیهِ لَیلَةَ الْقَدْرِ وَ جَعَلْتَها خَیراً مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ، فَیا ذَا الْمَنِّ وَ لَا یمَنُّ عَلَیکَ مُنَّ عَلَی بِفَکاکِ رَقَبَتِی مِنَ النَّارِ فِی مَنْ تَمُنُّ عَلَیهِ وَ أَدْخِلْنِی الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِکَ یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
|و آن ماه رمضان است که قرآن را در آن فرود آوردی، برای هدایت مردم و بیان دلایل روشن از هدایت و تشخیص حق از باطل و شب قدر را در آن قرار دادی و آن را از هزار ماه بهتر ساختی،‌ای صاحب مهر و محبت که بر تو منّتی گذاشته نشود، بر من به آزادی از آتش منّت نه در جمع آنان که بر آن‌ها منّت نهی و وارد بهشتم گردان،‌ای مهربان‌ترین مهربانان.}}


==شرح دعا==
==شرح دعا==
این [[دعا]] را از جمله دعاهایی دانسته‌اند که از مضامین و محتوای بسیار بلندی برخوردار است<ref>کلیات مفاتیح نوین، ص716.</ref> و زمینه‌های مختلف شناخت [[خدا]]، ماه رمضان، [[قرآن]] و [[شب قدر]] مورد توجه قرار گرفته شده است.
این [[دعا]] را از جمله دعاهایی دانسته‌اند که از مضامین و محتوای بسیار بلندی برخوردار است<ref>مکارم شیرازی، کلیات مفاتیح نوین، قم، انتشارات امام علی بن ابی طالب(ع)، ۱۳۸۷ش، ص۷۱۶.</ref> و زمینه‌های مختلف شناخت [[خدا]]، ماه رمضان، [[قرآن]] و [[شب قدر]] مورد توجه قرار گرفته شده است.


=== خداشناسی ===
=== خداشناسی ===
به باور برخی محققان چون [[آیت الله مکارم شیرازی]] ابتدای دعا پیرامون مباحث [[خداشناسی]] است که در ابتدا دو صفت علو مقام و عظمت خداوند که در [[قرآن]] نیز آمده، یادآوری شده است<ref>تفسير نمونه، ج‏20، ص349</ref> و در ادامه با اشاره به دو صفت «غفور» و «رحیم»، صفات مهرآمیز خداوند<ref>سوره توبه، آیه 99.</ref> مورد توجه قرار گرفته شده که بیان‌کننده نهایت لطف و رحمت و آمرزش خداوند است و جنبه امیدواری را در میان دعا کنندگان زنده نگه می‌دارد.<ref>چهره منافقان در قرآن با استفاده از تفسير پر ارزش نمونه، ص126.</ref>
به باور برخی محققان چون [[آیت الله مکارم شیرازی]] ابتدای دعا پیرامون مباحث [[خداشناسی]] است که در ابتدا دو صفت علو مقام و عظمت [[خداوند]] که در [[قرآن]] نیز آمده، یادآوری شده است<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران،‌دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۴ش، ج۲۰، ص۳۴۹.</ref> و در ادامه با اشاره به دو صفت «غفور» و «رحیم»، صفات مهرآمیز خداوند<ref>سوره توبه، آیه ۹۹.</ref> مورد توجه قرار گرفته شده که بیان‌کننده نهایت لطف و رحمت و آمرزش خداوند است و جنبه امیدواری را در میان دعا کنندگان زنده نگه می‌دارد.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، چهره منافقان در قرآن با استفاده از تفسیر پر ارزش نمونه، قم، نسل جوان، ۱۳۸۷ش، ص۱۲۶.</ref>


برخی از محققان معتقدند که این صفات تصادفی انتخاب نشده و از میان هزار اسم الهی، متناسب با حال و نیاز انسان تنظیم شده‌اند.<ref>[https://hadana.ir/%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%AF%D8%B9%D8%A7%DB%8C-%DB%8C%D8%A7%D8%B9%D9%84%DB%8C-%DB%8C%D8%A7-%D8%B9%D8%B8%DB%8C%D9%85/ «شرح دعای یاعلی یا عظیم»، هدانا]، تاریخ درج مطلب: 30 اردیبهشت 1397ش، تاریخ بازدید: 21 اسفند 1401ش.</ref>
برخی از محققان معتقدند که این صفات تصادفی انتخاب نشده و از میان هزار اسم الهی، متناسب با حال و نیاز انسان تنظیم شده‌اند.<ref>[https://hadana.ir/%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%AF%D8%B9%D8%A7%DB%8C-%DB%8C%D8%A7%D8%B9%D9%84%DB%8C-%DB%8C%D8%A7-%D8%B9%D8%B8%DB%8C%D9%85/ «شرح دعای یاعلی یا عظیم»، هدانا]، تاریخ درج مطلب: ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۲۱ اسفند ۱۴۰۱ش.</ref>


