مراقب بدی کسی باش که به او خوبی کرده‌ای: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۲۶

سؤال

آیا روایتی با سند صحیح از امام علی(ع) به این مضمون وجود دارد: «مراقب بدی کسی باش که به او خوبی کرده‌ای»؟

قطعه خوشنویسی از ضرب المثل اتق شر من احسنت الیه، به خط مصطفی حلیم (۱۳۴۷ق).

مراقب بدی کسی باش که به او خوبی کرده‌ای، (به عربی: اِتَّقِ شَرَّ مَنْ احْسَنْتَ اِلَیْهِ) ضرب‌المثلی قدیمی و عربی، که به اشتباه به امام علی(ع) نسبت داده شده است. برخی مفسران از این عبارت در تفسیر آیه ۷۴ سوره توبه که منافقان پس از آنکه مورد احسان خدا و پیامبر(ص) قرار گرفتند، به جای سپاسگزاری، عیب‌جویی و انکار کردند، بهره برده‌اند.

دلالت ضرب‌المثل «مراقب بدی کسی که به او خوبی کرده‌ای باش» را بر این دانسته‌اند که شر و بدی افرادی که انسان به آن‌ها خوبی کرده را هم بیشتر و هم تلخ‌تر دانسته‌اند و آسیب بیشتری به انسان می‌رساند.

ضرب‌المثل

اصل جمله «مراقب بدی کسی باش که به او خوبی کرده‌ای»، عبارت «اِتَّقِ شَرَّ مَنْ احْسَنْتَ الَیْهِ» است. ابوالفتوح رازی، مفسر شیعه قرن ششم قمری، این عبارت را به عنوان ضرب المثلی مشهور نقل کرده است.^[۱] میدانی نیشابوری^[۲]، عالم و ادیب قرن ششم قمری، و احمد بن ابراهیم ثعلبی^[۳] مفسر اهل‌سنت در قرن پنجم قمری، این عبارت را به عنوان ضرب المثل ذکر کرده‌اند.

از این عبارت در منابع روایی شیعه^[۴] و اهل سنت،^[۵] به عنوان روایت یاد نشده است. این گفتار در برخی نوشته‌های متأخر به اشتباه، به امام علی(ع) نسبت داده شده است.^[۶]

کاربردها

از این ضرب‌المثل در موارد متعدد دینی و ادبی استفاده شده:

بسیاری از مفسران اهل‌سنت^[۷] و برخی از مفسران شیعه^[۸] به این عبارت در تفسیر آیه ۷۴ سوره توبه اشاره کرده‌اند. منافقان پیش از حکومت پیامبر(ص) از نظر اقتصادی زندگی سختی داشتند و پس از آغاز حکومت وی با بهره بردن از غنائم، ثروتمند شدند.^[۹] بر اساس این آیه، منافقان به عیب‌جویی و انکار نپرداختند مگر پس از آنکه مورد احسان خدا و پیامبر(ص) قرار گرفتند.

نصرالله منشی در کتاب کلیله و دمنه^[۱۰] و مولوی در کتاب مثنوی معنوی از این عبارت بهره برده‌اند.^[۱۱]

امام صادق(ع): «با همه مردم به نیکی رفتار کن؛ زیرا اگر او اهل نیکی نیست تو اهل نیکی هستی.»

الکافی، اسلامیه، ج۴، ص۲۷.

محتوا

دلالت ضرب‌المثل «مراقب بدی کسی که به او خوبی کرده‌ای باش» را بر این دانسته‌اند که شر و بدی افرادی که انسان به آن‌ها خوبی کرده را هم بیشتر و هم تلخ‌تر دانسته‌اند که آسیب بیشتری به انسان می‌رساند و انسان باید بیشتر مراقب خطر این افراد باشد. محمد بن عبدالرحمن سخاوی، عالم اهل‌سنت، محتوای این ضرب‌المثل را به افراد لئیم و پست اختصاص داده است.^[۱۲]

برخی معتقدند این ضرب المثل به معنای نفی نیکی کردن به دیگران است که در این صورت با آموزه‌های اسلامی منافات دارد؛ زیرا در روایتی از امام صادق(ع) سفارش شده به همه افراد چه اهل نیکی باشد یا نباشد، نیکی شود و چنین استدلال شده که اگر او اهل نیکی نیست، تو اهل نیکی هستی.^[۱۳]

بر پایه آیات ۳۵ تا ۳۶ سوره فصلت، یکی از ویژگی‌های نیک انسان این است که در برابر بدی دیگران به آنها خوبی کند. در آیه ۵۴ سوره قصص نیز، نیکی در برابر بدی ستوده شده است.