واژه «ربّ‏» که به طور مطلق به کار رفته تنها بر خداوندی اطلاق می‌شود که مالک حقیقی، مربی و مصلح همه چیز است.<ref>پيام قرآن، ج‏3، ص377.</ref> تعبیر به «رب‏» در این دعا را، بهترین محرک برای تفکر و اندیشه در زمینه خالقیت خداوند دانسته و بهترین صفت برای شناخت صاحب اختیار و مربی و ولی نعمت انسان است.<ref>تفسير نمونه، ج‏19، ص141.</ref> در ادامه به صفات دیگر خداوند مانند نداشتن مانند، شنوا و بینا بودن او اشاره شده است.
واژه «ربّ» که به طور مطلق به کار رفته تنها بر خداوندی اطلاق می‌شود که مالک حقیقی، مربی و مصلح همه چیز است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تهران،‌دار الکتب الاسلامیه‌، ۱۳۸۶ش‌، چاپ نهم‌، ج۳، ص۳۷۷.</ref> تعبیر به «رب» در این دعا را، بهترین محرک برای تفکر و اندیشه در زمینه [[خالقیت]] خداوند دانسته و بهترین صفت برای شناخت صاحب اختیار و مربی و ولی نعمت انسان است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران،‌دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۴ش، ج۱۹، ص۱۴۱.</ref> در ادامه به صفات دیگر خداوند مانند نداشتن مانند، شنوا و بینا بودن او اشاره شده است.


=== جایگاه ماه رمضان ===
=== جایگاه ماه رمضان ===
در ادامه این دعا به برتری و عظمت این ماه نسبت به ماه‌های دیگر اشاره شده و آن را ماه خدا و ماهی پرفضیلت معرفی کرده‌اند. این دعا اهمیت و ارزش ماه رمضان را به خاطر نزول قرآن در این ماه عنوان کرده است. گفته شده است که جایگاه و عظمت قرآن به اندازه ای ارزشمند و والاست که ماه رمضان به عنوان ظرفی برای نزول قرآن نیز گران بها خواهد بود.<ref>سوگندهاى پر بار قرآن، ص30.</ref>
در این [[دعا]] به برتری و عظمت این ماه نسبت به ماه‌های دیگر اشاره شده و آن را ماه خدا و ماهی پرفضیلت معرفی کرده‌اند. این دعا اهمیت و ارزش ماه رمضان را به خاطر نزول قرآن در این ماه عنوان کرده است. گفته شده است که جایگاه و عظمت قرآن به‌اندازه‌ای ارزشمند و والاست که [[ماه رمضان]] به عنوان ظرفی برای نزول [[قرآن]] نیز گران بها خواهد بود.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، سوگندهای پر بار قرآن، قم، مدرسه امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۳۸۶ش، ‬ص۳۰.</ref>


در تبیین ارتباط ماه رمضان و نزول قرآن در این ماه گفته شده است که ماه رمضان ماه تربیت است و تربیت بدون تعلیم ممکن نخواهد بود و قرآن بالاترین تعلیم دهنده انسان است.<ref>گفتار معصومين(ع)، ج‏2، ص120.</ref>
در تبیین ارتباط ماه رمضان و نزول قرآن در این ماه گفته شده است که ماه رمضان ماه تربیت است و تربیت بدون تعلیم ممکن نخواهد بود و قرآن بالاترین تعلیم دهنده انسان است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، گفتار معصومین(ع)، قم، انتشارات امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۱۲۰.</ref>


=== شناخت قرآن ===
=== شناخت قرآن ===
بخش سوم دعا به توصیف قرآن در سه جمله «هدی للناس»، «بینات من الهدی» و «الفرقان» می‌پردازد. طبق این فرازها، قرآن در مرحله اول مایه هدایت تمامی انسان‌ها دانسته شده<ref>سوگندهاى پر بار قرآن، ص30.</ref> و در مرحله بعد شامل هدایت‌های مخصوص ویژه گروهی خاص است<ref>سوگندهاى پر بار قرآن، ص30.</ref> و در مرحله سوم ویژه اخص الخواص دانسته شده است کسانی که مراحل ایمان و تقوا را پیموده و قادر به تشخیص حق از باطل هستند.<ref>سوگندهاى پر بار قرآن، ص31.</ref> در مورد گروه فرقان گفته شده است که آنها به مرحله‌ای از کمال دست یافته‌اند که حق و باطل را در مسائل مختلف فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، اعتقادی، و مانند آن تشخیص می‌دهند و به سوی حق گام برمی‌دارند.<ref>سوگندهاى پر بار قرآن، ص31.</ref>
بخش سوم دعا به توصیف [[قرآن]] در سه جمله «هدی للناس»، «بینات من الهدی» و «الفرقان» می‌پردازد. طبق این فرازها، قرآن در مرحله اول مایه هدایت تمامی انسان‌ها دانسته شده<ref>مکارم شیرازی، ناصر، سوگندهای پر بار قرآن، قم، مدرسه امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۳۸۶ش، ‬ص۳۰.</ref> و در مرحله بعد شامل هدایت‌های مخصوص ویژه گروهی خاص است<ref>مکارم شیرازی، ناصر، سوگندهای پر بار قرآن، قم، مدرسه امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۳۸۶ش، ‬ص۳۰.</ref> و در مرحله سوم ویژه اخص الخواص دانسته شده است کسانی که مراحل ایمان و تقوا را پیموده و قادر به تشخیص حق از باطل هستند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، سوگندهای پر بار قرآن، قم، مدرسه امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۳۸۶ش، ‬ص۳۱.</ref> در مورد گروه فرقان گفته شده است که آنها به مرحله‌ای از کمال دست یافته‌اند که حق و باطل را در مسائل مختلف فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، اعتقادی، و مانند آن تشخیص می‌دهند و به سوی حق گام برمی‌دارند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، سوگندهای پر بار قرآن، قم، مدرسه امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۳۸۶ش، ‬ص۳۱.</ref>


=== شناخت شب قدر و آداب دعا ===
=== شناخت شب قدر و آداب دعا ===
در اینکه شب قدر در ماه رمضان است تردیدی نیست، چرا که در آیات قرآن نیز به آن اشاره شده است.<ref>سوره بقره، آیه 185، سوره قدر، آیه1.</ref> در این دعا ‏بهتر بودن این شب از هزار ماه به خاطر ارزش عبادت و احیای آن شب دانسته شده است؛ چنانکه روایات فضیلت لیلة القدر و فضیلت عبادت آن، که در کتب شیعه و اهل سنت فراوان است این معنی را تأیید می‌کند.<ref>برگزيده تفسير نمونه، ج‏5، ص549.</ref> در آخر دعا به شناخت برخی از آداب دعا اشاره شده است. به باور برخی از محققان طاعات و عبادات، منتی از جانب خدا است که سبب اصلاح انسان می‌شود.<ref>انوار هدايت، مجموعه مباحث اخلاقى، ص568.</ref>
در اینکه [[شب قدر]] در ماه رمضان است تردیدی نیست، چرا که در [[آیات قرآن]] نیز به آن اشاره شده است.<ref>سوره بقره، آیه ۱۸۵، سوره قدر، آیه۱.</ref> در این [[دعا]] بهتر بودن این شب از هزار ماه به خاطر ارزش عبادت و احیای آن شب دانسته شده است؛ چنانکه روایات فضیلت لیلة القدر و فضیلت عبادت آن، که در کتب شیعه و اهل سنت فراوان است این معنی را تأیید می‌کند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، برگزیده تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش، ج۵، ص۵۴۹.</ref> در آخر دعا به شناخت برخی از آداب دعا اشاره شده است. به باور برخی از محققان طاعات و عبادات، منتی از جانب خدا است که سبب اصلاح انسان می‌شود.<ref>مکارم شیرازی، مکارم، انوار هدایت، مجموعه مباحث اخلاقی، قم، انتشارات امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۳۹۰ش، ص۵۶۸.</ref>
==منابع==
==منابع==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
خط ۳۵: خط ۳۳:
| شاخه اصلی = ماه‌ها
| شاخه اصلی = ماه‌ها
| شاخه فرعی۱ = رمضان
| شاخه فرعی۱ = رمضان
| شاخه فرعی۲ = اعمال ماه رمضان
| شاخه فرعی۲ =  
| شاخه فرعی۳ =  
| شاخه فرعی۳ =  
}}
}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۵ آوریل ۲۰۲۳، ساعت ۰۹:۱۸