منابع

↑ ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، به تصحیح محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح، آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهشهای اسلامی، ۱۳۶۶ش، ج۹، ص۲۹۹.
↑ میدانی نیشابوری، احمد بن محمد بن ابراهیم، مجمع الأمثال، به تحقیق محمد محیی الدین عبد الحمید، بیروت، دار المعرفة، ج۱، ص۱۴۵.
↑ ثعلبی، احمد بن ابراهیم، الکشف والبیان عن تفسیر القرآن، به اشراف صلاح باعثمان و دیگران، جده، دار التفسیر، ١٤٣٦ق، ج۱۳، ص۴۸۸.
↑ موسوی، سید سلیمان و محمد میرزایی، «بررس جمله اتق شر من احسنت الیه از حیث صدوری و سنجش مفهومی آن با آموزه‌های دینی»، در فصلنامه آموزه‌های حدیثی، شماره ۴، پاییز و زمستان ۱۳۹۷ش، ص۲۷.
↑ سخاوی، محمد بن عبد الرحمن، المقاصد الحسنة فی بیان کثیر من الأحادیث المشتهرة علی الألسنة، بیروت، دارالکتاب العربی، ١٤٠٥ق، ص۶۰.
↑ امامی خوئی، محمدامین، مرآة الشرق، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۴۹.
↑ برای نمونه نگاه کنید به ثعلبی، الکشف والبیان عن تفسیر القرآن، ١٤٣٦ق، ج۱۳، ص۴۸۸؛ زحیلی، وهبه، التفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج، بیروت، دار الفکر المعاصر، ۱۴۱۸ق، ج۱۰، ص۳۱۶.
↑ برای نمونه نگاه کنید به ابوالفتوح رازی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، ۱۳۶۶ش، ج۹، ص۲۹۹.
↑ برای نمونه نگاه کنید به ثعلبی، احمد بن ابراهیم، الکشف والبیان عن تفسیر القرآن، ١٤٣٦ق، ج۱۳، ص۴۸۹.
↑ نصرالله منشی، کلیله و دمنه، باب الصائغ و السیاح، بخش ۳.
↑ فاضلی، قادر، فرهنگ موضوعی ادب فارسی (ویژه مثنوی معنوی)، کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، ۱۳۸۶ش، ج۴، ص۲۷۹.
↑ سخاوی، محمد بن عبدالرحمن، المقاصد الحسنة في بيان كثير من الأحاديث المشتهرة على الألسنة، ١٤٠٥ق، ص۷۶۳.
↑ کلینی، الکافی، به تصحیح محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۲۷.

پیوند به بیرون

بررسی جمله «اِتَّقِ شَرَّ مَنْ اَحْسَنتَ اِلَیْه» از حیث صدوری و سنجش مفهومی آن با آموزه‌های دینی.

[1] ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، به تصحیح محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح، آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهشهای اسلامی، ۱۳۶۶ش، ج۹، ص۲۹۹.

[2] میدانی نیشابوری، احمد بن محمد بن ابراهیم، مجمع الأمثال، به تحقیق محمد محیی الدین عبد الحمید، بیروت، دار المعرفة، ج۱، ص۱۴۵.

[3] ثعلبی، احمد بن ابراهیم، الکشف والبیان عن تفسیر القرآن، به اشراف صلاح باعثمان و دیگران، جده، دار التفسیر، ١٤٣٦ق، ج۱۳، ص۴۸۸.

[4] موسوی، سید سلیمان و محمد میرزایی، «بررس جمله اتق شر من احسنت الیه از حیث صدوری و سنجش مفهومی آن با آموزه‌های دینی»، در فصلنامه آموزه‌های حدیثی، شماره ۴، پاییز و زمستان ۱۳۹۷ش، ص۲۷.

[5] سخاوی، محمد بن عبد الرحمن، المقاصد الحسنة فی بیان کثیر من الأحادیث المشتهرة علی الألسنة، بیروت، دارالکتاب العربی، ١٤٠٥ق، ص۶۰.