دعای یا علی و یا عظیم از اعمال مشترک ماه رمضان است و قرائت آن در این ماه بعد از نمازهای واجب، توصیه شده است.[۱] در روایتی از امام صادق(ع) و امام کاظم(ع) که سید بن طاووس آن را نقل کرده است، مسلمانان به خواندن این دعا از اول ماه رمضان تا آخر ماه بعد از هر نماز واجبی سفارش شده‌اند.[۲]

دعای یا علی و یا عظیم
مـتـنترجمه
یا عَلِی یا عَظِیمُ، یا غَفُورُ یا رَحِیمُ، أَنْتَ الرَّبُّ الْعَظِیمُ الَّذِی لَیسَ کَمِثْلِهِ شَیءٌ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ، وَ هٰذَا شَهْرٌ عَظَّمْتَهُ وَ کَرَّمْتَهُ وَ شَرَّفْتَهُ وَ فَضَّلْتَهُ عَلَی الشُّهُورِ، وَ هُوَ الشَّهْرُ الَّذِی فَرَضْتَ صِیامَهُ عَلَی، ای بلندمرتبه،‌ای بزرگ،‌ای آمرزنده،‌ای مهربان، تویی پروردگار بزرگ که چیزی همانندش نیست و اوست شنوای بینا و این ماهی است که به آن عظمت و ارزش و برتری و مزیت بخشیدی و بر سایر ماه‌ها برتری دادی و ماهی است که روزه‌اش را بر ما واجب کردی
وَ هُوَ شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِی أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرْآنَ هُدی لِلنَّاسِ وَ بَیناتٍ مِنَ الْهُدیٰ وَ الْفُرْقانِ وَ جَعَلْتَ فِیهِ لَیلَةَ الْقَدْرِ وَ جَعَلْتَها خَیراً مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ، فَیا ذَا الْمَنِّ وَ لَا یمَنُّ عَلَیکَ مُنَّ عَلَی بِفَکاکِ رَقَبَتِی مِنَ النَّارِ فِی مَنْ تَمُنُّ عَلَیهِ وَ أَدْخِلْنِی الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِکَ یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ. و آن ماه رمضان است که قرآن را در آن فرود آوردی، برای هدایت مردم و بیان دلایل روشن از هدایت و تشخیص حق از باطل و شب قدر را در آن قرار دادی و آن را از هزار ماه بهتر ساختی،‌ای صاحب مهر و محبت که بر تو منّتی گذاشته نشود، بر من به آزادی از آتش منّت نه در جمع آنان که بر آن‌ها منّت نهی و وارد بهشتم گردان،‌ای مهربان‌ترین مهربانان.


شرح دعا

این دعا را از جمله دعاهایی دانسته‌اند که از مضامین و محتوای بسیار بلندی برخوردار است[۳] و زمینه‌های مختلف شناخت خدا، ماه رمضان، قرآن و شب قدر مورد توجه قرار گرفته شده است.

خداشناسی

به باور برخی محققان چون آیت الله مکارم شیرازی ابتدای دعا پیرامون مباحث خداشناسی است که در ابتدا دو صفت علو مقام و عظمت خداوند که در قرآن نیز آمده، یادآوری شده است[۴] و در ادامه با اشاره به دو صفت «غفور» و «رحیم»، صفات مهرآمیز خداوند[۵] مورد توجه قرار گرفته شده که بیان‌کننده نهایت لطف و رحمت و آمرزش خداوند است و جنبه امیدواری را در میان دعا کنندگان زنده نگه می‌دارد.[۶]

برخی از محققان معتقدند که این صفات تصادفی انتخاب نشده و از میان هزار اسم الهی، متناسب با حال و نیاز انسان تنظیم شده‌اند.[۷]

واژه «ربّ» که به طور مطلق به کار رفته تنها بر خداوندی اطلاق می‌شود که مالک حقیقی، مربی و مصلح همه چیز است.[۸] تعبیر به «رب» در این دعا را، بهترین محرک برای تفکر و اندیشه در زمینه خالقیت خداوند دانسته و بهترین صفت برای شناخت صاحب اختیار و مربی و ولی نعمت انسان است.[۹] در ادامه به صفات دیگر خداوند مانند نداشتن مانند، شنوا و بینا بودن او اشاره شده است.

جایگاه ماه رمضان

در این دعا به برتری و عظمت این ماه نسبت به ماه‌های دیگر اشاره شده و آن را ماه خدا و ماهی پرفضیلت معرفی کرده‌اند. این دعا اهمیت و ارزش ماه رمضان را به خاطر نزول قرآن در این ماه عنوان کرده است. گفته شده است که جایگاه و عظمت قرآن به‌اندازه‌ای ارزشمند و والاست که ماه رمضان به عنوان ظرفی برای نزول قرآن نیز گران بها خواهد بود.[۱۰]

در تبیین ارتباط ماه رمضان و نزول قرآن در این ماه گفته شده است که ماه رمضان ماه تربیت است و تربیت بدون تعلیم ممکن نخواهد بود و قرآن بالاترین تعلیم دهنده انسان است.[۱۱]

شناخت قرآن

بخش سوم دعا به توصیف قرآن در سه جمله «هدی للناس»، «بینات من الهدی» و «الفرقان» می‌پردازد. طبق این فرازها، قرآن در مرحله اول مایه هدایت تمامی انسان‌ها دانسته شده[۱۲] و در مرحله بعد شامل هدایت‌های مخصوص ویژه گروهی خاص است[۱۳] و در مرحله سوم ویژه اخص الخواص دانسته شده است کسانی که مراحل ایمان و تقوا را پیموده و قادر به تشخیص حق از باطل هستند.[۱۴] در مورد گروه فرقان گفته شده است که آنها به مرحله‌ای از کمال دست یافته‌اند که حق و باطل را در مسائل مختلف فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، اعتقادی، و مانند آن تشخیص می‌دهند و به سوی حق گام برمی‌دارند.[۱۵]

شناخت شب قدر و آداب دعا

در اینکه شب قدر در ماه رمضان است تردیدی نیست، چرا که در آیات قرآن نیز به آن اشاره شده است.[۱۶] در این دعا بهتر بودن این شب از هزار ماه به خاطر ارزش عبادت و احیای آن شب دانسته شده است؛ چنانکه روایات فضیلت لیلة القدر و فضیلت عبادت آن، که در کتب شیعه و اهل سنت فراوان است این معنی را تأیید می‌کند.[۱۷] در آخر دعا به شناخت برخی از آداب دعا اشاره شده است. به باور برخی از محققان طاعات و عبادات، منتی از جانب خدا است که سبب اصلاح انسان می‌شود.[۱۸]

منابع

  1. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، آیین رحمت، قم، مدرسة الامام علی بن ابی طالب(ع)، ۱۳۸۵ش، ص۴۰.
  2. ↑ مکارم شیرازی، کلیات مفاتیح نوین، قم، انتشارات امام علی بن ابی طالب(ع)، ۱۳۸۷ش، ص۶۹۷.
  3. ↑ مکارم شیرازی، کلیات مفاتیح نوین، قم، انتشارات امام علی بن ابی طالب(ع)، ۱۳۸۷ش، ص۷۱۶.
  4. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران،‌دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۴ش، ج۲۰، ص۳۴۹.
  5. ↑ سوره توبه، آیه ۹۹.
  6. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، چهره منافقان در قرآن با استفاده از تفسیر پر ارزش نمونه، قم، نسل جوان، ۱۳۸۷ش، ص۱۲۶.
  7. ↑ «شرح دعای یاعلی یا عظیم»، هدانا، تاریخ درج مطلب: ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۲۱ اسفند ۱۴۰۱ش.
  8. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تهران،‌دار الکتب الاسلامیه‌، ۱۳۸۶ش‌، چاپ نهم‌، ج۳، ص۳۷۷.
  9. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران،‌دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۴ش، ج۱۹، ص۱۴۱.
  10. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، سوگندهای پر بار قرآن، قم، مدرسه امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۳۸۶ش، ‬ص۳۰.
  11. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، گفتار معصومین(ع)، قم، انتشارات امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۱۲۰.
  12. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، سوگندهای پر بار قرآن، قم، مدرسه امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۳۸۶ش، ‬ص۳۰.
  13. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، سوگندهای پر بار قرآن، قم، مدرسه امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۳۸۶ش، ‬ص۳۰.
  14. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، سوگندهای پر بار قرآن، قم، مدرسه امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۳۸۶ش، ‬ص۳۱.
  15. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، سوگندهای پر بار قرآن، قم، مدرسه امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۳۸۶ش، ‬ص۳۱.
  16. ↑ سوره بقره، آیه ۱۸۵، سوره قدر، آیه۱.
  17. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، برگزیده تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش، ج۵، ص۵۴۹.
  18. ↑ مکارم شیرازی، مکارم، انوار هدایت، مجموعه مباحث اخلاقی، قم، انتشارات امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۳۹۰ش، ص۵۶۸.
مقاله‌های مرتبط
برگرفته از «https://fa.wikipasokh.com/index.php?title=دعای_یا_علی_و_یا_عظیم&oldid=55565»