[:0-6] امامی خوئی، محمدامین، مرآة الشرق، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۴۹.

[7] برای نمونه نگاه کنید به ثعلبی، الکشف والبیان عن تفسیر القرآن، ١٤٣٦ق، ج۱۳، ص۴۸۸؛ زحیلی، وهبه، التفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج، بیروت، دار الفکر المعاصر، ۱۴۱۸ق، ج۱۰، ص۳۱۶.

[8] برای نمونه نگاه کنید به ابوالفتوح رازی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، ۱۳۶۶ش، ج۹، ص۲۹۹.

[9] برای نمونه نگاه کنید به ثعلبی، احمد بن ابراهیم، الکشف والبیان عن تفسیر القرآن، ١٤٣٦ق، ج۱۳، ص۴۸۹.

[10] نصرالله منشی، کلیله و دمنه، باب الصائغ و السیاح، بخش ۳.

[11] فاضلی، قادر، فرهنگ موضوعی ادب فارسی (ویژه مثنوی معنوی)، کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، ۱۳۸۶ش، ج۴، ص۲۷۹.

[12] سخاوی، محمد بن عبدالرحمن، المقاصد الحسنة في بيان كثير من الأحاديث المشتهرة على الألسنة، ١٤٠٥ق، ص۷۶۳.

[13] کلینی، الکافی، به تصحیح محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۲۷.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{در دست ویرایش|کاربر=A.ahmadi }}
 {{شروع متن}}
 {{سوال}}
-آیا روایتی با سند صحیح و از حضرت امام علی (علیه السلام) به این مضمون وجود دارد: «از گزند کسی بترس که به او خوبی کرده‌اید»؟
+آیا روایتی با سند صحیح از امام علی(ع) به این مضمون وجود دارد: «مراقب بدی کسی باش که به او خوبی کرده‌ای»؟
 {{پایان سوال}}
 {{پاسخ}}
+[[پرونده:Etteqe shar man ahsanta elayh.jpg|بندانگشتی|قطعه خوشنویسی از ضرب المثل اتق شر من احسنت الیه، به خط مصطفی حلیم (۱۳۴۷ق).]]
-برخی از محققین می‌گویند بهاء الدین عاملی مثل‌هایی زیادی را که بر گرفته از قرآن کریم و روایات می‌باشد، جمع کرده است و یکی از این مثل‌ها همین جمله‌ای است.
+'''مراقب بدی کسی باش که به او خوبی کرده‌ای'''، (به عربی: اِتَّقِ شَرَّ مَنْ احْسَنْتَ اِلَیْهِ) ضرب‌المثلی قدیمی و عربی، که به اشتباه به [[امام علی(ع)]] نسبت داده شده است. برخی [[مفسران]] از این عبارت در تفسیر آیه ۷۴ [[سوره توبه]] که [[منافق|منافقان]] پس از آنکه مورد احسان [[خدا]] و [[پیامبر(ص)]] قرار گرفتند، به جای [[سپاسگزاری]]، [[عیب‌جویی]] و انکار کردند، بهره برده‌اند.
-== اصل جمله ==
+دلالت ضرب‌المثل «مراقب بدی کسی که به او خوبی کرده‌ای باش» را بر این دانسته‌اند که شر و بدی افرادی که انسان به آن‌ها خوبی کرده را هم بیشتر و هم تلخ‌تر دانسته‌اند و آسیب بیشتری به انسان می‌رساند.
-کلامی که مضمون فوق را برساند، جمله: «اتَّق شرِّ من أحسنت الیه» یا عبارت: «إحذر شر من احسنت الیه» می‌باشد که در برخی نوشته و گفته‌ها به عنوان روایت از آن یاد و به معصوم نسبت داده شده است و نوعاً این گونه نسبت دادن‌ها در کتاب‌های غیر منبع و بلکه غیر معتبر و در ضمن نوشته‌هایی دیده شده است که در ابتداء به صورت مصاحبه یا سخنرانی ایراد و بعد به صورت کتاب یا کتابچه چاپ و منتشر شده است یا در آثار کسانی یافت می‌شود که روی تک تک جمله‌ها و کلماتی که می‌نویسند آن گونه که باید دقت کنند نکرده‌اند.
-== گوینده جمله ==
+==ضرب‌المثل==
-برخی‌ها در مورد جمله فوق بدون ذکر منبع و اشاره به این که این کلام از چه کسی است فقط گفته‌اند: به ما دستور داده‌اند که: «إتق شر من احسنت الیه، بر حذر باش از شر کسی که به او احسان کرده‌ای» و نیز بعضی دیگر از این جمله بدون نام بردن از گوینده و منبع آن تعبیر به «خبر» کرده و اکتفا نموده به این که غزالی آن را نقل نموده است. بعضی هم بدون ذکر گوینده و منبع، آن را به امام علی نسبت داده است در حالی که بر اساس فقه و رساله‌های عملیه مراجع معظم تقلید یکی از مبطلات روزه نسبت دادن دروغ به خدا و معصومین است و سخنی را که انسان راست و دروغ بودنش را نمی‌داند اگر می‌خواهد نقل کند باید از کتابی که در آن نوشته شده یا از کسی که از او شنیده، نقل کند.
+اصل جمله «مراقب بدی کسی باش که به او خوبی کرده‌ای»، عبارت «اِتَّقِ شَرَّ مَنْ احْسَنْتَ الَیْهِ» است. [[ابوالفتوح رازی]]، مفسر شیعه قرن ششم قمری، این عبارت را به عنوان ضرب المثلی مشهور نقل کرده است.<ref>ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، به تصحیح محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح، آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهشهای اسلامی، ۱۳۶۶ش، ج۹، ص۲۹۹.</ref> میدانی نیشابوری<ref>میدانی نیشابوری، احمد بن محمد بن ابراهیم، مجمع الأمثال، به تحقیق محمد محیی الدین عبد الحمید، بیروت، دار المعرفة، ج۱، ص۱۴۵.</ref>، عالم و ادیب قرن ششم قمری، و احمد بن ابراهیم ثعلبی<ref>ثعلبی، احمد بن ابراهیم، الکشف والبیان عن تفسیر القرآن، به اشراف صلاح باعثمان و دیگران، جده، دار التفسیر، ١٤٣٦ق، ج۱۳، ص۴۸۸.</ref> مفسر [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] در قرن پنجم قمری، این عبارت را به عنوان ضرب المثل ذکر کرده‌اند.
-ضمن تحقیقی که صورت گرفت در هیچ منبع معتبر روایی اشاره نشده است که این جمله به عنوان روایت و کلام صادر از معصوم باشد؛ برخی از محققین می‌گویند: بهاء الدین عاملی به مثل‌هایی زیادی که در میان عرب زبان‌ها رایج بود و بر گرفته از قرآن کریم می‌باشد، پرداخته و آیاتی را که این مثل‌ها از آنها اتخاذ شده، ذکر کرده است که یکی از این مثل‌ها همین جمله‌ای است که در سؤال آمده است و بسیاری از مفسرین ذیل آیه: «وَ ما نَقَمُوا إِلَّا أَنْ أَغْناهُمُ؛ و زبان به عیب جویی و انکار نگشودند مگر پس از آنکه خدا و پیامبرش آنان را از فضل و احسان خود توانگر ساخت». از این جمله به عنوان ضرب‌المثل معروف میان عرب زبان‌ها یاد و مورد کار برد آن رامشخص نموده‌اند و برای توضیح مضمون آیه از آن استفاده کرده‌اند؛ این آیه درباره منافقان قریش و مدینه که خوبی پیامبر را به بدی پاسخ دادند نازل شده است، همان‌هایی که قبل از اظهار اسلام و پیش از آمدن حضرت رسول اکرم به مدینه، محتاج و فقیر بودند و چون اظهار اسلام کردند و قدم مبارک حضرت به مدینه رسید، ببرکت آن حضرت غنایم بسیار بدست ایشان آمد و توانگر شدند، اما به جای شکر نعمت کفران نعمت کردند. گویا این بی‌نیازی سبب کینه و دشمنی آنان با رسول خدا شد و این ضرب‌المثل معروف میان عرب‌ها مصداق پیدا کرد که می‌گویند: «اتق شر من احسنت الیه» یعنی بپرهیز از بدی آن کس که با او احسان کرده باشی.
+از این عبارت در منابع روایی [[شیعه]]<ref>موسوی، سید سلیمان و محمد میرزایی، «بررس جمله اتق شر من احسنت الیه از حیث صدوری و سنجش مفهومی آن با آموزه‌های دینی»، در فصلنامه آموزه‌های حدیثی، شماره ۴، پاییز و زمستان ۱۳۹۷ش، ص۲۷.</ref> و [[اهل سنت]]،<ref>سخاوی، محمد بن عبد الرحمن، المقاصد الحسنة فی بیان کثیر من الأحادیث المشتهرة علی الألسنة، بیروت، دارالکتاب العربی، ١٤٠٥ق، ص۶۰.</ref> به عنوان روایت یاد نشده است. این گفتار در برخی نوشته‌های متأخر به اشتباه، به [[امام علی(ع)]] نسبت داده شده است.<ref name=":0">امامی خوئی، محمدامین، مرآة الشرق، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۴۹.</ref>
+==کاربردها==
+از این ضرب‌المثل در موارد متعدد دینی و ادبی استفاده شده:
+* بسیاری از مفسران اهل‌سنت<ref>برای نمونه نگاه کنید به ثعلبی، الکشف والبیان عن تفسیر القرآن، ١٤٣٦ق، ج۱۳، ص۴۸۸؛ زحیلی، وهبه، التفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج، بیروت، دار الفکر المعاصر، ۱۴۱۸ق، ج۱۰، ص۳۱۶.</ref> و برخی از مفسران شیعه<ref>برای نمونه نگاه کنید به ابوالفتوح رازی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، ۱۳۶۶ش، ج۹، ص۲۹۹.</ref> به این عبارت در تفسیر آیه ۷۴ [[سوره توبه]] اشاره کرده‌اند. [[منافقان]] پیش از حکومت [[پیامبر(ص)]] از نظر اقتصادی زندگی سختی داشتند و پس از آغاز حکومت وی با بهره بردن از [[غنیمت|غنائم]]، ثروتمند شدند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به ثعلبی، احمد بن ابراهیم، الکشف والبیان عن تفسیر القرآن، ١٤٣٦ق، ج۱۳، ص۴۸۹.</ref> بر اساس این آیه، منافقان به [[عیب‌جویی]] و انکار نپرداختند مگر پس از آنکه مورد احسان خدا و پیامبر(ص) قرار گرفتند.
+* نصرالله منشی در کتاب کلیله و دمنه<ref>نصرالله منشی، کلیله و دمنه، باب الصائغ و السیاح، [https://ganjoor.net/monshi/kelile-demni/zargarosayyah/sh3/ بخش ۳].</ref> و [[مولوی]] در کتاب [[مثنوی معنوی (کتاب)|مثنوی معنوی]] از این عبارت بهره برده‌اند.<ref>فاضلی، قادر، فرهنگ موضوعی ادب فارسی (ویژه مثنوی معنوی)، کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، ۱۳۸۶ش، ج۴، ص۲۷۹.</ref>
+{{جعبه گفتاورد
+ |عنوان =
+ |گفتاورد = <small>امام صادق(ع):</small>
+«با همه مردم به نیکی رفتار کن؛ زیرا اگر او اهل نیکی نیست تو اهل نیکی هستی.»
+ |منبع = <small>الکافی، اسلامیه، ج۴، ص۲۷.</small>
+ |تراز = چپ
+ |عرض = 200px
+ |حاشیه = 2px
+}}
 == محتوا ==
- حال قطع نظر از روایت یا ضرب‌المثل بودن، جمله فوق دارای محتوا و پیام سازنده‌ای می‌باشد و آن این که انسان به معصومین اقتدا کند و فقط بخاطر رضای خداوند کمک و احسان کند و توقع کوچک‌ترین تشکری را از کسی نداشته باشد هرچند اکثر مردم ناسپاسی خواهند کرد. بنا بر این نباید اینگونه سخنان مستمسکی بشود برای خسّت و احتیاط‌های نابجای بندگان دنیا در خدمت به دیگران که می‌گویند به چه کسی اعتماد می‌توان کرد و چرا باید برای آدم‌های قدر نشناس خدمت کرد؟! به عبارت دیگر این گونه ضرب‌المثل در صدد منع انسان از خدمت به خلق خدا نیست هرچند اکثر آنان کسانی باشند که به جای سپاسگزاری کفران می‌کنند، بلکه درصدد توبیخ بیشتر انسان‌هایی قدر ناشناس و بر حذر بودن از خطر آنان است؛ آیت الله جوادی آملی ذیل آیه فوق از علامه طباطبایی که ایشان نیز از این جمله در خود المیزان به روایت تعبیر نکرده، نقل نموده که علامه طباطبایی می‌گوید در آیه «و ما نقموا الا أن أغناهم الله و رسوله من فضله» که در مقام سرزنش منافقان است، خداوند «أغناهم» را که سبب احسان و شکر گزاری است در جای چیزی به کار برده که سبب اسائه و خشم است تا منافقان را بیشتر نکوهش کند و بگوید اسلام امنیت، اقتصاد، ألفت و. . . را در میان شما جای گزین نا امنی، غارتگری، فقر و. .. کرد اگر دین ندارید دست کم آزادمرد باشید اگر اسلام نیاوردید، نظام اسلامی از شما توقع دارد که با اسلام و مسلمانان لا اقل دشمنی نکید.
+دلالت ضرب‌المثل «مراقب بدی کسی که به او خوبی کرده‌ای باش» را بر این دانسته‌اند که شر و بدی افرادی که انسان به آن‌ها خوبی کرده را هم بیشتر و هم تلخ‌تر دانسته‌اند که آسیب بیشتری به انسان می‌رساند و انسان باید بیشتر مراقب خطر این افراد باشد. محمد بن عبدالرحمن سخاوی، عالم اهل‌سنت، محتوای این ضرب‌المثل را به افراد لئیم و پست اختصاص داده است.<ref>سخاوی، محمد بن عبدالرحمن، المقاصد الحسنة في بيان كثير من الأحاديث المشتهرة على الألسنة، ١٤٠٥ق، ص۷۶۳.</ref>
-شاید معنای دیگری این ضرب‌المثل این باشد: بهترین راه برای دفع شر انسانی که خبث باطن دارد و دارای روح آلوده می‌باشد، نیکی کردن به او است یعنی با احسان و نیکی کردن شرش را از خود دفع باید کرد و پستی او مانع نشود که از خوبی کردن به او دریغ شود.
+برخی معتقدند این ضرب المثل به معنای نفی نیکی کردن به دیگران است که در این صورت با آموزه‌های اسلامی منافات دارد؛ زیرا در [[روایت|روایتی]] از [[امام صادق(ع)]] سفارش شده به همه افراد چه اهل نیکی باشد یا نباشد، نیکی شود و چنین استدلال شده که اگر او اهل نیکی نیست، تو اهل نیکی هستی.<ref>کلینی، الکافی، به تصحیح محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۲۷.</ref>
-{{پایان پاسخ}}
+بر پایه آیات ۳۵ تا ۳۶ [[سوره فصلت]]، یکی از ویژگی‌های نیک انسان این است که در برابر بدی دیگران به آنها خوبی کند. در آیه ۵۴ [[سوره قصص]] نیز، نیکی در برابر بدی ستوده شده است.
-== منابع ==
+==منابع==
+{{پانویس|۲}}
+==پیوند به بیرون==
+*[https://hd.razavi.ac.ir/article_2.html بررسی جمله «اِتَّقِ شَرَّ مَنْ اَحْسَنتَ اِلَیْه» از حیث صدوری و سنجش مفهومی آن با آموزه‌های دینی].
 {{پانویس|۲}}
 {{شاخه
-  | شاخه اصلی =
+  | شاخه اصلی = حدیث
-  |شاخه فرعی۱ =
+  | شاخه فرعی۱ = منبع‌شناسی
-  |شاخه فرعی۲ =
+  | شاخه فرعی۲ =
-  |شاخه فرعی۳ =
+  | شاخه فرعی۳ =
 }}
 {{تکمیل مقاله
-  | شناسه =
+  | شناسه = شد
-  | تیترها =
+  | تیترها = شد
-  | ویرایش =
+  | ویرایش = شد
-  | لینک‌دهی =
+  | لینک‌دهی = شد
   | ناوبری =
   | نمایه =
-  | تغییر مسیر =
+  | تغییر مسیر = شد
   | بازبینی =
   | ارجاعات =
+ | بازبینی نویسنده =
+ | بازبینی=شد
   | تکمیل =
-  | اولویت =
+  | اولویت = ج
-  | کیفیت =
+  | کیفیت = ج
 }}
 {{پایان متن}}
+[[رده:فقه الحدیث]]
+[[رده:مقاله‌های پیشنهادی]]